HAQBERDIYEV Abdurahimbek Asadbek oʻgʻli [1870.16(28).5, Shusha – 1933. 12.12, Boku] — ozarbayjon yozuvchisi. Ozarbayjonda xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi (1928). Peterburg un-tini tugatgan (1899). 1906-y. dan «Mulla Nasriddin» jur. ida ishlagan. Ilk asari — «Buzilgan xonumon» (1896). «Baxtsiz yigit» tragediyasi (1900) va «Ogʻa Muhammad shoh Kajar» (1907) tarixiy dramasida 18-a. dagi Eron hukmdorining fojiasi orqali ado-latsiz … Читать далее
HANIFLAR — islom dini vujudga kelmasdan ilgari arablar orasida yakkahudolik gʻoyasini targʻib qilgan shaxslar. Musulmonlar rivoyatiga qoʻra, ular islomgacha Arabistonda qabila xudolariga sigʻinishni rad etgan, yakkahudoga astoy-dil ishongan, lekin xristianlikka ham, yahudiylikka ham qoʻshilmagan. Muhammad (sav) ham oʻz targʻibotini Haniflardan biri sifatida boshlagan. Qurʼonda Ibrohim ham hanif deb nomlangan, uning chinakam yak-kaxudolikka asoslangan dinini Muham-mad … Читать далее
HAZRATI IMOM MAQBARASI — Shahrisabzdagi meʼmoriy yodgorlik (14a.). Dorus-siyodat meʼmoriy yodgorligi tarkibidagi Jahongir Mirzo maqbarasi Hazrati Imom Maqbarasi nomi bilan mashhur. Dastlab sardoba, keyinroq ustiga toʻrtburchak tarhli ziyoratxona tiklangan, tashqi tomonda kichik peshtoq ham boʻlgan. X. I. m. yangi madrasa pesh-togʻi bagʻrida qolib ketgan, maqbara qaddini rostlash uchun ziyoratxona tepasi qoʻshimcha devor orqali ancha baland … Читать далее
HIROT MINIATYURA MAKTABI — 15-a. da Hirotda shakllangan tasviriy sanʼat (miniatyura)shsh uslub. 20—30-y. larda Shohrux saroyida qoʻlyozma kitoblar tayyorlanadigan ustaxonasi boʻlgan kitobxona yuzaga kelgach, u yerda adabiy va tarixiy mazmundagi qoʻlyozmalarni bezovchi musavvirlar, xattotlar, naqqosh, muzahhib va b. toʻplandi. Ularga shahzoda Boysungʻur Mir-zo homiylik qilgan. 15a. 1-yarmida yaratilgan miniatyura asarlari badi-iy-tasviriy usulining nafisligi, boy koloriti, … Читать далее
HIJRIY YIL HISOBI — musul monlar yil hisobi. Muhammad (sav) ning Makkadan Madinaga koʻchishi (q. Hijra) bilan bogʻliq. Qamariya (hijriy-qamariy yil) va shamsiya (hijriy-shamsiy yil)ga boʻlinadi. Qamariya boʻyicha yil hisobi 622-y. ning 16-iyuli juma kunidan boshlanib, Oyning ketma-ket kelgan ikki bir xil fazasi orasida oʻtgan vaqt — sinodik oy (29,530588 kun) davriga asoslangan. 12 oydan … Читать далее
HANAFIYLIK — sunniylikvyat diniy-huquq mazhablaridan biri. Abu Hanifa Nuʼmon ibn Sobit (q. Imomi Aʼzam) asos solgan. Hanafiylik qoidalari Abu Yusuf Yoqub (795-y. v. e.), Muhammad ashShayboniy (804-y. v. e.), Quduriy (1036-y. v. e.) va b. asarlarida ishlab chiqilgan. Bu mazhab tarafdorlari fiqhning 4 asosiy manbaini eʼtirof etish bilan birga boshqa mazhablar vakillariga nisbatan fiqh talablariga … Читать далее
CHAVGON (fors. — uchi egri tayoq) — otda oʻynaladigan jamoaviy sport oʻyini. Qad. Sharqda Chavgon chorvadorlar oʻyini sifatida paydo boʻlgan. Keyinroq otliq askarlarning mashgʻulotiga aylangan. Sharq xalqlari Chavgon toʻpini «goʻy», egri tayogʻini «chavgon» deyishgan. Shu bois bu oʻyin «goʻychavgon» deb ham atalgan. Bu tarixiy qoʻlyozmalarda oʻz ifodasini topgan. Maxmud Koshgʻariyning «Devonu lugʻotit turk», Yusuf Xos … Читать далее
HIROT JOME MASJIDI — Afgʻonistondagi meʼmoriy yodgorlik (1200—14-a. lar). Shoh Gʻiyosiddin muhammad ibn Sam hukmronligi davri (1193 —1202)da qurila boshlangan, oʻgʻli va vorisi tomonidan nihoyasiga yetkazilgan. Masjid mahobati va koʻlami jihatidan Bibixonim jome masjididan ham ulugʻvor boʻlgan. Masjid hovlisi (tarhi 95×75 m) ravoqli ga-lereya bilan oʻralgan; masjidning oʻziga xos tomoni hovli koʻlamidan kelib chiqib yon … Читать далее
HUSAYN ibn Ali (626-680) – Ali ibn Abu Tolibning (Fotimadan tugʻilgan) kichik oʻgʻli, Muhammad (sav) ning nabirasi, 3-shia imomi. 669-y. da Hasan vafot etgandan keyin Ali tarafdorlari uni oʻz rahbari deb eʼlon qilgan. 680-y. xalifa Muoviya oʻlgandan keyin Iroqda umaviylarga qarshi harakat faollashgan. H. Yazidga bayʼat qilishdan bosh tortgan. Kufa shialari Husaynni oʻzlarining imomi deb … Читать далее
HINDISTON (hindcha Bharat) , Hindiston Respublikasi — Jan. Osiyolagi davlat. Hududi shim. dan jan. ga 3214 km, garbdan sharqqa 2933 km ga choʻzilgan. Shim. da Himolay togʻlari, garbda Arabistom dsngizi, sharqda Bengaliya qoʻltigi bilan oʻralgan. Hindiston tarkibiga Arabiston dengizidagi Lakkadiv va Amindiv o. lari, Bengaliya qoʻltigʻidagi Andaman va Nikobar o. lari ham kiradi. Mayd. 3,3 … Читать далее