BASKETBOL

BASKETBOL (ing. basket — savat, ball — toʻp) — sport turi, 3,05 m balanddagi savatli halqaga toʻpni qoʻlda tashlab oʻynaladigan jamoa oʻyini. Basketbol mashgʻuloti va musobaqalari uchun toʻrtburchak maydoncha (oʻlchami 26×14 m) yoki zal (bal. 7 m) talab qilinadi. Har bir jamoada 12 nafardan oʻyinchi boʻlib, maydonga bir yoʻla har jamoadan 5 tadan oʻyinchi tushiriladi (bu oʻyinchilar almashtirilishi mumkin). Qaysi jamoa raqibining savatiga koʻp toʻp tushirsa, oʻsha yutgan hisoblanadi. Uyinda savatga tushirilgan toʻp uchun 2 ochko, jarima belgilanganda tushirilgan toʻp uchun 1 ochko, jarimadan tashqaridagisi uchun 3 ochko beriladi. Erkaklar 40 min., ayollar 36 min., 15 — 16 yashar oʻsmirlar va qizlar 30 min., 13 — 14 yashar oʻgʻil va qiz bolalar 24 min. oʻynashadi. Oʻyin 2 qismdan iborat, orada 10 min. dam olinadi. Belgilangan vaqtda jamoalar baravar ochko olsa, biror jamoa gʻolib chiqquncha 5 min. dan qoʻshimcha vaqt beriladi. Basketbol vatani AQSHdir (1891). Xalqaro basketbol federatsiyasi (FIBA; 1932-y. tuzilgan)ga 177 mamlakat aʼzo (1991). Basketbol 1936-y. dan Olimpiya uyinlari dasturiga kiritilgan. 1950-y. dan Basketbol boʻyicha jahon chempionati oʻtkazib kelinadi. B. Oʻzbekistonda 1921-y. dan oʻynala boshlagan. Oʻzbekistonlik R. Salimova 2-marta jahon hamda olimpiya oʻyinlari chempioni boʻlgan. Basketbol boʻyicha Oʻzbekiston respublika federaiiyasi oliy liga jamoalari oʻrtasida musobaqalar tashkil etib kelmoqda. Oliy ligada Samarqand, Buxoro, Toshkent viloyati, Chirchiq sh. hamda Sirdaryo va Navoiy viloyati basketbolchilari musobaqalashadi. Oʻzbekiston terma jamoasi 1997-y. II Markaziy Osiyo oʻyinlari — «Sprayt chellenje» xalqaro turnirining gʻolibi boʻldi (terma jamoa bosh ustozi A. Adisman, jamoa aʼzolari 3. Xabibulin, M. Sha-fenkov, R. Karimov, S. Demurin, B. Mirodilov, T. Abbosov, V. Petrishchev).