Yuziga qarama, fazilatiga qara

“Devonu lugʻatit turk” maqollaridan

Azgulukni suv azaqinda kemish bashinda tila – Xalqqa yaxshilik qil, uni suv tagiga tashlasang-da, suv ustida koʻrasan. Boshqa maʼnosi – ovqat-nonni daryo tagiga tashlasang ham, ustida topasan.

Barigʻ oʻtru tutsa, yoʻqqa sanmas – Dasturxonga boringni qoʻysang, mehmon yoʻqqa sanamas.

Tilin tugmishni tishin yazmas – Til bilan tugilganni tish bilan yechib boʻlmaydi.

Soʻkushub urushur, oʻrta toʻn titishur – Soʻkishdan urishish boshlanadi. Oʻrtada toʻn yirtiladi.

Ikki bugʻra ikashur, oʻtra koʻgakun yanchilur – Ikki aygʻir olishadi, oralarida soʻna halok boʻladi.

Kuch aldin kirsa, toʻru tungluktan chiqar – Zulm eshikdan kirsa, insof tuynukdan chiqadi.

Evlik toʻygʻursa, koʻzi yoʻlqa boʻlur – Uy egasi mehmonni toʻydirsa, mehmon ketishga otlanib, koʻzi yoʻlda boʻladi.

Kichikda qatigʻlansa, ulgʻazu sevnur – Yoshlikda tirishib harakat qilgan odam ulgʻaygach sevinadi.

Bip qargʻa bipla qish kelmas – Bir qargʻa bilan qish kelmaydi.

Tutushmagincha tuzulmas, tubirmagincha achilmas – Urushmaguncha, qarshilashmaguncha yarash boʻlmaydi, shamol qoʻzgʻolmaguncha havo ochilmaydi.

Elik tutgʻincha oʻt tut – Kafil boʻlgandan olovni ushlagan yaxshidir. Chunki kafil boʻlgan kishi soʻng attang qiladi.

Evak evga tegmas – Shoshgan kishi uyiga yeta olmaydi.

Kuz keligi yazin belkoʻrar – Kuzning kelishi yozda maʼlum boʻladi.

Koʻkka sagʻursa, yuzga tushur – Osmonga tupursa, yuzga tushar.

Mush yaqriqa tegishmas, ayur: “Kishi nengi yarashmas” – Mushuk mixga osilgan yogʻga yetolmay: “Birovning moli yarashmaydi”, deydi.

Erdamsizdan qut chertilir – Odobsiz kishidan baxt va davlat ketadi.

Tagʻ tagʻqa qavushmas, kishi kishiga qavushur – Togʻ togʻ bilan uchrashmaydi, odam odam bilan uchrashadi.

Tevey silkinsa, eshakka yoʻk chiqar – Tuya silkinsa, undan bir eshakning yuki chiqadi.

Yugʻurqanda ortuq ayaq kusulsa ushiyur – Odam oyogʻini koʻrpasidan ortiq uzatsa, oyogʻi uvishadi, sovuq qotadi.

Taygʻan yugurganni tilku sevmas – Yugurik tozini tulki sevmaydi.

Evak singak sutka tushur – Shoshqaloq pashsha sutga tushadi.

Tatsiz turk boʻlmas, bashsiz boʻrk boʻlmas – Boshsiz boʻrk boʻlmagani kabi forssiz turk boʻlmaydi.

Yuzga koʻrma, erdam tila – Yuziga qarama, fazilatiga qara.

Tikmagincha unmas, tilamagincha boʻlmas – Ekilmaguncha hosil unmaydi, maqsad esa ketidan yurib istalmaguncha qoʻlga kirmaydi.

Orif Tolib tayyorladi.

“Yoshlik” jurnalining 2015 yil 12-sonida chop etilgan.