DOK (ing. dock) — 1) kemalarning suvga botib turadigan qismini qurish, suvdan chiqarib koʻzdan kechirish va taʼmirlash uchun xizmat qiladigan inshoot. Dok quruq, suvli va suzib yuruvchi xillarga boʻlinadi. Quruq Dok gavan yoki havzaning qirgʻogʻiga quriladi. U devorlari va tubi suv oʻtkazmaydigan kamera, shlyuz, nasos st-yasi, kemalarni kameraga kiritish va undan chiqarish jihozlaridan iborat. Dok … Читать далее
KOSTA-RIKA (Costa Rica) , KostaRika Pec publ i kas i (Republica de Costa Rica) — Markaziy Amerikada joylashgan davlat. Mayd. 51,1 ming km2. Aholisi 3,77 mln. kishi (2001). Poytaxti — SanXose sh. Maʼmuriy jihatdan 7 viloyat (provincia)ra, viloyatlar kantonlarga, kantonlar okruglarga boʻlinadi. Davlat tuzumi. K.-R. — respublika. Amaldagi Siyosiy Konstitutsiyasi 1949-y. 7 noyab. da qabul … Читать далее
KATTAQOʻRGʻON SUV OMBORI — gi-drotexnika inshooti, Oʻzbekistonda birinchi qurilgan suv ombori. Kattaqoʻrgʻon sh. yaqinida tabiiy chuqurlikda barpo etilgan. Kattaqoʻrgʻon suv ombori Zarafshon vodiysidagi ekin maydonlarini suv bilan taʼminlaydi va Zarafshon (Qoradaryo) daryosi suv rejimini tartibga soladi, sel va toshqin suvlarini jamgʻaradi. 1940—51 y. lar davomida qurilib, foydalanishga topshirildi. Kattaqoʻrgʻon suv omborining asosiy inshooti kompleksi suv … Читать далее
ZANG KANALI — Surxondaryo viloyatidagi sugʻorish kanali. Uz. 96 km, suv oʻtkazish imkoniyati 85 m3/sek. Kanal Arpapoya qishlogʻi yaqinida Surxondaryodan suv oladi. 3. k. — kadimgi kanallardan biri (taxm. 9—10a. larda qazilgan), bir necha marta kayta tiklangan. Hozirgi 3. k. deyarli qadimgi kanal oʻrnida 1912-y. qayta qazilgan. 30y. larda AngorTallimaron, 50y. larda Beshqoʻton, Muzrabod massivlari … Читать далее
VIBROSHTAMPLASH — yigʻma temir-beton konstruksiyalar va murakkab shaklli buyumlar (qovurgʻali panellar, zinapoyalar va b.)ni mexanizatsiya usulida qoliplab tayyorlash. Bu usul beton qorishmaga bir vaqtning oʻzida ham titrama kuch ham shtamp kuchi (bosimi) taʼsir zttirishga asoslangan (q. Temir-beton konstruksiyalar va buyumlar). Пост Навигацияси
BURGʻILASH JIHOZLARI — burgʻilashyya ishlatiladigan turli asbobuskuna va qurilmalar (burgʻilash asbobi, burgʻilash bolgʻasi, burgʻilash koronkasi, burgʻilash qurilmasi, burgʻilash minorasi va b.). Burgʻilash asbob i ning asosiy elementa iskana (rasm, 1 va 2). U oʻz ogʻirligi bilan sharoshka (tishli ish jihozi) tishlarini togʻ jinsiga botirib, uni maydalaydi; mayda jins stvol (quvur)dan yuqoriga oqayotgan loyli aralashma bilan … Читать далее
GERMANIYA (Deutschland), Germaniya Federativ Respublikasi (Bundesrepublik Deutschland) , GFR — Markaziy Yevropadagi davlat. Shim. va Boltiq dengizlari sohilida joylashadi. Mayd. 357 ming km2. Aholisi 82,16 mln. kishi (1999). Poytaxti — Berlin sh. Maʼmuriy jihatdan 16 yer (viloyat) ga, yerlar okruglarga, okruglar tumanlarga, tumanlar jamoalarga boʻlinadi. Davlat tuzumi. GFR — federativ respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1949-y. 23-mayda … Читать далее
GIPS-BETON — qurilish gipsi asosida tayyorlanadigan beton turi (q. Gips). G.-b. ni tayyorlashda tosh minerallar (koʻpincha, gʻovak va gʻadir-budur sirtli) va organik (yogʻoch qipiqlari, mayda somon va b.) toʻldirgichlardan foydalaniladi. G.-b. ga, odatda, qovushishini sekinlashtiruvchi qoʻshilmalar, shuningdek, uning suv va atmosfera taʼsirlariga chidamliligini oshiradigan qoʻshilmalar qoʻshiladi. G.-b. yogʻoch yoki organik materiallar bilan armaturalanadi. G.-b. asosida … Читать далее
VIBROPROKAT — yirik oʻlchamli yigʻma temir-beton konstruksiyalar va buyumlar (panellar, tekis va qovurgʻali plitalar, qobiqlar va b.) ni mashinada tayyorlash usuli. Beton qorishmasini titrama usulda zichlashga va qoliplanadigan buyumlarni titrama prokatlash stani valik (juva)lari orasida prokatlashga asoslangan. Bunda bir yoʻla betonga tezkor usulda issiqlik ishlovi berish va uni qotirish jarayonlari ham koʻzda tutiladi (q. Temir-beton … Читать далее
VIBRATOR (lot. vibro — tebranaman) — 1) mexanik Vibrator — mexanik tebranish (titrash)lar hosil qiladigan qurilma; mustaqil ravishda yoki vibratsiya mashinalari va uskunalarning uzeli tarzida ishlatiladi. Materiallarni zichlash, mas., qurilishda gruntlarni shibbalash, beton krrishmalarni zichlash, quymalarni opokalardan chiqarish, inshoot, asbob va apparatlarning titrashga turgʻunligini sinash, qoziq qoqish va b. da qoʻllaniladi; 2) elektr V. — … Читать далее