BORNEOL

от

BORNEOL, bornil spirt, SSHN„O— bitsiklik terpenlar guruhiga mansub ikkilamchi spirt. Mol. m. 154,25; kamfora hidli, rangsiz kristall modda. Zichligi 1020 kg/m3, suyuqlanish t-rasi 208,5ʻ, qaynash t-rasi 212°. Ikki izomeri maʼlum. Borneo va Sumatra o. laridagi Dryoba lanops camphora daraxtida, shuningdek baʼzi moylar tarkibida boʻladi. Borneol spirt, efir, benzol va ligroinda eriydi; suvda kamroq eriydi. Borneoldan … Читать далее

ADABIY EMAKDOSH

от

ADABIY EMAKDOSH — teatr sahnasida dramatik asar qoʻyishda rejissyorlarga, asar matnining tahlil va tahrir qilishda teatr jamoasiga yordam beruvchi adabiy xodim. Adabiy emakdosh asl nusxa hamda tarjima asarlarni tahrir qilgan, teatr ijodiy jamoasi bilan birga asarni sahnalashtirishda ijodiy faoliyat koʻrsatgan. Choʻlpon, Zafariy, Gʻayratiy, Komil Yashinlar shu lavozimda ishlaganlar.

BOREOPATSIFIK OBLAST

от

BOREOPATSIFIK OBLAST — dunyo okeanining zoogeografiya oblasti, Tinch okeanining shim. qismi va okean dengizlari shim. da Bering boʻgʻozidan boshlab jan. ga taxm. 40° shim. kenglikkacha boʻlgan qismini egallagan. Harorat Arktikaga nisbatan ancha yuqori, yil davomida keng miqyosda oʻzgarib turadi. Qishda suv akvatoriyasining ancha qismida suzib yuruvchi muzlar hosil boʻladi. Yozda suv yuzasi bilan suv tubi … Читать далее

AGULLAR

от

AGULLAR — Dogʻiston Respublikasining jan.-sharqidagi baland togʻli tumanlarda yashovchi xalq; qariyb 14 ming kishi; MDHda jami 19 ming kishi (1992). Agullar tili Kavkaz tillari oilasining Dogʻiston guruhiga kiradi. Agul tilida soʻzlashadi. Dindorlari — musulmon-sunniylar.

AGRONOMIYA

от

AGRONOMIYA (yun. agros — dala va nomos — qonun) — dehqonchilik qonun-qoidalari haqidagi fan. A. dehqonchilikning ilmiy asosi, uning hamma sohalariga doir ilmlar majmuidir. Agronomiyaning asosiy boʻlimlari: umumiy dehqonchilik, oʻsimlikshunoslik, seleksiya, urugʻchilik, urugʻshunoslik, agrokimyo, tuproqshunoslik, agrofizika, q. x. mikrobiologiyasi, fitopatologiya, entomologiya, q. x. melioratsiyasi. Ilmiy Agronomiya oʻsimliklar fiziologiyasi, biokimyosi, q. x. meteorologiyasi, genetika, mikrobiologiya, kimyo, … Читать далее

BORAZON

от

BORAZON — sunʼiy olmos; bor nitridning olmossimon modifikatsiyam. Yuqori tra (1350* dan yuqori) va bosim (3200 Mn/m2 dan yuqori) da borni azot b-n biriktirib olinadi Kattiqligi olmosnikiga yaqin, lekin Borazon yuqrri tralarga olmosga nisbatan chidamliroq, kimyoviy barqarorligi olmosnikidan ustunroq boʻladi. Borazondan oʻtga chidamli materiallar, yarimoʻtkazgichlar, dielektriklar, neytronlarni yutgichlar tayyorlanadi; u oʻta qattiq abraziv materiallar i. … Читать далее

AGROIQLIMIY RAYONLASHTIRISH

от

AGROIQLIMIY RAYONLASHTIRISH — hududni agroiqlimiy sharoitlarning oʻxshashligi va tafovutiga hamda q. x. ishlab chiqarishi xususiyatlariga qarab izchil r-nlarga boʻlish. A. r. ekinlarni joylashtirish hamda ularni turli iqpimiy r-nlarda yetishtirishning oʻziga xos xususiyatlarini oʻsimliklarning oʻsishi, rivojlanishi va mahsuldorligini taʼminlaydigan iqlim resurslarini differensial baholash orqali ilmiy asoslab beradi (q. Iqlim boniteti). A. r. aniq iqlimiy r-nlashtirish asosida … Читать далее

BONLAR

от

BONLAR (gollandcha boom — yogʻoch, xoda, shlagbaum) — suzuvchi hamda suv sirtida muallaq turuvchi toʻsiqlar; bir-biriga bogʻlangan xodalar sifatida yasalishi mumkin. Baʼzan, daryoning u qirgʻogʻidan bu qirgʻogʻiga tros (simarqon) tortib qoʻyiladi. Bonlar harbiy kemalar turadigan joylar (gavan, reyd) ni yoki muhim inshootlar (mas, koʻpriklar, toʻgʻonlar va b.) ni dushmanning suv osti kemalari, ulardan otiladigan torpedalar … Читать далее

AGRAR TANGLIK

от

AGRAR TANGLIK — q. x. da yuz beradigan iqtisodiy inqiroz. Uning mahsulotlarni koʻp i. ch. tufayli yoki mahsulotlarni kam i. ch. oqibatida yuz beradigan koʻrinishlari bor. Birinchi turdagi Agrar tanglik sababi bozor iqtisodiyotidagi noaniqlikning bulishidir, buning natijasida talab va taklif muvozanati buziladi. Talab ortib borganda narx koʻtarilib xoʻjaliklar foydani koʻp koʻradilar, ular i. ch. ni … Читать далее