Karimov Islom Abdug‘aniyevich

Post Views:
1 147

KARIMOV Islom Abdug‘aniyevich (1938 yil 30 yanvar, Samarqand shahri) – yirik davlat va siyosat arbobi, O‘zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti. O‘zbekiston Qahramoni (1994). O‘rta Osiyo politexnika instituti (1960), Toshkent xalq xo‘jaligi institutini (1967) tugatgan. Mehnat faoliyatini 1960 yilda Toshkent qishloq xo‘jaligi mashinasozligi («Tashselmash») zavodida master yordamchisi sifatida boshlab, mazkur korxonada master, texnolog bo‘lib ishlagan. 1961 yildan 1966 yilgacha V.P.Chkalov nomidagi Toshkent aviatsiya iishlab chiqarish birlashmasida muhandis, yetakchi muhandis-konstruktor vazifasida xizmat qilgan. 1966 yilda O‘zbekiston Davlat plan komitetiga ishga kelib, bosh mutaxassislikdan respublika Davlat plan komiteti raisining birinchi o‘rinbosarigacha bo‘lgan yo‘lni bosib o‘tdi. 1983 yildan O‘zbekiston Moliya vaziri, 1986 yildan O‘zbekiston Ministrlar Soveti raisining o‘rinbosari – respublika Davlat plan komitetining raisi. 1986–89 yillarda O‘zbekiston KP Qashqadaryo viloyat komitetining birinchi kotibi, 1989 yil iyunidan O‘zbekiston KP MK birinchi kotibi. 1990 yil 24 martda O‘zbekiston Oliy Kengashi sessiyasida O‘zbekiston Prezidenti etib saylandi.

Karimov 1991 yil 31 avgustda Toshkent shahrida – O‘zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligini e’lon qildi. 1991 yil 29 dekabrda muqobillik asosida o‘tkazilgan umumxalq saylovida O‘zbekiston Respublikasining Prezidenti etib saylandi. Karimov rahbarligida O‘zbekiston Respublikasining birinchi Konstitutsiyasi ishlab chiqilib, 1992 yil 8 dekabrda qabul qilindi. Karimov O‘zbekistonda siyosiy-iqtisodiy islohotlarni amalga oshirish, huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati barpo etish, mamlakatni modernizatsiya qilish va yangilash dasturini ishlab chiqib, izchil amalga oshirmoqda. Karimov tomonidan ishlab chiqilgan milliy taraqqiyot yo‘li «taraqqiyotning o‘zbek modeli» degan nom bilan dunyoda tan olingan. Karimov O‘zbekiston mustaqilligini, davlat tuzumini mustahkamlash, mamlakat ichki va tashqi siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish, jamiyat hayotida tinchlik va barqarorlikni, millatlararo ahillik va hamjihatlikni ta’minlash, milliy tafakkur va dunyoqarashni yuksaltirishda jonbozlik ko‘rsatmoqda.

1995 yil 26 martda bo‘lib o‘tgan umumxalq referendumi yakunlariga ko‘ra, Karimovning Prezidentlik vakolati 2000 yilga qadar uzaytirildi. 2000 yil 9 yanvar va 2007 yil 23 dekabrda u muqobillik asosida O‘zbekiston Respublikasining Prezidenti etib qayta saylandi. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga muvofiq, Karimov ayni vaqtda O‘zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlarining Oliy Bosh Qo‘mondonidir.

Karimov O‘zbekiston FA akademigi (1994), shuningdek, iqtisod, fan, ta’limni rivojlantirishga qo‘shgan ulkan hissasi uchun o‘ndan ortiq xorijiy mamlakat universitet va akademiyalarining faxriy fan doktori, professor hamda akademikligiga saylangan. Uning «O‘zbekistonning o‘z istiqlol va taraqqiyot yo‘li» (1992), «Bizdan ozod va obod Vatan qolsin» (1994), «Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir» (1995), «O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari» (1997), «Barkamol avlod orzusi» (1998), «Kuchli davlatdan kuchli jamiyat sari» (1998), «Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q» (1998), «Olloh qalbimizda, yuragimizda» (1999), «Ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot – pirovard maqsadimiz» (2000), «Tinchlik uchun kurashmoq kerak» (2001), «O‘zbekistonda demokratik o‘zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo‘nalishlari» (2002), «Tadbirkorlar va ishbilarmonlar ijtimoiy qatlami – O‘zbekiston siyosiy hayoti maydonida o‘z o‘rnini egallashi lozim» (2003), «O‘zbek xalqi hech qachon, hech kimga qaram bo‘lmaydi» (2005), «Mamlakatni modernizatsiya qilish va iqtisodiyotimizni barqaror rivojlantirish yo‘lida», «Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch» (2008), «Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O‘zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo‘llari va choralari» (2009) va boshqa asarlarida iqtisodiyot, ijtimoiy-siyosiy taraqqiyotning, ma’naviyat va madaniyatning dolzarb masalalari atroflicha tahlil qilingan, O‘zbekistonning ichki va tashqi siyosati ilmiy asoslab berilgan, hoz. va istiqboldagi vazifalar ko‘rsatib o‘tilgan. Uning asarlari ingliz, rus, fransuz, ispan, nemis, hind, xitoy, arab, koreys, turk va boshqa xorijiy tillarga tarjima qilingan.

