TEOKRATIYA

TEOKRATIYA (yun. theos — xudo va …kratiya) — davlat boshkaruv shakli, bunda davlat (odatda, monarxiya davlati) ning boshligʻi bir vaqtning oʻzida diniy boshliq ham hisoblanadi. Teokratik davlatlar qadimdan maʼlum. Mac, Iudeyada mil. av. 5—1-a. larda bosh ruhoniy, yaʼni oliy kohin davlat hokimiyatining toʻliq egasi boʻlgan. Oʻrta asrlardagi umaviylar va abbosiylar xalifaligi teokratik davlatlar edi. Iezuitlar 17-a. da Paragvayda tashkil etgan teokratik davlat ham maʼlum; imom Shomilning Chechenistonda va 19-a. da Kavkazni istilo qilish paytida chor qoʻshinlariga uzoq vaqt qarshilik koʻrsatgan Chechenistonga yaqin hududlardagi boshqaruvi teokratik xususiyatga ega boʻlgan. Papa viloyati 1870-y. da Italiya birlashishidan oldin teokratik davlat boʻlgan edi. 1951-y. Tibet XXRga qoʻshilgunga qadar Dalaylama (lama ruhoniylarining rahbari) Tibetdagi dunyoviy hokimiyatni ham boshqargan. Rim katolik cherkovining oliy rahbari Papa bir vaqtning oʻzida Vatikan daatatining ham boshligʻi hisoblanadi. Teokratik tamoyillar fukerolar ijtimoiy va shaxsiy hayotining barcha tomonlari (diniy bayramlar va marosimlarga davlat maqomi berilishi, sud ishlari diniy qonunlar boʻyicha yuritilishining tiklanishi, boshka din vakillari quvgʻin qilinishi va shu kabi) diniy tartiblar orqali belgilanishi kuchayishi bilan kechadi.