XANTI-MANSILAR MUXTOR OKRUGI (1940-y. gacha OstyakVogullar milliy okrugi) — RF Tyumen viloyatidagi muxtor okrug. 1930-y. 10dek. da tashkil etilgan. Mayd. 523,1 ming km2. Aholisi 1433,1 ming kishi (2002), xantilar, mansilar, ruslar, ukrainlar, tatarlar va b. yashaydi. Shahar aholisi 90,9%. Markazi — XantiMansiysk sh. Asosiy shaharlari — Surgut, Nijnevartovsk, Nefteyugansk. Tarkibiga 9 tuman, 16 shahar, 24 … Читать далее
ELEKTR SOAT — elektromagnit mexanizm bilan yuradigan soat. Birinchi marta soatga elektr qurilmalarini qoʻllash 19-asr 30—40-y. laridan boshlangan. Dastlab, Elektr soat elektromagnit, elektr dvigatel va boshqalar yordamida yurgan. 20-asr 50-y. larigacha elektromagnit soatlar yirik gabaritli, mayatnikli, balansirli boʻlgan. Keyinchalik ixchamroq Elektr soatlar ham yaratilgan. Elektr soatlar individual (yakka) va guruh (gruppa) boʻlib ishlaydigan xillarga boʻlinadi. … Читать далее
XARBIN — Xitoyning shim. sharqiy qismidagi shahar. Xeylunszyan provinsiyasining maʼmuriy markazi. Aholisi 9,2 mln. kishi (1998). Sungari daryosining oʻng sohilida. Yirik t. y. chorrahasi, daryo porti. Aeroport bor. Mamlakatning muhim sanoat, ilmiy va madaniy markazi. Yetakchi sanoat tarmogʻi — mashinasozlik, xususan, elektrotexnika, elektroenergetika, transport, stanoksozlik, priborsozlik va b. Yogʻochsozlik, oziq-ovqat va toʻqimachilik sanoati korxonalari mavjud. … Читать далее
KVETTA — Pokistondagi shahar. Balujiston viloyatining maʼmuriy markazi. Aholisi 560,3 ming kishi (1998). Bolan togʻ yoʻlagi yaqinida joylashgan. Qadimdan Eron va Afgʻonistondan Hind vodiysiga boriladigan muhim transport yoʻllari tuguni. Bogʻdorchilik r-nining savdo markazi. Mashinasozlik, metallsozlik, sement, yogʻochsozlik, jun gazlama, oziq-ovqat, kimyo sanoati korxonalari, taʼmirlash ustaxonalari, issiqlik elektr st-yasi bor. Hunarmandchilik (qoʻlda gilam toʻqish, yogʻochga oʻyib … Читать далее
BULAVAYO — Zimbabve jan. gʻarbidagi shahar. Matopo kryaji etagida. Shim. Matabelelend provinsiyasi maʼmuriy markazi. Aholisi 621 ming kishi (1992). Muhim t. y. tuguni. Xalqaro aeroport bor. Savdosanoat markazi. Q. x. mashinasozligi z-di, oziq-ovqat, toʻqimachilik korxonalari, shina i. ch., mebel sanoati fkalari, texnika kolleji, Zimbabve milliy muzeyi bor. Bulavayo atrofida oltin, xrom, koʻmir, qoʻrgʻoshin, mis, nikel … Читать далее
DUBLIN — Irlandiya poytaxti. Irlandiya o. ning sharqida, Liffi daryosining Dublin qoʻltigʻiga quyilish yerida joylashgan. Aholisi 953 ming kishi (1996, shahar atrofi b-n). Iqlimi dengiz iqlimi. Iyulning oʻrtacha t-rasi 15 — 17°, yanv. niki 5°, yiliga 842 mm yogʻin yogʻadi. Dublin toʻgʻrisida dastlabki maʼlumot Irlandiya manbalarida 291-y. dan uchraydi. 9-a. dan Dublinni normannlar bosib olgan. … Читать далее
MARIY EL, Mariy El Respublikasi — Rossiya Federatsiyasi tarkibidagi respublika. Rossiya Yevropa qismining markazida, asosan, Volga daryosining soʻl sohilida joylashgan. Mayd. 23,2 ming km2. Aholisi 761,2 ming kishi (1999). Poytaxti Yoshkar-Ola sh. Maʼmuriy jihatdan 14 tuman, 3 shaharga boʻlinadi. Davlat tuzumi. Mariy El — respublika. Respublika boshligʻi—prezident. Kopun chiqaruvchi hokimiyatni Davlat majlisi (parlament), ijroiya hokimi-yatni … Читать далее
BERN — Shveysariya poytaxti, Bern kantonining maʼmuriy markazi. Mamlakatning markaziy qismida, Aare daryosining har ikki sohilida joylashgan. Aholisi 140 ming kishi, shahar atrofi bilan birgalikda 300 ming (1995), kupchiligi nemis tilida soʻzlashadi. Bernga 1191-y. asos solingan. 1218-y. dan imperiyaning erkin shahri. 1353-y. Shveysariya konfederatsiyasiga qoʻshildi. 1848-y. dan Shveysariya poytaxti. Bern asosan maʼmuriy shahar. Sanoattaraqqiyoti jihatidan … Читать далее
BASRA (arab. Bassora) — Iroqning jan.-sharqidagi shahar, Basra livi (viloyati)ning maʼmuriy markazi. Fors qoʻltigʻidan 90 km ichkarida, Iroqning Shatt ul-Arab daryosi sohilidagi eng katta porti, sohil boʻylab 27 km ga choʻzilgan. Aholisi 617 ming kishi (1985). Shahar 637 yoki 638-y. da xalifa Umar davrida (634 — 644) qurilgan. 8—9-a. larda xalifalikning madaniy va iqtisodiy markazi … Читать далее
SAN-TOME VA PRINSIPI (Sao Tome e Principe) , SanTome va Prinsipi Demokratik Respublikasi (Republica Demokratica de Sao Tome e Principe) — Gvineya qoʻltigʻidagi SanTome va Prinsipi o. lari va ularga yondosh mayda orollarda joylashgan davlat. Afrika gʻarbiy sohili yaqinida. Mayd. 964 km2. Aholisi 170,4 ming kishi (2002). Poytaxti — SanTome sh. Maʼmuriy jihatdan 7 okrug … Читать далее