LINOL KISLOTA — ikki qoʻsh bogʻli bir asosli karbon kislota, SN3 (SN2)3 (SN2SN=SN)2 (NSN2)SOON. Mol. m. 280,5. Suyuqlanish t-rasi — 5°, kaynash t-rasi 149°, zichligi 903 kg/m3 (20°da). Linol kislota normal hayot faoliyat uchun zarur, almashtirib boʻlmaydigan yogʻ kislotalari jumlasiga kiradi. Odam va hayvon organizmiga oziq-ovqat orqali, asosan, murakkab lipidlar — triglitseridlar va fosfatidlar holida … Читать далее
QORIYOQUBOV Muhitdin (1896.1.5, hoz. Fargʻona — 1957.22.2, Toshkent) — ashulachi, opera xonandasi (bariton), aktyor, oʻzbek musiqali teatri asoschilaridan. Turkiston Respublikasining birinchi xalq hofizi (1923), Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi (1930), Oʻzbekiston xalq artisti (1936). Dastlab eski maktab, 1912—14 y. larda madrasada tahsil koʻrib, qiroatni yaxshi egallagan, qori sifatida ham tanilgan. Yoshligidan xalq ashulachilik anʼanalarini oʻzlashtirgan … Читать далее
ZAMBIYA (Zambia) Zambiya Respublikasi (Republic of Zambia) — Markaziy Afrikadagi davlat. Mayd. 752,6 ming km2. Axoliyey 10,3 mln. kishi (2001). Poytaxti — Lusaka sh. Maʼmuriy jihatdan 9 viloyat (provinsiya)ga boʻlinadi. Davlat tuzumi. 3. — respublika. Buyuk Britaniya boshchiligidagi Hamdoʻstlik tarkibiga kiradi. Amaldagi konstitutsiya 1996-y. da qabul qilingan. Davlat boshligi — prezident. U umumiy va toʻgʻri … Читать далее
IRLANDIYA (irlandcha Eire, ing. lrelang) — Gʻarbiy Yevropada, Irlandiya o. da joylashgan davlat. Mayd. 70,3 ming km2. Aholisi 3,84 mln. kishi (2001). Maʼmuriy jihatdan 26 graflikka boʻlinadi, ular 4 tarixiy viloyat (province)ra birlashadi. Poytaxti — Dublin sh. Davlat tuzumi. Irlandiya — respublika. 1937-y. 29 dek. da qabul qilingan hamda 1972 va 1999-y. larda tuzatishlar kiritilgan … Читать далее
KUYIKISH — jinsiy jarayon bosqichi, urgʻochi hayvonlarning jinsiy faollik davri. Kuyikish davrida hayvonlar bezovtalanadi, jinsiy sikllar — jinsiy aʼzodan shilimshiq suyuqlik ajralib chiqishi va ovulyatsiya (tuxum hujayraning yetilib, tuxumdondan chi-qish) hodisasi roʻy beradi, qin va ba-chadonda morfologik oʻzgarishlar sodir boʻladi. Jumladan, sigirlar jinsiy aʼzosidan suyuqlik kelishi 2—3 kun, juftlashishga xohishi 12—18 soat davom etadi. Qoʻylarda … Читать далее
KSILIT, SN2ON (SNON)z SN2ON — koʻp atomli spirt (pentit). Mol. m. 152,15; rangsiz gigroskopik kristall. Suyuklanish t-rasi 61—61,5° boʻlgan beqaror monoklin va suyuqlanish t-rasi 93—94,5°, qaynash t-rasi 215—217° boʻlgan beqaror rombik modifikatsiyasi maʼlum. Ksilit, sn2on (snon)z sn2on optik nofaol izomer; suvda, metil va etil spirtda, piridinda, sirka kislotada eriydi. ; efir, dioksan, uglevodorodlar, butil va … Читать далее
KREATINFOSFAT KISLOTA, fosfo kreatin , fosfagen — fosforli organik modda; kreatinttt fosforlanishidan hosil boʻladigan mahsulot. Yangi muskul preparatlarida boʻlishi aniqlangan Mol. m. 211,12. Umurtqali hayvonlar va odamning muskul, nerv va b. baʼzi toʻqimalarida boʻladi. Suvda eriydi, spirtda erimaydi. Kreatinfosfat kislota fosfor oksixlorid (ROS13)ni ishqoriy muhitda kreatinga taʼsir ettirib olinadi. Organizmda fermentlar taʼsirida kreatin va fosfat … Читать далее
KOLOKAZIYA (Colokasia) — kuchaladoshlar oilasiga mansub oʻsimliklar turkumi. Bargi yuraksimon yoki nayzasimon, yirik. Toʻpguli — soʻta. Mevasi — koʻp urugʻli rezavor-meva. Jan. va sharqiy Osiyoda 8 turi bor. Taro turining 4 kg cha keladigan kartoshkasida 18—20% kraxmal, 0,5% qand, 3% dan ortiq oqsil bor. Shuninguchun koʻp subtropik mamlakatlarda oziq-ovqat va mol ozuqasi sifatida ishlatiladi. Пост … Читать далее
INTERFERON (lot. inter — oʻzaro va ferio — uraman, shikastlayman) — viruslar yoki sintetik polinukleotidlar (q. Nukleotidlar), toksinlar, antimetabolitlar va b. kirishiga javoban hujayrada hosil boʻladigan oqsillar guruhining umumiy nomi. Interferon oʻtkir virusli infeksiyadan organizmning asosiy himoya vositasi hisoblanadi. Suvda eriydigan oqsillarga mansub, mol. m. 30000—160000. Retikulo-endotelial sistema hujayralarida va limfotsitlardz. hosil boʻladi. Interferon virusga … Читать далее
INDOL (2,3-benzopirrol) — kuchsiz naftalin hidli, rangsiz kristall. Mol. m. 117,8; zichligi 1072 kg/m3, suyuklanish t-rasi 52,5°, kaynash t-rasi 254°, haydalish t-rasi 150°. Issiq suv va organik erituvchilarda eriydi. Tozalangan Indol xushbuy. Baʼzi efir moylari (mas, jasmin moyi)da, toshkoʻmir smolasida (undan Indol ishqoriy metallar tuzi sifatida ajratib olinadi) bor, Indol skatol (3-metilindol) bilan birgalikda odam … Читать далее