ARKTIKA

ARKTIKA (yun. arkticos — shimoliy) — Yer sharining Shim. qutbiy oblasti. A. Shimoliy Muz okeani, undagi orollarni (Norvegiya qirgʻoqlariga yaqin orollardan tashqari), Atlantika va Tinch okeanlarining shim. qismlarini hamda Yevrosiyo va Shim. Amerikaning shim. chekka qismlarini oʻz ichiga oladi. Odatda Arktikaning jan. chegarasi Shim. qutbdoirasiga deyarli toʻgʻri keladi. Umumiy maydoni taxm. 21,3 mln. km2, shundan 14,2 mln. km2 suv yuzasiga toʻgʻri keladi. Arktikaning quruqlik qismi Rossiya, Kanada, AQSHning Alyaska shtati, Daniya (Grenlandiya) va Norvegiya (Shpisbergen) hududlarining bir qismini oʻz ichiga oladi. Tabiiy xususiyatlariga koʻra, Arktika orollarining koʻproq (shim.) qismi Arktika muz zonasiga, materik qismi va jan. orollar tundra zonasiga kiritiladi. Rossiya Arktikasining shim. qismini oʻzlashtirishda shu yerdan oʻtadigan Shim. dengiz yoʻli katta rol oʻynagan.