TALAB VA TAKLIF — bozor iqtisodiyotining fundamental tushunchalari. Talab (tovarlar va xizmatlarga talab) — xaridor, isteʼmolchining bozorda muayyan tovarlarni, neʼmatlarni sotib olish istagi; bozorga chiqqan va pul imkoniyatlari bilan taʼminlangan ehtiyojlari. Ehtiyoj pul va narx vositasida talabga aylanadi. Rasman olganda talab isteʼmol kattaligi mik,doridir. Tovarlar dunyosidagi xilmaxillikka moye ravishda talab hosil boʻladi. Mac, oziqovqat tovarlari, … Читать далее
OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI VAZIRLAR MAHKAMASI — Oʻzbekiston Respublikasi hukumati; ijro etuvchi hokimiyatning markaziy organi. Qarorgohi — Toshkent shahrining Mustaqillik maydonidagi Hukumat uyi. Vazirlar Mahkamasining huquqiy asoslari Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 20bobida va «Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi toʻgʻrisida» (1993 yil 6 may; yangi tahrirda 2003-yil 29 avg.)gi qonunda belgilangan. Konstitutsiyaga qoʻra, Vazirlar Mahkamasi iqtisodiyotning, ijtimoiy va maʼnaviy sohaning … Читать далее
TEXNOLOGIK XARITA — ayrim turdagi qishloq xoʻjaligi. mahsulotini yetishtirish bilan bogʻliq texnologik ishlar mavjui. Ishlab chiqarish. resurslariga boʻlgan ehtiyojlar, ulardan foydalanish va boshka i. ch. koʻrsatkichlari, shuningdek, belgilangan ishlab chiqarish. dasturini bajarish boʻyicha tashkiliyiqtisodiy tadbirlar aks etgan normativ reja hujjati. Texnologik xarita jadval shaklida boʻlib, unda ketma-ketlikda (odatda xronologik tartibda) barcha turdagi ishlar (qabul qilingan … Читать далее
STAGNATSIYA (frans. stagnation, lot. stagno — qoʻzgʻalmas qilaman, toʻxtataman) — iqtisodiyotda pasayishdan oldin yuz beradigan, pasayish bilan birga kechadigan turgʻunlik holati. Ishlab chiqarish., savdoda ham kuzatidsi. Rivojlangan kapitalistik mamlakatlarda 1930—39 y. larda, 2-jahon urushi (1939—45)dan keyin yuz bergan. Oʻzbekistonda 1991—95 ylarda kuzatildi. Stagnatsiya investitsiya jarayonlarining, ishlab chiqarish. quvvatlarining toʻliq band etilmasligi, surunkali ishsizlik, iqtisodiy oʻsishning … Читать далее
DALLOL — 1) Sharq mamlakatlarida savdo-sotiq ishlarida xaridor bilan sotuvchi oʻrtasida vositachilik qiluvchi, molga narx qoʻyib, ularni bitishtiruvchi kishi. Xizmati uchun muayyan haq oladi. Oʻzbekistonda chorva mollari bozorlarida hozir ham faoliyat koʻrsatadi; 2) birja vositachilarining umumiy nomi (k,. Broker, Vositachi, Diler, Makler va b.). Пост Навигацияси
HISOB FOIZI — 1) banklar veksel, kupon, aksiya, obligatsiya, boshqa turdagi qimmatli qogʻozlarni va qarz majburiyatlarini ularning toʻlov muddatlari kelishiga qadar yoki amal qilish muddatlari tamom boʻlishiga qadar sotib olish (hisobga olish)da avanslagan pul mablaglari uchun sotuvchidan undiradigan toʻlov. Hisob foizi vek-sel (yoki boshqa qarz majburiyatlari) nominali bilan bank sotib olgan narx oʻrtasidagi farqqa teng … Читать далее
NARX SHAKLLANISHI — tovarlar va xizmatlarga belgilangan yaarsning bir qator omillar taʼsirida yuzaga kelishi jarayoni. Umumiy maʼnoda — N. sh. ga davlat organlari (soliq, kredit va iqtisodiy siyosatning boshqa koʻrinishlari orqali) hamda iqtisodiy fa-oliyat subyektlarining oʻzlari taʼsir koʻrsatadi. Tor maʼnoda — firmalarning oʻz narx strategiyasini ishlab chiqishi. Narx shakllanishining 3 asosiy — erkin, maʼmuriy va … Читать далее
NARX-FRANKO — tovarni xaridorga tashib yetkazib berish sarflarini ham oʻz ichiga olgan ulgurji narx. U odatdagi narxdan transport sarflarining kiritilganligi bilan farqlanadi. Tovarni sotuvchi tashib yetkazish manzili — temir yoʻl st-yasi, kemalar porti, om-bor yoki davlat chegarasi boʻlishi mumkin. Manzilning uzoq-yaqinligiga, to-varning ortib-tushirib berilishiga qarab N.-f. har xil boʻladi. N.-f. xaridor uchun qulay boʻlib, transportni … Читать далее
BOZOR — 1) sotuvchilar bilan xaridorlar oʻrtasidagi tovar ayirboshlash munosabatlari; i. ch. bilan isteʼmolni oʻzaro bogʻlovchi mexanizm. B. obyekti nafligi bor tovar va xizmatlar, subyekti esa Bozor ishtirokchilari (sotuvchi va xaridorlar) boʻlib, ular firmalar, uy xoʻjaliklari, davlatning tashkilot, idoralari va b. dan iborat. Bozor ishtirokchilari tovar va xizmatlarni pul vositasida ayirboshlash yuzasidan munosabatlarga kirishadilar. Bozorda … Читать далее
SAMUTALI Aleksandr Sergeyevich (1928.22.9, Qirgʻiston, Prjevalsk sh. 2005.31.1,Toshkent) agronom-iqtisodchi, Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1988), iqtisod fanlari d-ri (1972), prof. (1977), Oʻzbekiston Qishloq xoʻjaligi FA akad. (1991). Toshkent qishloq xoʻjaligi in-tini tugatgan (1952). Soyuz NIXIda katta ilmiy xodim, boʻlim mudiri (1956—60), Oʻrta Osiyo iqti-sodiyot va q. x. ilmiy tadqiqot in-ti boʻlim mudiri (1960—64), direktor oʻrinbosari … Читать далее