MONOSILLABIZM (mono… va yun. syllabe — boʻgʻin) — maʼlum bir tilda soʻzlar (leksemalar)ning bir boʻgʻinli boʻlishi. Bu xususiyat tillarni tipologik (lekin genealogik emas) jihatdan tasniflash uchun asos boʻladi. Monosillabizm koʻpgina xitoptibet tillari uchun xos xususiyatdir. Qad. turkiy soʻzlar arxitektonikasi ham uning oʻzak morfemasi bir boʻgʻinli ekanligini koʻrsatib (turadimas, bor, ol, qoch, tor). Пост Навигацияси
MARGʻILONSOY — Fargʻona viloyatidagi soy. Vodil qishlogʻidan quyida Shohimardonsoy shu nom bilan ataladi (q. Shohimardonsoy). Uz. 45 km dan ortiq. Yuqori qismida vodiysi tor. Oʻrta va quyi oqimida Margʻilonsoy vodiysi va uning gidrologik rejimining tabiiy holati keskin oʻzgargan. Oʻrtacha yillik suv sarfi 5 m3/sek. Vegetatsiya davrida Margʻilonsoy suvi toʻla sugʻorishga sarflanadi. Margʻilonsoyga quyi oqimida kollektorzovur … Читать далее
MUSIQA SHAKLI — 1) keng (falsafiy, estetik) maʼnoda — muayyan gʻoyaviybadiiy mazmunni musiqada mujassamlashtiruvchi ifoda vositalari (kuy, ritm, garmoniya va b.) maj-mui; 2) tor maʼnoda — musiqa asarining ichki tuzilishi — kompozitsiyasn. Musiqa shakli badiiy obrazlarni namoyon etishda muayyan ijodiy prinsiplar (mas, kuy yoki mavzuni takrorlash, oʻzgartirish, qayta ishlash, yangi, keskin farklanuvchi kuy kiritish va … Читать далее
MILLAT — uzoq davom etgan ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va etnomadaniy jarayonda, aniq hududiy doirada, til va oʻzlikni anglash birligi asosida shakllangan xalq etnik tari-xining eng yuksak choʻqqisi, oʻziga xos madaniyat, ong va mentalitet zaminida tarkib toptan ijtimoiy birlik shakli. Millat kishilarning jips tarixiy birligi, umumiqtisodiy turmush, til, hudud birligi, madaniyat, ong, ruhiyat uygunligi va mushtarakligi … Читать далее
MUQARNAS (arab.) — meʼmoriy bezak turi; ravokli kosa (uya)chalarning ustma-ust joylashishidan xrsil boʻladigan murakkab shakl. Meʼmorlikda asosi 4,6,8 burchak boʻlgan mexrob, taxmon, tokcha va b. ning tepa qismini gumbaz, yarim gumbaz koʻrinishiga keltirishda, binolar devori bilan shifti oraligʻi, ustunlar boshasch va b. ni bezatishda keng qoʻllaniladi. Dastlab sodda shaklga ega boʻlgan, keyinroq murakkab koʻrinishga kirgan … Читать далее
MESh, meshk — oshlangan teridan tikilgan ogzi tor qop, sanoch. Mesh qadimdan maʼlum, asosan, suyuq narsalar (suv, sut, shinni, qimiz va b.)ni gashish va saklash, chalop tayyorlash va b. maqsadlarda ishlatilgan. Sharq mamlakatlari, Oʻrta Osiyo va Sibir xalqlari oʻrtasida keng tarqalgan. Qadimdan Sharq, xususan, turk-moʻgʻul xalqlari qoʻshinida harbiy harakatlar chogʻida, chunonchi, teran daryolardan kechib oʻtishda, … Читать далее
MAKSHEVAT GʻORI — Tojikistondagi gʻor. Zarafshon tizmasining sharkiy qismida, 3000 m balandlikda joylashgan. Silurdevon davriga mansub boʻlgan ohaktoshlarda hosil boʻlgan. Gʻorning kirish qismi katga xonadan iborat (bal. 23 m). Gʻor ichiga 11 m kirilgandan soʻng uning bal. 3 m ga pasayadi. Soʻngra gor yana kengayib keyingi xonaga (bal. 10 m ga yaqin) oʻtiladi. Xonadan oʻtgach, … Читать далее
PSIXOFIZIK MASALA — keng maʼnoda — psixik xususiyatlarning fizik hodisalar bilan munosabati, tor maʼnoda — psixik va fiziologik (neyrogumoral) jarayonlar oʻrtasidagi nisbat masalasi. 17-a. mexanistik falsafasida Psixofizik masalani hal etishning 2 varianti vujudga keldi: psixofizik oʻzaro taʼsir (Dekart; ong sezgilar va shu kabi orqali tana taʼsirida boʻladi va unga iroda bilan taʼsir etadi) va psixofizik … Читать далее
MAYIB-MAJRUHLIK, mayriqlik — organizm tuzilishi va funk-siyalarining anormalligi. Tugma (irsiy) va shikastlanish oqibatida (noirsiy) bul ad i. Homila organlari shakllanayotgan davrla unga noxush omillar taʼsir etishi (mas, xrmilador ayelnimg turli kasalliklar bilan ogrishi, lorilarni pala-partish ichishi) natijasida tugma M.-m. kelib chikali. M.-m. «suyak surishi», yaʼni nayeldannayelga oʻtishi qam mumkin. Yaqin qarindoshlar oʻrtasidagi nikoh, ichkilikka ruju … Читать далее
MALAKKA — Osiyoning jan.-sharqiy qismidagi yarim orol. Hindixitoy ya. o. ning janubiy qismi. Gʻarbdan Andaman dengizi va Malakka boʻgʻozi, sharkdan Jan. Xitoy dengizi va uning Siyom qoʻltigʻi oʻrab turadi. Uz. 1300 km chamasi. Mayd. 190 ming km2. Kengligi eng tor joyida 40 km. Shim. chegarasi Kra boʻyni (10° sh. k.) orqali oʻtadi. Baʼzan Malakkaga Kra … Читать далее