BYEF (frans. bief) — suv havzasi, daryo yoki kanalning gidrotexnika inshootlari (toʻgʻon, shlyuz, GES va b.)ga tutashgan qismi. Yuqorigi (oqim boʻyicha gidrotexnika inshootlaridan yuqorida joylashgan) va pastki (gidrotexnika inshootlaridan pastda joylashgan) xillari boʻladi. Bir yoki bir necha gidrotexnika inshootidan hosil boʻlgan suv tizimining suvayirgʻichida yoki ochiq suv oqimida joylashgan Byef mu s taqil Byef deyiladi. … Читать далее
VATTLAR (nem. — Watten, gollandcha — wadden — sohil sayozliklari) — Boltiq, Oxota, Irlandiya dengizlari, Shimoliy dengiz va Oqdengizda, AQSH ning Atlantika okeani sohilida dengiz sathi koʻtarilganda suv bosadigan va dengiz suvi pasayganda ochilib qoladigan joylar. Dengiz suvi koʻtarilganda oqindi choʻkaverib, Vattlar asta-sekin koʻtarila boradi. Vattlar yer yuzasi oʻrnini teztez oʻzgartirib turuvchi novlar va dare … Читать далее
VANTUZ (lot. ventosis — shamolli) — vodoprovod, isitish quvurlarida yigʻilib qolgan havo chiqarib yuboriladigan klapan. V. havo yigʻiladigan joylarga, odatda, suv quvurlarining yuqori nuqtalariga oʻrnatiladi. Vodoprovod tarmoqlari, isitish tizimlarida ishlatiladi. Пост Навигацияси
BURUNDI, Burundi Respublikasi (frans. Republique du Burundi) — Markaziy Afrikadagi davlat. Mayd. 27,8 ming km2. Aholisi 6,4 mln. kishi (1990-y. larning oxirlari). Poytaxti — Bujumbura sh. Maʼmuriy jihatdan 15 viloyatga boʻlinadi. Davlat tuzumi. Burundi — respublika. Davlat boshligʻi — prezident. 1996-y. 25-iyuldagi davlat toʻntarishi natijasida 1992-y. gi Konstitutsiyaning amal qilishi va Millat majlisi hamda partiyalarning … Читать далее
BUNOSTOMOZ — kovsh qaytaruvchi hayvonlarda uchraydigan gelmintoz kasallik. Kasallikni mollarning ingichka ichagida parazitlik qiladigan Bunostomum trigonocephalum (qoʻy va echkilarda) va V. phlebitomum (qoramollarda) nematodalari quzgʻatadi. Ingichka ichakda yashaydigan urgʻochi nematodalar tuxumlari najas bilan tashqariga chiqadi va qulay sharoitlarda tuxumdan chiqqan lichinkalar 3—7 sutkada invazion bosqichga yetadi. Lichinkalar aksariyat hollarda teri orqali, shuningdek ozuqa va suv … Читать далее
BULOQSOY — Namangan viloyatidagi soy, Kosonsoyaem suv oladi. B. Namangan sh. gacha tog va adirlardan, sung tekisliklardan oqadi. Sirdaryoga yetmasdan tugaydi. Uz. 45 km. Bahor oylarida qor va yomgir suvi hisobiga toʻyinadi. Пост Навигацияси
VULKANIZM — magmaning yer qaʼridan yer yuzasiga otilib chiqishi b-n bogʻliq boʻlgan hodisalar majmui. Vulkanizm natijasida harakatga kelgan magma Yer poʻstida qotgach, intruziv jinslarni va yer yuzasiga otilib chiqib vulkan jinslarini hosil qiladi. Vulkanizm jarayonlari Yer poʻstining chuqur qismlarida boʻlganda magma oʻchoqlari va kanallari hosil boʻladi, ularning atrofidagi togʻ jinslari yuqori harorat va magmaning taʼsir … Читать далее
BUDAPESHT — Vengriya poytaxti, Pesht medyesining maʼmuriy markazi. Mamlakatning siyosiy, iqtisodiy va madaniy markazi. Oʻrta Dunay pasttekisligida, Dunay daryosining har ikki sohilida joylashgan. Iqiimi moʻtadil kontinental, yanv. ning oʻrtacha t-rasi 0 dan —3° gacha, iyulda 21—22°. Aholisi 2 mln. kishidan ziyod (1990-y. lar oʻrtalari). Budapesht 1872-y. da tarixan tashkil topgan 3 kiyem: Buda, Obuda va … Читать далее
VITAMINLI OʻSIMLIKLAR — bargi, mevasi, guli va b. organlarida vitaminlar yoki provitaminlar (vitaminlar paydo boʻladigan birikmalar) mavjud boʻlgan oʻsimliklar. Turli oʻsimliklarda vitaminlar miqdori bir xil emas, vitaminlar oʻsimlik bargida, generativ organlarda (mevasida, uru gʻida) yoki ayrim qismlarida (urugʻ qobigʻida, murtagida) toʻplanishi mumkin. A provitaminlar (karotin) asosan ildizmevalardan sabzida, pomidor, qovoq, koʻk noʻxat, naʼmatak, smorodina, oblepixa, … Читать далее
VINOCHILIK — uzum va b. mevalar sharbatini turpsiz yoki turpi bilan bijgʻitib vino tayyorlash. Oʻzbekistonda vino O k, kishmish, Baxtiyoriy, Bihishti, Buvaki, Doroyi, Sultoniy (Jaus), Soyaki, Toyfi, Husayni, Vassargʻa, Tagobi, Nimrang, Parkent, Kattaqoʻrgʻon kabi mahalliy navlardan; Bayan shirey, Venger muskata, Oporto, Risling, Rkatsitelli, Sersial, Aleatiko, Kaberne, Pino, Morastel, Murvedr, Pushti muskat, Saperavi, Tavkveri kabi Yevropa … Читать далее