PARFENON

PARFENON (yun. parthenon, parthenos — bokira qiz) — Akropol (Afina)dagi maʼbuda Afina ibodatxonasi, yunon meʼmorligi sanʼatining ulkan yodgorligi. Mil. av. 447—438-y. larda Iktin va Kallikrat tomonidan qurilgan. Ibodatxonada katta sellalar (di-niy haykallar uchun xonalar) va kichik xonalar (xuddi ibodatxona kabi «Parfenon» deb nomlangan) boʻlib, ularda xazinalar saklash moʻljallangan. Bu xonalar (tarhi 30,89×96,54 m) doriy kolonnadalari bilan oʻralgan. Hashamatli oq marmarli inshoot Fidiy va yunon haykaltaroshlari ishlagan haykaltaroshlik bezaklari bilan toʻldirilgan. Bino tarzi hoshiyasi metoplarida kentavr, bahaybat odam, amazonkalarning oʻzaro kurash sahnalari, frontonlari haykaltaroshlik mujassomoti bilan bezatilgan. Parfenon meʼmorligida yunon sanʼatining buyukligi uning gullagan davridagi garmoniyasi, goʻzalligi, hayotiyligi aks ettirilgan. 1687-y. da turklar bilan boʻlgan urushda venetsiyaliklar tomonidan vayron qilingan. 1801—03 y. lar Parfenon haykallari Angliyaga olib ketilib, 1816-y. Britaniya muzeyiga qoʻyilgan.