SKANDIY (lot. Scandium) , Sc — Mendeleyev davriy sistemasining III guruhiga mansub kimyoviy element; at. rakami 21, at. m. 44,9559. Tabiatda Skandiyning fakat bir izotop i 45Sc borligi maʼlum. Skandiyning 10 ta sunʼiy radioaktiv izotoplari ichida (5nurlanuvchi izotop 46Sc (T1/2=83,9 kun)ning ahamiyati muhim. U radioaktiv indikator sifatida va tibbiyotda ishlatiladi. Skandiy nodir yer elementlar jumlasiga kiradi. Skandiyni 1879-y. da shved olimi L. Nilson Skandinaviyada (lot. scandia, elementning nomi ham shundan) gadolinit mineralidan olgan. Yer poʻstining massa jihatdan 610»4% ini tashkil qiladi.
Skandiyning asosiy minerallari tortveytit Sc2SiO7 vasterrettit — (ScPO4)2H2O nihoyatda kam uchraydi. Ulardan Skandiy olinmaydi.
Skandiy och sariq tusda tovlanib turadigan yengil, yumshoq, bolgʻalanuvchan metall. Zichligi 3,020 g/sm3, suyuklanish t-rasi 1539±5°, qaynash t-rasi 2700° atrofida.
Skandiy kimyoviy xossalari jihatidan faol metallar jumlasiga kiradi. Havoda oksidlanishi tufayli xiralashadi. Xlorid va sulfat kislota eritmalarida yaxshi eriydi, oʻz birikmalarida, asosan, 3 valentli, ammo alohida sharoitlarda Skandiyning 2 valentli birikmalarini ham olish mumkin. Skandiy 450° da vodorod bilan gidrid (ScH2), 400—600° da galogen l ar bilan galogenidlar (maye., ScCl3) hosil qiladi. Azot bilan 600° dan yuqori trada reaksiyaga kirishadi. 800° da portlash natijasida Skandiy nitrid ScN vujudga keladi. Oltingugurt, selen va tellur bilan faqat yuqori trada reaksiyaga kirishadi. Skandiy tarqoq xrlda nodirer minerallaridan berill, volframitda va b. minerallarda ham uchraydi. Shuninguchun Skandiy volfram, qalay, uran va choʻyan i. ch. korxonalarining chiqindilarini qayta ishlash yoʻli bilan olinadi. Sof Skandiy metali olish uchun ScCl3 yoki ScF, ni kalsiy b-n qaytariladi; bu jarayon natijasida hosil boʻlgan mahsulot 1600 — 1700° da vakuumda haydaladi. Skandiy li ferritlar EHM uchun xotira elementlar tayyorlashda ishlatiladi. Skandiyning zichligi kichik, suyuklanish t-rasi yuqori boʻlganligi sababli undan raketa va samolyot yasash materiali sifatida foydalanish mumkin. Skandiy va uning birikmalari radiotexnika va radioelektronikada, termoelektr generator, oksid katod va b. tayyorlashda, yadro texnikasida, metallurgiyada, shisha, keramika, kimyo sanoatida, tibbiyotda qoʻllanadi.