Malumotlar

AHOLI XARITALARI — aholining joylanishi va aholini joylashtirish, uning tarkibi va qayta tiklanishi, aholini koʻchirish va ijtimoiyiqtisodiy xususiyatlarni koʻrsatadigan xaritalar. Aholi xaritalari hududni iqtisodiy geografik baholash, xalq xoʻjaligini rejalashtirish, ijtimoiy xizmat va madaniy qurilish masalalarini hal qilishda muhim ahamiyat kasb etadi. Aholi xaritalari – ni tuzishda har xil xaritagrafik usullardan: belgilar, xaritadiagramma, xaritagramma, chiziqli belgilar … Читать далее

AHMEDOV Berdiyor Ahmedovich (19P.8.3, Sirdaryo viloyati) — huquqshunos. Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1975), Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan yurist (1971), 3-toifa davlat adliya maslahatchisi (general). Toshkent yuridik in-tini bitirgan (1939), Samarqand viloyati prokurorining 1-oʻrinbosari (1939), Namangan viloyati prokurori (1941 — 43). Respublika prokurorining oʻrinbosari (1943 — 51). Toshkent davlat un-ti yuridik f-tida oʻqituvchi, dekan, jinoyat huquqi … Читать далее

AHMEDOV Gʻulom Ahmedovich (1916.11.8, Turkiston sh., Qozogʻiston) — huquqshunos olim. Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1993), yuridik fanlari d-ri (1973), prof (1986). 1937 — 41 y. larda Toshkent yuridik in-ti va Moskva harbiy-yuridik akademiyasida taʼlim olgan. Oʻzbekiston FA Falsafa va huquq in-ti jinoyat huquqi sektorining mudiri (1959 — 96), 1997-y. dan — ilmiy xodim. Ilmiy … Читать далее

AHMAD YUGNAKIY — q. Yugnakiy.

AHLI HAQ (fors, arab. — «haqiqat kishilari») — Eron va unga qoʻshni mamlakatlarda tarqalgan shialarning yashirin jamoasi. Eronlik shialar Ahli haq tarafdorlarini «aliilohiylar» deb ataydilar. Bu jamoa taxm. 14-a. da vujudga kelgan. Gʻarbiy Eron va Sharqiy Turkiyaga, keyinchalik Afgʻoniston, Iroq, Suriya, Ozarbayjonning jan. ga yoyilgan. Ahli haq Ali azaldan ilohiy va u Odamatodan to Muhammad … Читать далее

AQOR (arab. — koʻchmas mulk, yer-suv, zamin) — Temuriylar zamonida yer-suv, bogʻ, tegirmon, kanal, doʻkon, ustaxona va bozorlar kabi koʻchmas mulklar. Aqor vasiyat bilan vaqfga aylantirilishi mumkik boʻlgan. Zarafshon vodiysidagi Aqor, Oqar, Agʻar kabi joy nomlari Aqor atamasidan kelib chiqqan.

AYUPOV Shavkat Abdullayevich (1952.14.9, Toshkent) — matematik olim, Oʻzbekiston FA akad. (1995), fizikamat, fanlari d-ri (1983), prof. (1985). A. T. Lyulovning oʻgʻli. Toshkent davlat un-tining matematika f-tini tugatgan (1974). ToshDU da oʻqituvchi (1977-79) va Oʻzbekiston FA Matematika in-tida katta ilmiy xodim (1979-88), algebra va analiz boʻlimi mudiri (1986-y. dan), direktor oʻrinbosari (1986 — 92), direktor … Читать далее

AEROSTATIKA — aeromexanikannng gazlar (ayniqsa, havo)ning muvozanat shartlarini va ularga botirilgan qattiq jismlarga taʼsirini oʻrganuvchi boʻlimi. Gidrostatikaning baʼzi qonunlari Aerostatika uchun ham umumiydir. Suyuqliklardan farqli ravishda gazlar oʻz-oʻzidan cheksiz kengayish va tashqi bosim ostida siqilish xususiyatiga ega. Yer sirtidan yuqorilashgan sari havo zichligi kamaya boradi. Yer sirtida havo zichligi eng koʻp boʻladi. Havo va gaz … Читать далее

AEROLOGIK ASBOBLAR — aerologiyada qoʻllaniladigan asbob-uskunalar. Havo bosimi, shamol tezligi, yoʻnalishi va h. k. ni oʻlchashda ishlatiladi. Muqim (statsionar) Aerologik asboblar yerga oʻrnatiladi, baʼzilari atm. ning tegishli qatlamlariga turli vositalar: vodorod yoki geliy toʻlgʻazilgan kauchuk sharlar, aerostatlar, stratostatlar, maxsus samolyotlar va geofizik raketalar yordamida atm. ga koʻtariladi. Yerga oʻrnatilgan Aerologik asboblar aerologik teodolit, radioteodolit, radiolokator … Читать далее

AEROGEOLOGIK SYOMKA — foydali qazilmalarni qidirish usuli. Samolyot, yer sunʼiy yoʻldoshi yordamida yer yuzini suratga olish yoki uning tuzilishmni bevosita kuzatishga asoslangan. Aerogeologik syomka ishlari 3 davrga boʻlinadi: tayyorgarlik, dala ishlari va lab. ishlari. 1-davrda umumiy tayyorgarlikdan tashqari oʻrganilishi kerak boʻlgan joyning geologik syomkasi oʻtkaziladi, yer yuzasining tuzilishi, yer yuziga chiqib qolgan tub jinslar qatlami, … Читать далее