WWW.MALUMOT.RU - Malumotlar bazasi

AGROOʻRMON MELIORATSIYASI — tuproqning meliorativ holatini va iqlim sharoitini daraxt ekish yoʻli b-n yaxshilashga qaratilgan tadbirlar majmui. Q. x. ekinlaridan yuqori hosil olishga salbiy taʼsir qiluvchi qurgʻoqchilik, garmsel, shuproq eroziyasi, qum koʻchishlari kabi tabiat hodisalariga qarshi amalga oshiriladi. Agrooʻrmon melioratsiyasi agrotexnik, gidrotexnik, kimyoviy va q. x. melioratsiyasining boshqa turlari bilan birga yerlarni tubdan yaxshilashga xizmat … Читать далее

VOLFRAM KARBID, WC — volfram monokarbid, kulrang, geksogonal panjarali kristall modda. osmodifikatsiyasi barqaror boʻlib, 2525° dan yuqorida (5-WC kubsimon panjarali kristall holatga oʻtadi, 2720° da parchalanadi. Zichligi 15,6 g/sm3, Moos shkalasi boʻyicha qattiqligi 9. Havoda 430° gacha barqaror, 800—1200° da WO3 gacha oksidlanadi. Nitrat va sulfat kislotalar b-n, xlorid va nitrat kislotalar aralashmasi (3:1) bilan … Читать далее

BERTELS Yevgeniy Eduardovich [1890.13(25). 12, Peterburg1957.7.10, Moskva] — sharqshunos olim. Oʻzbekiston FA (1956). Turkmaniston FA (1951) faxriy aʼzosi. Oʻzbekistonda (1944) va Tojikistonda (1946) xizmat koʻrsatgan fan arbobi, prof. (1928), filol. fanlari d-ri (1935). Peterburg untining ququqshunoslik (1914) va sharq (1918) f-tlarini tamomlagan. FA Osiyo muzeyi (keyinchalik Sharqshunoslik inti)da (1918—42, 1946-y. dan umrining oxirigacha), Oʻzbekiston FA … Читать далее

GEODEZIK BELGILAR — joylarda geodezik punktlarni belgilash va mahkamlash uchun quriladigan yer usti inshootlari (ustunlar, piramidalar, yogʻoch yoki metall moslamalar va b.) hamda yer osti qurilmalari (beton monolitlar va b.). Oʻlchash ishlarida asbob G. b. ga qarab vizirlanadi. Teodolit G. b. ustiga yerdan maʼlum darajada baland qilib oʻrnatiladi. Agar teodolit 10 m gacha baland oʻrnatilishi … Читать далее

AGROMETEOROLOGIK XIZMAT KOʻRSATISH — q. x. ishlab chiqarishining barcha boʻgʻinlarini turli gidro va agrometeorologik axborotlar b-n tezkor taʼminlash. Agrometeorologik xizmat koʻrsatish majmuiga oldindan turli muddat uchun beriladigan ob-havo (bir oylik, 10, 7, 3 kunlik, sutkalik) prognozlari, ob-havoning xatarli hodisalari haqida ogohlantirish, ob-havo sharoitlari hamda ularning q. x. oʻsimliklari rivojlanishiga va hosilning shakllanishiga, oʻtkaziladigan agrotexnik tadbirlarga … Читать далее

VOLTA USTUNI — amalda ishlatish uchun yaroqli dunyoda birinchi kimyoviy tok manbai; ketma-ket ulangan bir nechta volta elementiayan iborat galvanik batareya. A. Volta taklif qilgan. Volta ustuni elementlarining elektrodlari elektrolit shimdirilgan gʻovak material (movut va qogʻoz)dan qilingan qistirmali disklardan iborat. Kimyoviy reaksiya natijasida Volta ustuni chiqiklarida potensiallar farqi vujudga keladi. Uning qiymati ketma-ket ulangan barcha … Читать далее

«BERLIN—RIM OʻQI» — 1936 i. 25 okt. da Berlinda imzolanib, Germaniya bilan Italiya oʻrtasida tuzilgan harbiysiyosiy bitim. Bitimga muvofiq, Germaniya Efiopiyaning Italiya tomonidan bosib olinishini eʼtirof qildi. Har ikki tomon Ispaniyaning Franko hukumatini tan olganliklarini eʼtirof etishdi va unga harbiy yordam koʻrsatish boʻyicha choratadbirlar belgilashdi, Bolqon va Dunayboʻyi davlatlarpni iqtisodiy jihatdan asoratga solish rejalarini tuzishdi. … Читать далее

GEOGRAFIK LANDSHAFT — Yer geografik qobigʻining tabiiy taraqqiyot davomida vujudga kelgan va oʻz tabiati b-n boshqa joylardan farq qiladigan qismi. Keng maʼnoda geografik yoki tabiiy hududiy majmua (mas, tayga zonasi, shu zonaning ayrim provinsiyasi yoki rni, botqoqlik hudud va h. k.); baʼzan Geografik landshaft terminiga tipologik maʼno ham beriladi (tayga landshaf-ti, botqoklik landshafti deganda oʻz … Читать далее

AGROBIZNES — bozor iqtisodiyotining q. x. ishlab chiqarishi va uning mahsulotlarini chuqur qayta ishlash, sotish, saqlash, taqsimlash bilan bogʻliq sohasi. Bu atamani birinchi marta 1957-y. da amerikalik tadqiqotchilar (J. X. Devis, G. A. Goldberg va b.) qoʻllagan. Tarkibi, maqsadi jihatidan asosan agrosanoat majmuiga toʻgʻri keladi.

VOLLASTONIT [ingliz kimyogari U. X. Vollaston (1766—1828) nomidan] — yuqori t-rada hosil boʻladigan metamorfik mineral. Kimyoviy formulasi Ca3(Si3O9). Triklin singoniyali. Koʻpincha yelpigʻich yoki uzunchoq va tola holidagi kristallar. Rangi oq, kulrang yoki qizgʻish tusli. Sadafsimon yaltiroq. Qattiqligi 4,5—5; s. of. 2,8—2,9. V. Markaziy Osiyodagi granit intruziyalarining ohaktoshlar bilan tutashgan joyida hosil boʻlgan. Tabiatda piroksen, granat, … Читать далее