PARKENT KANALI — Toshkent viloyatida kuril gan yirik gidrotexnika inshooti. Kanal viloyatning Boʻstonliq, Parkent, Yuqori Chirchiq va Ohangaron tumanlari togʻ oddi yonbagʻiri hududidan oʻtgan. Chirchiq daryosida qurilgan Chirchiq GES kaskadi (Gʻazalkent gidro-uzeli) inshootidan suv….. oladi. Kanal n ing 1-navba-ti (69 km) 1975-1983-y. larda, 2-navbati (14,3 km) 1988—1997-y. larda qurilgan. Uning loyiha uz. 96 km, foydalanishga … Читать далее
MUZ — qattiq holatdagi suv. M. asli shaffof, rangsiz, faqat katta xajmdagisi moviyroq rangda. Qor va qirov ham aslida Muzdan iborat. Erish t-rasi — 0°. M. ning 0°dagi zichligi 0,9168 g/sm3, yaʼni suvnikidan kamroq, shuning uchun suvda choʻkmaydi. Muzning molekulyar tuzilishi boʻshliqlarni vujudga keltiradi va shu tufayli uning zichligi kam. 0° dagi Muzning erish issikligi … Читать далее
MIKROSEYSMALAR (mikro… va seismos — tebranish, zilzila) — atmosfera bosimining oʻzgarishi va b. sabablar tufayli Yer sirtining sinusoida shaklda juda kichik oʻzgaruvchan amplituda bilan tebranishi. Mikroseysmalar tabiiy va sunʼiy, davriy va davriy boʻlmagan tebranishlardan iborat. Tabiiy Mikroseysmalarga dengiz, okean, dare suvlarining chayqalishi, atmosfera bosimining oʻzgarishi, kuchli shamol, doʻl, sel, toshqin va b. sabab bulishi mumkin. … Читать далее
MASHANKOʻL — Qoraqalpogʻiston Res-publikasining Qoʻngʻirot tumanidagi koʻl. Qoʻngʻirot sh. dan 20 km shim. da. Mayd. 10 km2 ga yaqin. Gʻarbdan sharqqa 4 km, shim. dan jan. ga 2 km choʻzilgan. Oʻrtacha chuq. 2 m, eng chuqur joyi 3 m. M. yosh kul. 20-a. ning 2-yarmida Amudaryoning toshqin suvlaridan paydo boʻlgan. Suvi tiniq. Koʻl hududining 80% … Читать далее
TUROQ — boʻgʻinlarning misralar boʻyicha takrorlanib kelgan muayyan boʻlagi. Turoq sillabotonik sheʼr tizimida urgʻuli va urgʻusiz boʻgʻinlarning sheʼr oʻlchovini belgilaydi. Barmoqtizimida sheʼr misralaridagi ritmik boʻlak hisoblanadi, sheʼrning ritmini, musiqiyligini vujudga keltiradi. Turoqlar aruzda rukn deb yuritiladi; ruknlar hijolarning miqdori va sifatiga qarab xarakterlanadi. Sheʼriy misralar ikki, uch va undan ortiq Turoqdan tashkil boʻladi. Barmoq vazni … Читать далее
XORAZM VILOYATI — Oʻzbekiston Respublikam tarkibidagi viloyat. 1925-y. fev. dan 1938-y. yanv. gacha Xorazm okrugi. 1938-y. 15 yanv. da tashkil etilgan. Respublikaning shim. gʻarbida, Amudaryo quyi oqimining chap sohilida. Shim. va shim. sharqdan Qoraqalpogʻiston Respublikasi, jan. va jan. gʻarbdan Turkmaniston, jan. sharqdan Buxoro viloyati bilan chegaradosh. Mayd. 6,1 ming km2. Aholisi 1412,7 ming kishi (2004). … Читать далее
SERKALISOY (Teraklisoy) — Toshkent viloyati Boʻstonliq tumanidagi soy. Oqbuloq daryosining oʻng irmogʻi. Unga chap qirgʻoqsan (boshlanishidan 7,4 km da) quyiladi. Uz. 35 km, havzasining mayd. 449 km2. Chatqol tizmasining shim. gʻarbiy yon bagʻridan boshlanadi. Boshlanishidan Zimnonsoy, quyilish joyigacha Teraklisoy deb ataladi. Asosan, qordan, qisman yomgʻirdan toʻyinadi. Oʻrtacha koʻp yillik suv sarfi quyilishida 8,05 m3/sek., oqim … Читать далее
KAMPIRRAVOT TOʻGʻONI — Qoradaryodagi gidrotexnika inshooti. 1937—40 y. larda qurilgan. Kampirravot toʻgʻoni radiusi 167 m li egriliqda. Umumiy uz. 137,5 m, bal. 6 m, eni 4 m. Toʻgʻon 8 darvozadan iborat; har bir darvozaning uz. 15 m. Qoradaryoga oʻngdan Yassi, chapdan Oʻzgan qoʻshilgach, suv Kampirravot darasidan oʻtadi va Fargʻona vodiysiga chiqib kengayadi. Ilgari daryoning shu … Читать далее
OʻTLOQI TUPROQLAR — tuproq tipi; Kapillyar namlanishga sabab boʻluvchi sathi yaqin (1—3 m) grunt suvlari taʼsirida hosil boʻladi. Bunday tuproqlarda namlik koʻpligi tufayli oʻsimliklar yaxshi oʻsadi; oʻsimlik qoldiqlarining aerob parchalanishi va tiklanish jarayoni suvli hamda unga yaqin gorizontlarning gleylanishiga sabab boʻladi. Oʻtloqi tuproqlarning choʻl zonasidagi, boʻz tuproq va baland togʻli mintaqlardagi tiplari farqlanadi. Choʻl zonasi … Читать далее
SUGʻORISH, irrigatsiya — tuproqni manbalardan olingan suv bilan sunʼiy namlash, melioratsiyannng bir turi. S tuproqning oʻsimlik ildizi tarqalgan qismida eng qulay suv rejimini hosil qiladi. Bu esa oʻsimliklarning tuproqdan oziq moddalar — mineral va organik oʻgʻitlarni oʻzlashtirishiga qulay sharoit yaratadi va qishloq xoʻjaligi. ekinlaridan yuqori hosil olishni taʼminlaydi. Sugʻorish yer hosildorligini sugʻorilmaydigan sharoitlarga qaraganda 8—10-marta … Читать далее