Результаты поиска для: a/oz/encyclopedia/a/atmosfera/

METEOROLOGIK RAKETA, geofizik raketa — atmosfera yuqori qatlamlari (ayniqsa, meeosfera va ionosfera)ni tekshirishda qoʻllaniladigan asboblarni olib chiqadigan raketa. Unga oʻrnatilgan meteorologik asboblar yordamida atmosfera t-rasi va bosimi, shamol yoʻnalishi, havo tarkibi, kosmik nurlar, Yer magnit maydonining joylashishi va b. aniqlanadi. Shuningdek, Quyosh nuri spektri va Yer sirti suratga olinadi. Meteorologik raketa koʻtariladigan balandlik cheklangan (100—150 … Читать далее

MUZAFFAROV Ahror Muzaffarovich (1909.1.9, Chimkent sh. – J987.22.5, Toshkent) — biolog olim. Oʻzbekiston FA akad. (1960), Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1969), biol. fanlari d-ri (1952), prof. (1955). Toshkent bilim yurtini tugatgan (1929). Fargʻona pedagogika in-ti dotsenti (1944-y. dan), Margʻilon oʻqituvchilar in-ti direktorining oʻquv va ilmiy ishlar boʻyicha oʻrinbosari (1945-y. dan), Oʻzbekiston FA Botanika va … Читать далее

PLENER (frans. plein air — ochiq havo) — rangtasviraa quyosh nuri va atmosfera bilan bogʻliq havodagi oʻzgarishlarni qanday boʻlsa, shundayligicha tasvirlash. Naturanish rang boyligi va tovlanishini tabiiy yorugʻlik va atrof muhit taʼsirida koʻrsatish Plener rangtasvirining asosini tashkil etadi. Rassomlarning bevosita ochiq havo (ustaxonalardan tashqari)da ishlashi natijasida yuzaga kelgan. Plenerning dastlabki belgilarini Uygʻonish davri italyan va … Читать далее

PLANYOR (frans. planeur, planer — parvoz qilmoq) — motorsiz, qanotli havodan ogʻir uchish apparati. Uchishi tinch atmosfera sharoitida ufqqa nisbatan maʼlum burchak osti (moʻljal burchagi) da uzluksiz pasayib borishi na-tijasida yuz beradi; samolyotning uchishidagi kabi fizik qonunlarga asoslanadi, xatto yuqoriga koʻtarilishi mumkin. Planyor rezinali amortizator, chigir, shatakka oluvchi samolyot yordamida uchiriladi. Planyorlar bir, ikki va … Читать далее

MIKROBAROGRAF (mikro… va barograf) — atmosfera bosimining oz-ozdan va tez-tez oʻzgarishini katta aniqlik bilan avtomatik qayd qilib boradigan asbob. M. da membrana (aneroid) li qutichalar bloki sezgir element boʻlib xizmat qiladi. Qutichalar bloki issiqlikdan yaxshilab izolyatsiyalangan mitti barokameraga joylashtirilgan. Qutichalar ichidagi havo atmosfera bilan uzluksiz ulangan boʻladi. Aneroid bloki tashqi havo bilan qutichalar ichidagi havo … Читать далее

MIKROSEYSMALAR (mikro… va seismos — tebranish, zilzila) — atmosfera bosimining oʻzgarishi va b. sabablar tufayli Yer sirtining sinusoida shaklda juda kichik oʻzgaruvchan amplituda bilan tebranishi. Mikroseysmalar tabiiy va sunʼiy, davriy va davriy boʻlmagan tebranishlardan iborat. Tabiiy Mikroseysmalarga dengiz, okean, dare suvlarining chayqalishi, atmosfera bosimining oʻzgarishi, kuchli shamol, doʻl, sel, toshqin va b. sabab bulishi mumkin. … Читать далее

MEZOSFERA (mezo… yun. sphaira — shar) — stratosfera ustida joylashgan, qalinligi 50 km dan 80 — 85 km gacha balandlikdagi atmosfera qatlami. Mezosferadan yukrrida ionosfera boshlanadi. Mezosferaning quyi qismidagi t-ra 0° atrofida boʻlsa, yuqori qismida 90° gacha yetadi (q. Atmosfera). Пост Навигацияси

MILLIBAR (milli… va bar) — bosimning tizimga kirmagan birligi. 10~3 barta teng; mbar bilan belgilanadi. Meteorologiyada — atmosfera bosimini oʻlchashda ishlatiladi. 1 mbar = 102 N/ m2 = 0,986923-10 3 atm = 0,75006 mm sim. ust. Xalqaro birliklar shizimi SI da gektopaskal (Pa) ga teng. Пост Навигацияси

MASS-SPEKTROSKOPIYA, mass spektrometriya — modda tarkibidagi atom va molekulalar spektri boʻyicha ularning massasini tekshirish usullari. Atom va molekulalari ionlashgan har bir modda t/ye nisbat bilan bir-biridan farq qiladi, bu nisbat (bunda t — massa, ye — ion zaryadi) mass-spektrometrlar b-n oʻlchanadi. Olingan spektrga koʻra, modda massasi va jism tarkibidagi boshqa moddalar mikdori topiladi. M.s. tatbikiy … Читать далее

METALLAR (yun. metalleuo — qaziyman, yerdan qazib olaman) — oddiy sharoitda yuqori elektr oʻtkazuvchanligi, issiq oʻtkazuvchanligi, elektr oʻtkazuvchanligi, elektr magnit toʻlqinlarini yaxshi qaytarishi, plastikligi kabi oʻziga xos xususiyatlarga ega boʻlgan oddiy moddalar. Metallar qattiq holatda kristall tuzilishda boʻladi. Bugʻ holatida esa bir atomlidir. Metallarning oksidlari suv bilan birikkanida koʻpincha gidroksidlar (asoslar) ga aylanadi. Metallar elektron … Читать далее