Результаты поиска для: a/oz/encyclopedia/k/kontakt/

POLIAKRILATLAR — akril kislota efirlarining polimerlari. Umumiy formulasi [—SN2—C(Rʻ)(COOR)-] n, bu yerda Rʻ—N yoki SN,; R — alkil yoki aril radikali. Poliakrilatlarning baʼzilari kat-tik, kayishqok, shaffof, baʼzilari ancha yumshoq, kauchuksimon, mumsimon mahsulotlar. Ultrabinafsha nurlarini oʻtkazish xossasi kvarsnikiga yaqin, zichligi 1150—1250 kg/m3. Kimyoviy jixatdan barqaror, yorugʻlik, kislorod, benzin va moylar taʼsiriga chi-damli, organik erituvchilar va oʻzlarining … Читать далее

PORTLATKICH — snaryad, mina, bom-balardagi portlovchi moddalarii portlatish uchun ishlatiladigan mexanizm. Zarbiy Portlatkich (snaryad, bomba, mina va b. ning biron narsaga urilishi nati-jasida harakatga keladi), distan-sion Portlatkich yoki distansion naycha (snaryad, bomba va raketalarning uchish tra-yektoriyasida muayyan vaqt oʻtgach hara-katga keladi), kontaktsiz Portlatkich (radiolokatsion, infraqizil, optik, akustik Portlatkich — snaryad, bomba, mina va b. nishonga … Читать далее

PISTOLET (frans. pistolet, nem. pistala, chex tilida — pistʻala — qamishsurnay) , toʻpponcha — 1) individual oʻt ochar qurol. Dushmanning 50—70 m gacha masofadagi jonli kuchlarini shikastlantirishga moʻljallangan; bir qoʻl bilan otish mumkin. Pistolet bilan ofitserlar, shuningdek, ayrim mutaxassislashgan serjant va askarlar qurollantiriladi. Yevropa va Osiyoda 16-a. da piltali Pistolet yuzaga kelgan. 17-a. dan boshlab … Читать далее

MIKROKATOR — detallarning chiziqli oʻlchamlarini oʻlchash uchun ishlatiladigan asbob. Ishi tegishish (kontakt) usuliga asoslangan. Choʻzilganda maʼlum burchakka buriladigan lentasimon prujinadan iborat oʻzgaruvchan elementi (mexanizmi) bor. Oʻlchanadigan uzunlikni prujinaning oʻrtasiga mahkamlangan shkala mili koʻrsatadi. Mikrokator mexanizmi ixcham prujinali oʻlchash kallaklari — mikatorlarda, prujinarichagli indikatorlar—minikatorlarda, prujina-optik oʻlchash kallaklari — optikatorlarda qoʻllaniladi. Mikrokatorning oʻlchash aniqligi + 0,5%. Пост … Читать далее

PIROKSENLAR (yun. rug — olov va xenos — begona) — zanjirli silikat lar kichik guruhiga mansub togʻ jinslarini hosil qiluvchi minerallar gu-ruxi. Kimyoviy tarkibi Me,[Si2O6], bunda Me — magniy, kalsii, temir va b. metallar kationlari. Kristallografik belgilariga qarab rombik va monoklin Piroksenlar boʻladi. Rombik Piroksenlar magniy, temir metasilikatlaridan iborat uzluksiz izomorf aralashma Mg2 [Si2O6] Fe2[Si206] … Читать далее

PEROVSKIT — oksidlar guruhiga mansub mineral. Moʻrt, oson sinuvchan. Tarkibida kalsiy titaniti SaTYU,(41,24% SaO va 58,76% TYU2); baʼzan knopit, dizanalit, loparit aralashgan boʻladi. Psevdokub sistemada kristallanadi. Qattiqligi 5,5—6, zichligi 3900—4300 kg/m3. Rangi qora, kulrang-kora, jigarrang-qoʻngʻir. Metalldek yaltiroq, ulanishi yaqqol. Magmatik sharoitlarda oʻta asosli ishqorli togʻ jinslarida, karbonatit (dizanalit, knopit), kimberlit, ishkrriy bazal-toidlarda xreil boʻladi. Kontakt … Читать далее

PELTYE EFFEKTI, elektro-termik effekt — bir-biriga kavsharlangan turli jinsli ikkita oʻtkazgich yoki yarimoʻtkazgichdan tashkil topgan zanjir orqali oʻzgarmas elektr toki oʻtganda ularning bir-biriga tegib turgan joyida tokning yoʻnalishiga qarab issiqlik ajralish yoki yutilish hodisasi. Tokning yoʻnalishi oʻzgarsa, issiqlik ajralishi issiqlik yutilishi bilan almashinadi. Tokning yoʻnalishidan qati nazar kavsharlangan uchlaridan biri sovisa, ikkinchisi isiydi. Bu hodisani … Читать далее

TROLLEYVOZ (ing. trolley — kontakt simi va ruscha vozit — tashimoq) — maxsus qurilma (trolley qurilmasi) orqali kontakt tarmoq (koʻchalarga tortilgan sim) dan tok bilan taʼminlanadigan transport vositasi. Trolleybus qatnashi uchun kontakt tarmogʻi yaxshi rivojlangan shaharlarda qoʻllanadi. Trolleyvozdan muayyan marshrut boʻyicha yuk tashish uchun asosan kechasi (trolleybus yurmaydigan paytlarda) foydalaniladi. Mustaqil ishlashi (simsiz yurishi) uchun … Читать далее

METAMORFIZM (yun. metamorpho-omai — tubdan oʻzgarmoq, oʻzgarishga uchramoq) — choʻkindi va magmatik togʻ jinslarining teksturasi, strukturasi va mineral tarkibining t-ra, bosim va chuqurlikdagi eritma (flyuid)larning kimyoviy faolligi taʼsirida oʻzgarishi (qayta kristallanishi, mi-neralogik va kimyoviy oʻzgarishi) jarayoni. Buning natijasida ular metamorfik togʻ jinslariga aylanadi. Metamorfizm ningendogen vakosmogen turlari mavjud. Endogen Metamorfizm regional va kontaktli Metamorfizmga boʻlinadi. … Читать далее

ELEKTR (elektro…) — elektr zaryadlarning mavjudligi, harakati va taʼsiri bilan bogʻliqhodisalar majmui. Mil. av. 8-asrda yunon faylasufi F. Miletskiy jun matoga ishqalangan ebonit parchasi momiq va boshqalar yengil buyumlarni oʻziga tortish xususiyatiga ega boʻlib qolishini taʼkidlagan. Oradan ancha vaqt oʻtgach, 1600-yilda ingliz vrachi U. Gilbert ipakka ishqalangan shisha va bir qator boshqa moddalar ham shunday … Читать далее