SANTA-GERTRUDA QORAMOL ZOTI — AQSH ning Texas shtatidagi SantaGertrudis fermasida 20-a. oʻrtalarida shortgorn sigirlarini zebu bukalari bilan chatishtirib yaratilgan. 1940-y. da zot sifatida tasdikdangan. Tana tuzilishi mustahkam, gavdasi katta, tuyey asosan qizil. Sigirlarining vazni 550—650 kg, buqalarniki 900—1200 kg. Goʻshtga parvarishlangan novvoslar 15 oyligida 500—550 kg ga yetadi. Yaylov sharoitida boqilganda oʻrtacha kunlik semirishi 1000—1200 … Читать далее
SARALASH (chorvachilikda) — erkak va urgʻochi nasldor hayvonlar va parrandalarni maqsadli yoʻnalishda reja asosida chatishtirish S. tanlash bilan chambarchas bogʻliq boʻlib, naslchilik ishlarida ota-onaga xos boʻlgan seleksion belgilarni avloddan avlodga oʻtishi xususiyatini saqlab qolish maqsadlarida oʻtkaziladi. Seleksiya amaliyotida urgʻochi hayvonlarga erkak hayvonlarni juftlash boʻyicha yakka, yalpi va yalpiyakka Saralash shakllari qoʻllaniladi. Yakka tartibda Saralashda har … Читать далее
YANGIYOʻL TUMANI — Toshkent viloyatidagi tuman. Viloyatning jan. gʻarbida. 1926 yil 29-sentyabrda tashkil etilgan. Gʻarb va shim. gʻarbda Qozogʻistonning Janubiy Qozogʻiston viloyati, shim. va shim. sharqda Toshkent viloyatining Zangiota tumani, jan. sharqsa viloyatning Quyi Chirchiq, jan. gʻarbda Chinoz tumanlari bilan chegaradosh. Mayd. 0,42 ming km2. Aholisi 157,7 ming kishi (2004). Tumanda 2 shaharcha (Gulbahor va … Читать далее
NASLCHILIK — q. x. hayvonlari zotlarini takomillashtirishga qaratilgan tashkiliy-zootexnik tadbirlar majmui. Insoniyat hayvonlarni xona-kilashtirgan davrlardan beri davom etib keladi. Naslchilikning asosiy vazifasi mavjud q. x. hayvonlari, parrandalari, asalari, baliklar va ipak qurti zotlarini muttasil takomillashtirish, mahsuldorligini oshirish, nasldorlik sifatlarini yaxshilash, yangi tiplar, zot guruhlari, liniyalari, oilalari, zotlari, krosslari, partenoklonlarini yaratishdan iborat. Naslchilik ishlari Naslchilik zavodlari, … Читать далее
QOʻYCHILIK — chorvachilikning qoʻylarni urchitish bilan shugʻullanadigan tarmogʻi. Oziq-ovqat mahsulotlari (goʻsht, yogʻ, sut) va yengil sanoatga qimmatli xom ashyo (jun, teri, moʻyna) yetkazib beradi. Qoʻy juni xalq xoʻjaligi uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Qoʻy junidan gazmol, trikotaj buyumlar, gilam va h. k., terisidan poʻstin, moʻynasidan turli kiyimkechaklar tikiladi, goʻshti oqsil va yogga boy toʻyimli mahsulot, … Читать далее
QOCHIRISH, urugʻlantirish — urgʻochi chorva mollarini urchitish usuli; urgʻochi mollarni erkaklari bilan tabiiy yoki sunʼiy juftlashishi urugʻlantirish. Urgʻochi mollarni Qochirish ularning optimal jinsiy siklida amalga oshiriladi (q. Kuyikish), jumladan, sigirlarda yil davomida tuqqanidan keyin jinsiy siklning birinchi (18 — 30 kundan soʻng) yoki ikkinchi (60—80 kundan soʻng) bosqichida oʻtkaziladi. Qoʻy, echki, yilqi, tuya, goʻshtdor zotli … Читать далее
IPPOLOGIYA (yun. — ot va…logiya) — otlar toʻgʻrisidagi fan. I. ga oid birinchi yozma asarlar mil. av. bir necha yuz yil oldin Yunonistonda vujudga kelgan boʻlib, unda otning gavda tuzilishi, feʼl-atvori va otlardan foydalanish kabi maʼlumotlar bayon etilgan. Keyingi ayerlarda Ippologiya doirasi to-bora kengayib bordi. 20-a. boshlariga kelib Ippologiya otlarning evolyutsiyasi va ularni xonakilashtirish; anatomiyasi … Читать далее
QUYONCHILIK — chorvachilikning quyonlarni urchitish bilan shugʻullanadigan tarmogʻi. Quyonchilikning asosiy mahsuloti — goʻsht, teri va tivit. Quyon goʻshti toʻyimli parhez mahsuloti; terisi moʻyna sanoati uchun muhim xom ashyo; tiviti issiqlik oʻtkazuvchanligi jihatidan merinos qoʻylari junidan qolishmaydi, trikotaj, fetr, duxoba va b. mahsu-lotlar tayyorlashda ishlatiladi. Oʻzbekistonda 20-a. ning 30-y. laridan rivojlana boshladi. Shu davrda nasldor quyonlar … Читать далее
ZOOTEXNIYA (zoo… va yun. techne — sanʼat, mahorat) — q. x. hayvonlarini urchitish, oziqlantirish, saqlash va ulardan maqsadga muvofiq foydalanish haqidagi fan. Hayvonlarni par-varishlash va ulardan foydalanish boʻyicha tavsiyalar juda qadimda paydo boʻlgan. Odam hayvonlarni qoʻlga oʻrgatib, xonakilashtirgan va ulardan xoʻjalik ehtiyojlari uchun foydalana boshlagan davrdan boshlab 3. haqidagi sodda tasavvurlar shakllana boshladi. Bundan 2700 … Читать далее
LOʻLILAR, joʻgilar — koʻchmanchi xalq. Jahondagi barcha mamlakatlarda tarqoq holda yashaydi. Loʻlilarning, asosan, 2 guruhi: Yevropa L. i va Oʻrta Osiyo L. i bor. Oʻzbekistonda Loʻlilar, Tojikistonda joʻgilar, Armanistonda bosha, Angliyada misrlik, Eronda qoracha, Fransiyada firʼavn kabilasi, Finlyandiyada qora, Rossiyada sigan va b. nomlar bilan atalgan. Loʻlilarning asl vatani, qachon va qanday qilib jahonga tarqalganligi … Читать далее