XOʻJA PARIXONTEPA

XOʻJA PARIXONTEPA, Xoʻja Farxon — Toshkentdagi ilk oʻrta asrlarga oid arxeologik yodgorlik, otashparastlar qabristoni (mil. 6—7-a. lar). Beruniy shohkoʻchasi bilan Niyozov koʻchalari kesishgan yerda joylashgan. 1988-y. Toshkent arxeologiya ekspeditsiyasi (M. I. Filanovich) tomonidan oʻrganilgan. X. P. marhumlar ossuariylarda dafn etilgan nekropol ekanligi aniqlangan. X. P. ning oʻtmishda bal. 5 m boʻlgan. X. P. ning ustki … Читать далее

KATTA FARGʻONA KANALI

KATTA FARGʻONA KANALI, U s m o n Yusupov nomidagi Katta Fargʻona kanali — Fargʻona vodiysida qurilgan eng yirik gidrotexnika inshootlaridan biri. Oʻzbekiston (283 km), Tojikiston (62 km) va Qirgʻiziston (13 km) hududidan oʻtadi. Vodiyni shim.-sharqdan jan.gʻarbga kesib oʻtgan. Asosiy oʻzani uz. 350 km. Vegetatsiya davrida Norin (420 m3/s), Qoradaryo (100 m3/s), Soʻx (12 m3/s) … Читать далее

OʻTROQLIK

OʻTROQLIK — maʼlum bir hududda uzoq vaqt turgʻun hayot kechirish tarzi, koʻchmanchilikning aksi. qadimiy tosh davri (paleolit)ga mansub yodgorliklarda oʻtkazilgan arxeologik qazishmalardan aniqlanishicha, Oʻtroqlik ilk tosh davrining soʻnggi bosqichlaridayoq (mil. av. 500 — 150 ming yilliklar) yuzaga kela boshlagan. Bir necha 100 ming yilliklarni qamragan odamzodning uzoq oʻtmishida hayot taqozosi bilan shakllanib, uning odatiy turmush … Читать далее

SUGʻD TILI

SUGʻD TILI — eroniy tillarning shim. sharqiy guruhiga mansub ulik til. Zarafshon daryosi vodiysi (hoz. Oʻzbekiston va Tojikiston hududi) da joylashgan Sugʻd (Sugʻdiyona) davlatining rasmiy tili hisoblangan. «Sugʻd» toponimi qad. yozma manbalardan «Avesto»da uchraydi. Xitoy manbalarining guvox^lik berishicha, 8 — 9-a. lar (S. t. ning asosiy yozma yodgorliklari yaratilgan davr)da St. asosiy yozma va ogʻzaki … Читать далее

TOSHKENT

TOSHKENT — shahar, Oʻzbekiston Respublikasi poytaxti, Toshkent viloyati markazi. Markaziy Osiyoning yirik sanoattransport chorrraxasi va madaniyat markazlaridan. Respublikaning shim. sharqiy qismida, Tyanshan togʻlari etaklarida, 440—480 m balandlikda, Chirchiq daryosi vodiysida joylashgan. Iqlimi kontinental, yillik oʻrtacha t-ra 13,3°, yanv. ning oʻrtacha trasi —1,1°, eng past t-ra —29°. Iyulning oʻrtacha trasi 27,5°, eng yuqori t-ra 42°. Yiliga … Читать далее

TOSHKENT-DUSHANBA AVTOMOBIL YOʻLI

TOSHKENT-DUSHANBA AVTOMOBIL YOʻLI (M34) — xalqaro ahamiyatli magistral yoʻl, Toshkent sh. ni qoʻshni Tojikistonning poytaxti Dushanba sh. bilan bogʻlaydi. Yoʻlning oʻtmish tarixi bundan 5000-yillar avvalgi karvon yoʻllardan boshlanadi. 20-a. ning 30—40-y. larida yoʻldan foydalanish xizmati tashkil qilinib, avtomobil yoʻliga aylantirilgan. Umumiy uz. 457 km. Shundan 170 km Uzbekistan, 287 km Tojikiston hududidan oʻtadi. Yoʻl Toshkent … Читать далее

TUTUQ

TUTUQ — Turk xoqonligi boshqaruvidagi unvon. Qad. turk bitiktoshlari, xitoy, sugʻd manbalarida uchraydi. T. Turk xoqonligida harbiy maʼmuriyat boshligʻi uchun qoʻllanilgan boʻlib, xitoycha dudu — voliy, viloyatning harbiy hokimi soʻzidan olingan deb hisoblanadi. Lekin, baʼzi tadqiqotchilar, shu jumladan, oʻzbek olimlari Tutuq unvoni tutmok, feʼli asosida shakllangan unvon ekanligini taʼkidlashadi. UrxunEnisey bitiktoshlarida Oʻng Tutuq, Buqay Tutuq, … Читать далее

KAST

KAST, Kasht (sugʻdiycha — tog, balandlik) — Chatniyonga qarashli viloyat va shahar. Hisor tizma togʻlarida joylashgan. Mugʻ togʻidan topilgan sugʻdiy hujjatlarda (8-a. boshi) Panch, yaʼni Panjikentning turkiy hokimi Chaqin Chur Bilga Bichut oʻgʻlining nomi keltirilgan, u Panch bilan birga Kast rustoqining ham hokimi boʻlgan (7-a. oxiri — 8-a. boshi). U zarb etgan tangalardagi tamgʻalar Kast … Читать далее

KAVARDON

KAVARDON — qad. shahar xarobasi (mil.1 —13-a. boshi) Toshkent sh. dan 25 km sharkda, Chirchiqning chap qirgʻogʻidagi qad. oʻzani sohilidagi (hoz. Qorasuv va Hamdam kanali yoqalari) hoz. Kavardon qishlogʻi maydonida, Yuqori Chirchiq va Parkent tumanlari chegarasida joylashgan. Shaharning umumiy mayd. 75 ga teng boʻlib, shahriston va arkdan tashkil topgan. Shaharni bir necha darvozalari boʻlib, ular … Читать далее

ERONIY TILLAR

ERONIY TILLAR — hindevropa tillari oilasining hinderon tarmogʻiga mansub tillar guruhi. Asosan, Eron, Afgʻoniston, Tojikiston, shuningdek, Turkiya, Iroq, Suriya, Pokiston va Hindistonning baʼzi hududlarida, RFning Shim. Osetiya — Alaniya Respublikasida, Gruziyaning Janubiy Osetiya muxtor viloyatida, Kavkaz va Oʻrta Osiyoning boshqa ayrim yerlarida tarqalgan. Avvalroq Shim. Qora dengiz boʻylari, Turkmaniston, Sharqiy Turkiston, Sharqiy Pomirda ham alohida … Читать далее