GIDROTEXNIK MELIORATSIYA — tuproqning noqulay suv-havo va tuz rejimi (qurgʻoqchilik ortiqcha namlik va b.)ni tubdan yaxshilashga moʻljallangan injenerlik-texnika tadbirlari majmui. Oʻrta Osiyoning sugʻoriladigan zonalarida Gidrotexnik melioratsiyaning quyidagi turlari qoʻllaniladi: sugʻorish, yaylovlarni suv bilan taʼminlash, yerlarning zaxini qochirish, ortiqcha yer osti suvlarini chiqarib yuborish, tuproqni shoʻrsizlantirish, tuproq eroziyasiga qarshi kurash, daryo oqimini tartibga solish va boshqalar Gidrotexnik melioratsiya qishloq xoʻjaligi melioratsiyasining boshqa turlari bilan birga tuproqning tuz va suv rejimini boshkarishga imkon beradi, q. x. ishlab chiqarishning barqarorligini taʼminlaydi, suv va yer resurslaridan unumli foydalanish imkoni-yatini yaratadi.
Gidrotexnik melioratsiya tadbirlarini amalga oshirish maqsadida gidrotexnika inshootlari quriladi, ularning ishlashi sugʻoriladigan yerlar suv balansining kirim (suv manbalari) va chiqim (sarflari) qismlari koʻrsatkichlarini tubdan oʻzgartirib yuboradi. Sugʻoriladigan yerlarga (sugʻoriladigan hudud bilan birga) suv chiqarish va uni taqsimlashni taʼminlovchi injenerlik inshootlari va qurilmalar turkumi sugʻorish tizimini tashkil etadi. Daryolar oqimini tartibga solish uchun ularning oʻzani chuqurlatiladi va kengaytiriladi, toʻgʻon va koʻtarmalar, suv omborlari quriladi. Shoʻr bosgan yerlarda shoʻr yuvishga ishlatilgan suvlar kollektor-drenaj tarmoqlari orqali chiqarib yuboriladi (q. Drenaj). Suv eroziyasiga qarshi kurash maqsadlarida togʻ yon bagʻirlarida suv yigʻuvchi kanallar qaziladi, terassalar yasaladi, ekin ekiladigan yerlarni seldan saqlash uchun seldan himoya vositalari qoʻllanadi, selxonalar quriladi. Gidrotexnik melioratsiya tashkiliy-xoʻjalik va agrotexnika tadbirlari (almashlab ekish, q. x. ekinlari yetishtirishda ilgʻor agrotexnika) b-n birga olib bori lad i, q. x. melioratsiyasining kimyoviy melioratsiyasi, agrooʻrmon melioratsiyasi va b. turlari b-n birgalikda q. x. ishlab chiqarishi tabiiy sharoitlarini yaxshilashga qaratilgan yagona kompleksiga kiradi.
Ad.: Selskoxozyaystvennыye gidrotexnicheskiye melioratsii, Kiyev, 1977.
Odil Qodirov.