PANJAKENT, Panjikent — Tojikistonning Sugʻd viloyatidagi shahar (1953-y. gacha shaharcha). Zarafshon daryosi vodiysida, Samarqanddan 68 km jan.-sharqda. Aholisi 30 ming kishiga yaqin (1990-y. laroʻrtalari). Oltin ruda k-ti, oziq-ovqat (vino, sut, tamaki-fermentatsiya, konserva z-dlari, goʻsht, sholi-un k-tlari) sanoati mavjud. Tarix-oʻlkashunoslik muzeyi, pedagogika bilim yurti bor. Hoz. Panjakentdan 1,5 km jan.-sharqda qad. Panjakent shahri xarobalari joylashgan. Uning … Читать далее
MUGʻ QALʼA HUJJATLARI – Mugʻ qalʼa xarobalaridan topilgan hujjatlar majmuidan iborat oʻziga xos arxiv qoldigʻi (mil. 7-a. oxiri — 8-a. boshi) . Uning tarkibidagi jami 80 xujjatdan 74 tasi fanda shartli ravishda «milliy sugʻd yozuvi» yoki Samarqand sugʻd yozuvi deb nomlangan yozuvda bitilgan. 3 ta hujjat xitoy yozuvida boʻlib, mazkur arxiv mazmuniga daxldor emas. Xitoycha … Читать далее
MIYONQOL, Miyonkol, Miyonkolot — Oʻzbekistondagi Oqdaryo va Qoradaryo oraligʻidagi joy. Qad. da Samarqand Sugʻdi, Nim Sugʻd (yarim Sugʻd), Sugʻdi Xurd (Kichik Sugʻd) nomlari bilan mashhur boʻlgan. Xonliklar davrida Buxoro bilan Samarqand oʻrtasida uz. 12 farsang keladigan devor olingan. Miyonqol dehqonchilik uchun qulay boʻlib, Xatirchi, Payshanba, Qalʼai Dabus va b. shahar, qishloqlarni oʻz ichiga olgan. Keyinchalik … Читать далее
MANBASHUNOSLIK — tarixiy manbalarni [q. Manbalar (tarixiy)] izlab topish, qayd etish, toʻplash, oʻrganish va qoʻllanish nazariyasi va amaliy usullari haqidagi fan. M. tarixshunoslikda yordamchi fan sohalari (arxeografiya, arxivshunoslik, genealogiya — nasabshunoslik, metrologiya — oʻlchovshunoslik, epigrafika, tekstologiya — matnshunoslik, xronologiya — davrshunoslik, geraldika — gerbshunoslik, numizmatika — tangashunoslik va sfragistika — muhrshunoslik) qatorida yetakchi oʻrinda turuvchi … Читать далее
MISKARLIK — hunarmandlikning qad. sohasi; mis va uning metallar bilan qotishmasidan qurollar, uy-roʻzgʻor buyumlari va b. yasash kasbi. Miskarlikda buyumlar 2 xil usulda — eritib quyib yoki bolgʻalab yasaladi. Ish jarayonida metall tez-tez qizdirib turiladi. Murakkab shaklli buyumlar yasashda avval ayrim boʻlaklar quyilib, soʻng ular birbiriga qalaylanadi. Buyumlar qolipdan koʻchirilgach tozalanib, soʻng unga naqqoshlar chizma, … Читать далее
MANIAX (6-a.) — Turk xoqonligining Eronga yuborgan elchilar guruhi rahbari, sugʻdlik savdogar. Xusrav I Anushirvon uzoq vaqtgacha Sugʻd elchilariga uzil-kesil javob bermay turgan, sugʻ-dlar keltirgan ipak mollari namunalarini oʻtga tashlattirgan. Maniax elchiligi muvaffaqiyatsiz chiqqach, turklar Vizantiya bilan ittifoq boʻlib, Eronga qarshi yurish boshlashga qaror qilishgan. 568—569-y. larda Turk xoqonligi Konstantinopolga, Yustin II saroyiga yana M. … Читать далее
MUHIDDINOV Qoʻrqmas (1946.20.3, Yangiyoʻl sh.) — opera xonandasi (bas). Oʻzbekiston xalqartisti (1986). Moskva konservatoriyasini tugatgan (1975). 1975-y. dan1 Navoiy nomidagi opera va balet teatrida yakkaxon xonanda. Oʻzbekiston davlat konservatoriyasida kafedra mudiri, dotsent (2002-y. dan). Muhiddinov oʻzbek teatrida Yevropa mumtoz operalaridagi asosiy partiyalarni ijro etuvchi yetakchi opera solisti. Chet el operalarida rus, ingliz va italyan tillarida … Читать далее
SEL OMBORI, selxona, sel saqlagich — sel oqimlarini tartibga solish va hududni sel vayrongarchiligidan muhofaza qilish uchun moʻljallangan gidrotexnika inshooti; seddan himoya vositalarining asosiy turi. Sel ombori aksariyat soy oʻzanlarini toʻgʻon bilan toʻsib barpo qilinadi. Toʻgʻonlar tuproq, qumloqi va shagʻalli toshtuproqlar, temirbeton konstruksiyalar va b. dan quriladi. Kichik So. sigʻimi ming va oʻn ming m3, … Читать далее
TARXUN — Sugʻd podshosi (taxm. 700 — 711-y. larda hukmronlik qilgan). 707-y. buxoroliklar va turgashlar bilan ittifoq boʻlib, Oʻrta Osiyoda arablarga qarshi kurashgan. 709—710 ylardaarablar bilan bitim tuzib, tovon toʻlagan, shu tufayli Sugʻd zodagonlari tomonidan taxtdan agʻdarilib, qatl etilgan. Пост Навигацияси
XORIYEN QALʼASI, Xoriyen qoyasi — makedoniyalik Iskandar (Aleksandr) nint Turonzaminga qilgan bosqinchilik yurishi davrida mahalliy eparx (hokim) lardan biri — Xoriyen rahbarligida olib borilgan mudofaa (mil. av. 328-y.). Aleksandr Sugʻd qoyasshsh egallagach, Paretaka («Togʻlar oʻlkasi») viloyatiga (Jan. Oʻzbekistondagi Boysun togʻlari) yoʻl olgan. Bu yerdagi mustaxkam qalʼalardan biriga Xoriyen boshqa aslzodalar bilan oʻrnashib olgan. U uzoq … Читать далее