Результаты поиска для: a/oz/encyclopedia/j/jabra/

PARAZITIZM (yun. parasitos — tekinxoʻr, hamtovoq, parazit va ismos — kasallik holati) — (biologiyada) oziklanish orqali bogʻlangan va oʻzaro moddalar almashinuviga asoslangan, genetik jihatdan turlicha boʻlgan organizmlarning tarixiy shakllangan assotsiatsiyasi. Parazitizmda bir organizm (parazit) ikkinchi organizm (xoʻjayin)dan yashash muhiti va ozik, manbai sifatida foydalanadi: ikkala organizm ham oʻzaro antagonistik munosabatda boʻladi. Bundan tashqari, parazit—xoʻja-yin munosabatlari … Читать далее

MINOGALAR (Petromyzoniformes) — toʻgarak ogizlilar sinfiga mansub umurtqali hayvonlar turkumi (boshqa sistemaga koʻra, kenja sinfi). Gavdasining uz. 15—100 sm, vazni 3 kg gacha, skeleti togʻaydan iborat. Burun teshigi bitta, boshining yuqori qismida joylashgan, halqumi bilan tutashmagan. Orka suzgichlari 1 yoki 2 ta. Jabra teshiklari tanasi ikki yonida 7 tadan joylashgan. Voronkasimon ogʻzini teri disk oʻrab … Читать далее

MIKSINALAR (Myxiniformes, Myxini) — umurtqali hayvonlar turkumi (boshqa sistemaga koʻra kenja sinfi). Gavdasining uz. 45—70 sm dan 1 m gacha. Burun teshigi boshi orqasida halqum b-n tutashgan. Ogʻzi va burun teshiklari 6—8 ta muskulli moʻylovlar bilan oʻralgan. Orqa suzgichlari boʻlmaydi. Jabra teshiklari 1 — 15 ta. Qon aylanish sistemasi ochiq: bitta asosiy va 3 ta … Читать далее

XUMBOSH BALIQLAR (Hypophalmichthynae) — karpsimonlar oilasiga mansub chuchuk suv baliqlari kenja oilasi. Uz. 1 m gacha, vazni 20— 35 kg. Jabra pardalari baʼzan oʻzaro qoʻshilib oʻsib, toʻr hosil kiladi. Peshonasi nisbatan baland (nomi shundan). 2 turi maʼlum. Sharqiy va Jan. Sharkiy Osiyo daryolarida yashaydi. 5—7 yilda jinsiy voyaga yetadi. Yozda suv toshganida 490—560 ming uvildiriq … Читать далее

SELDSIMONLAR (Clupeiformes) suyakli baliqlar turkumi. Uzunligi, odatda, 5—75 sm, faqat doraba baligʻi —3,7 m, vazni (dorabadan tashqari) — 4 kg gacha. Jabra nurlari 5—20 ta. Suzgich pufagi ochiq, uning oʻsimtalari eshitish kapsulasi ichiga kiradi. Suzgichlari tikansiz. Orqa suzgichi bitta. Qorin suzgichlari 6—8 nurli. Tangachalari sikloidsimon. Yon chiziqlari boʻlmaydi, ammo jabra qopqogʻida sensor naylari yaxshi rivojlangan. … Читать далее

KAMBALASIMONLAR (Pleuronecti-formes) — suyakli baliqlar turkumi. Voyaga yetgan davrida tanasi asimmetrik siqilgan, yapaloq boʻladi. Uz. 6 sm dan 4,7 m gacha, vazni bir necha g dan 330 kg gacha. Jabra pardasi 6—7 nurli. Suzgich pufagi boʻlmaydi, suzgich qanotlarida tikanlari, odatda, rivojlanmagan, qorin suzgichlari 5—6 nurli, tangachalari sikloid yoki ktenoid tipda. Ikkala koʻzi ham boshining bir … Читать далее

ENTODERMA (ento… va derma) — 1) koʻp hujayrali hayvonlarning ichki murtak qavati. Birlamchi ogʻizlilarda Entoderma birlamchi ichakning ichki yuzasini qoplab turadi; undan oʻrta ichak va hazm bezlari hosil boʻladi. Ikkilamchi ogʻizlilarda Entoderma ichakning ichki qavatini hosil qiladi. Umurtqalilarda Entodermadan ichakning shilliq qavati va u bilan bogʻliq bezlar (jigar, meʼda osti bezi va boshqalar) hosil boʻladi. … Читать далее

BOʻGʻIMOYOQLILAR (Arthropoda) umurtqasiz hayvonlar tipi. Boʻgʻimoyoqlilarning ajdodi tuban tuzilgan dengiz halqali chuvalchanglari hisoblansada, ularning bitta yoki bir necha umumiy ajdodlardan kelib chiqqanligi toʻgʻrisidagi muammo hozirgacha uzilkesil hal etilmagan. Eng qad. boʻgʻimoyoklilardan trilobitasimonlar quyi kembriy qatlamlaridan boshlab uchraydi. Ordovik va silur davrida Boʻgʻimoyoqlilar quruqlikka chiqishgan. Boʻgʻimoyoqlilarning tanasi va oyoqlari boʻgʻimlarga boʻlingan (B. nomi ham ana shundan … Читать далее

YON NERVLILAR (Amphineura) tuban mollyuskalar kenja tipi. Chigʻanogʻi oʻzaro harakatchan birikkan 8 ta plastinkadan iborat yoki boʻlmaydi. Nerv sistemasi halqum atrofi nerv halqasi va undan ketadigan ikki juft boʻylama nerv poyalari, jumladan ikkitasi plevrovitseral nervlar tana boʻylab jabra (galsama) egatchalari ustida, ikkitasi (pedal) nervlar oyogʻi ustida joylashgan. Yon nervlilar sovutlilar va egat qorinlilar sinflariga boʻlinadi. … Читать далее

SERPULIDLAR (serpulidae) — koʻp tukli chuvalchanglar oilasi. Uz. 15 sm ga yaqin. Gavdasining oldingi qismi ohak nay ichida joylangan; unda rangli yirik jabra nurlari dastasi joylashgan. Nurlardan biri oqak qopqoqchaga aylangan. Biror hayvon hujum qilganida ana shu qopqoqcha nay ogʻzini yopadi. Serpulidlar koʻpincha naylari bilan birbiriga yopishib yashaydi. 500 ga yaqin turi maʼlum; barcha dengizlarda … Читать далее