Результаты поиска для: a/oz/encyclopedia/x/xitoy/

GUYUKXON (1205-48) – moʻgʻullar imperiyasining ulugʻ qoni (1246—48). Oʻqtoyxon (Ugeday) (1186 — 1241)ning toʻngʻich oʻgʻli. Chingizxonning nabirasi. 1236—41 y. moʻgʻul shahzodalarining Botuxon boshchiligida Rossiya va Sharqiy Yevropaga qilgan bosqinchilik yurishlarida qatnashgan. Lekin otasining vafotini (1241-y. mart) eshitib, shoshilinch ravishda oʻz yurtiga qaytib kelgan. 1246-y. sent. da Qoraqurumda boʻlib oʻtgan Chingizxon avlodlari qurultoyida Guyukxon qonlik taxtiga … Читать далее

BIRLASHGAN MILLATLAR TASHKILOTINING XAVFSIZLIK KENGASHI — BMTning asosiy doimiy ishlovchi siyosiy organi; BMT Ustavi 24-moddasiga binoan xalkaro tinchlik va xavfeizlikni saklab turish uchun asosiy javobgarlik BMT Xavfsizlik Kengashi zimmasiga yuklatilgan. BMT Xavfsizlik Kengashining faoliyat doirasi BMT Ustavi (V—VII boblar) da anik, koʻrsatilgan va davlatlar oʻrtasidagi nizolarni tinch yoʻl bilan hal etish sohasida keng vakolatlar berilgan. … Читать далее

BADIIY GIMNASTIKA — sport turi, buyum ( tasma, koptok, halqa, argʻamchi) b-n va usiz turli nafis gimnastika va raqs mashqlarini musiqa ostida bajarish boʻyicha ayollar musobaqalari. Xalqaro sport musobaqalarining hoz. zamon dasturida koʻp kurash (bitta majburiy va buyumlar bilan uchta erkin mashqlar) hamda buyum bilan guruh boʻlib erkin mashqlar bajarish bor. Gʻoliblar koʻp kurashda, alohida … Читать далее

YASHIRIN JABRALILAR, ulkan salamandralar aye) — dumli suvda va quruqlikda yashovchilar oilasi. Tuban tuzilgan ikkilamchi suv hayvonlari, hozirgi suvda va quruqlikda yashovchilarning eng yirigi. Gavdasining uz. 1,8 m va undan uzunroq, vazni 65 kg gacha. Tanasi yassi, boshi katta va yapaloq, ogʻzi keng. Koʻzlari juda kichik, qovoqsiz. Oldingi oyoqlarida 4 ta, keyingisida 5 tadan barmoq … Читать далее

YAPON TILI — yaponlar tili, Yaponiyaning rasmiy davlat tili. Ya. t. ning genetik aloqalari, yaʼni uning u yoki bu til oilasiga mansubligi uzoq vaqt aniqlanmagan: u goh oltoy tillariga, goh avstronez tillariga mansub deb kelingan. Soʻnggi oʻn yilliklardagi tadqiqotlar Yapon tilining oltoy tillari oilasiga mansubligini isbotlamoqda. Bu til, asosan, Yaponiyada, shuningdek, Osiyo, Amerika va Yevropaning … Читать далее

YUMGʻON — oʻrta asrlarda Badaxshonning jan.-sharqida joylashgan tarixiy togʻli tuman va shahar nomi. 7-a. Xitoy manbalarida (Syuan Szan) Inpokyen mulki sifatida qayd etilgan. «Yumgʻon» atamasi «qama kon», yaʼni «hamma yeri kon» maʼnosini anglatgan, chunki ushbu togʻli tumanda turli-tuman katta konlar mavjud boʻlgan. Mahmud ibn Valining yozishicha, qadimda Yumgʻon butun Badaxshonning poytaxti boʻlgan. B. A. Ahmedovning … Читать далее

YORKEND (qad. nomi Sakaraoʻl, xitoycha Shache) — Xitoyning Sinszyan Uygʻur muxtor rnidagi shahar, Qashqar viloyatining Yorkend tumani markazi (1980-y. gacha Qashqar viloyati markazi). Taklamakon choʻlining gʻarbiy qismida, Yorkenddaryoning oʻng sohilida, 1200 m balandlikda joylashgan. Aholisi qariyb 547,5 ming kishi, asosan uygʻurlar, qisman oʻzbeklar, xitoylar ham yashaydi. Yorkend 2 qism — musulmonlar yashaydigan Yorkend va xitoylar … Читать далее

YOMBI (xitoycha «Yuan bao» — boylik toʻplashning boshlanishi) — quyma oltin va quyma kumush boʻlagi. Xitoyda birinchi pullar mil. av. 7a. da paydo boʻlgan; ular kumushdan emas, balki mis (yoki bronza)dan kuyib tayyorlangan. Bu pullarning qiymati juda past boʻlib, bir misqol (3,7 g) kumushga 1000, qatto 2000 dona mis (bronza) pul almashtirilgan. Bu pullarning ogirligi … Читать далее

YANGI ZELANDIYA — Tinch okeanning jan. gʻarbiy qismidagi davlat. Mayd. 268,7 ming km2. Aholisi 3,994 mln. kishi (2004). Poytaxti — Vellington shahri Maʼmuriy jihatdan 10 provinsiya (rgoutse)ga boʻlinadi. Davlat tuzumi. Yangi Zelandiya — Buyuk Britaniya boshchiligidagi Hamdoʻstlik tarkibiga kiruvchi parlamentar monarxiya. Buyuk Britaniya parlamenti va asosan, Yangi Zelandiya parlamenti tomonidan qabul qilingan qonun hujjatlariga amal … Читать далее

YER — Quyosh sistemasidagi Quyoshdan uzoqligi jihatdan uchinchi (Merkuriy, Venera sayyoralaridan keyin) sayyora. U oʻz oʻqi atrofida va aylanaga juda yaqin boʻlgan elliptik orbita boʻyicha Quyosh atrofida aylanib turadi. Hajmi va massasi jihatidan Yer katta sayyoralar ichida (Yupiter, Saturn, Uran, Neptundan keyin) beshinchi oʻrinda. Yerda hayot borligi bilan u Quyosh sistemasidagi boshqa sayyoralardan farq qiladi. … Читать далее