GIPPOKRAT

GIPPOKRAT (Hippokrates) (mil. av. 460, Kos oroli — 377, Fessaliya) , Buqrot, Abuqrat — yunon vrachi, ilmiy tibbiyot asoschilaridan biri. G. Yunonistonda mashhur boʻlgan shifokor gippokratlar sulolasining oʻn sakkizinchi avlodi. U tibbiyotga oid maʼlumotni otasi Geraklitlan olgan. Gippokrat asarlari Gʻarb va Sharq vrachlari qoʻlida moʻtabar qullanma boʻlib keldi. Gippokratga 75 ga yaqin asar nisbat beriladi. «Majmuayi Buqrotiya» («Buqrot toʻplami») nomi bilan mashhur boʻlgan bu asarlarning aksarisini Gippokrat vafotidan keyin oʻgʻillari va shogirdlari yozgan. Gippokrat asarlarini va ularga Galen bergan sharhlarni Hunayn ibn Isʼhoq (809877) suryoniy va arab tillariga tarjima qilgan. Ular Oʻrta va Yaqin Sharq mamlakatlarida keng tarqalgan. Gippokratning «Kitob al-Fusul» («Aforizmlar») kitobi juda mashhur. Unga koʻp olimlar sharq berishgan, shu sharhlardan biri Oʻzbekistan FA Sharqshunoslik in-tida 3139-raqami b-n saqlanmoqda. Gippokrat tibbiyotni kohinlar taʼsiridan qutqardi va uning mustaqil rivojlanish yoʻllarini taʼrifladi, vrach kasallikni emas, balki bemorni davolashi kerak, deb taʼlim berdi. Tashqi muhit omillari (iqlim, tuproq, suv, kishilarning hayot yoʻsini, mamlakat qonunlari va b.)ni odamga, unda jismoniy va ruhiy xususiyatlarning shakllanishiga taʼsiri jihatdan ajratdi. Gippokrat tibbiyot geografiyasiga asos soldi. Kasallik etiologiyasi (kasallik sababi) va uni aniqlash (diagnostika) masalalarini, davolash tizimini ishlab chiqdi. Shifokor xulq-atvorining qisqacha taʼrifi boʻlgan qasamyod («Gippokrat qasamyodi») matnini ham Gippokrat yozgan deyishadi. Gippokratni «tibbiyotning otasi», deb ataydilar.