Karimov yurtimizda keng ko‘lamli bunyodkorlik ishlarini olib borish, milliy qadriyatlarimizni tiklash va rivojlantirish, ulug‘ ajdodlarimizning qadamjolarini obod qilish, yurtimizning iqtisodiy salohiyatini oshirishda katta o‘rin tutadigan yirik korxonalarni bunyod etish, shahar-qishloqlarni obod etish ishlariga bevosita rahbarlik qilmoqda. Ayniqsa Toshkent shahrining zamonaviy qiyofasini shakllantirish, shaharni har jihatdan yuksaltirish masalasiga doimiy e’tibor berib kelmoqda.

Prezident tomonidan belgilab berilgan mamlakat poytaxtini rivojlantirish konsepsiyasi asosida Toshkent tarixida birinchi marta shaharni rivojlantirishning 2015 yilgacha mo‘ljallangan bosh plani ishlab chiqildi va amalga oshirilmoqda. Bunda shaharning ekologiyasini, Toshkent aholisining turmush darajasini yaxshilash uchun barcha sharoitlar yaratilishi hisobga olingan. Karimov rahnamoligida, avvalo, poytaxtning bosh maydoni bo‘lmish Mustaqillik maydoni butunlay yangicha qiyofa kasb etdi. Alisher Navoiy nomidagi O‘zbekiston milliy bog‘i tashkil qilinib, bu yerda buyuk shoir haykali qad rostladi. Shahar ko‘rinishiga sharqona tus berilishiga alohida e’tibor qilindi. Shahar markazidagi eng katta xiyobon Amir Temur nomi bilan atalib, Sohibqironga haykal o‘rnatildi va Temuriylar tarixi davlat muzeyi qurildi.

Mustaqillik yillarida Oliy Majlis Qonunchilik palatasi, Senati, Tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki, Xalqaro biznes markazi, O‘zbekiston davlat konservatoriyasi, O‘zbekiston milliy teatri, O‘zbekiston davlat san’at instituti, O‘zbekiston tasviriy san’at galereyasi, Yoshlar ijod saroyi, «Interkontinental Toshkent» mehmonxonasi, «O‘zbekiston» anjumanlar saroyi va boshqa inshootlar bevosita Karimov tashabbusi va rahbarligida bunyod etildi.

Karimov tashabbusi bilan Toshkentda muqaddas ziyoratgohlar vujudga keldi, me’moriy majmualar (Mustaqillik va ezgulik monumenti, Xotira maydoni, «Shahidlar xotirasi» majmuasi, Hazrati Imom majmuasi) bunyod etildi. Shaharda yangi turdagi o‘quv yurtlari – akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari, ulkan sport inshootlari («O‘zbekiston» sport majmuasi, «Jar» sport-sog‘lomlashtirish majmuasi, «Golf klubi» va boshqalar) qad ko‘tardi. Metropolitenning Yunusobod yo‘li ishga tushirilishi, shaharning bir qancha joylarida qurilgan ko‘priklar va kichik halqa yo‘li transport xizmati ko‘rsatilishini tubdan yaxshiladi. Toshkent bozorlari zamonaviy, shinam qiyofaga ega bo‘ldi.

Poytaxtning eski shahar qismini qayta ta’mirlash va rivojlantirish bo‘yicha ham davlat dasturi yaratildi. Ana shu dastur asosida bu yerning ijtimoiy infratuzilmasi yaxshilandi, jumladan, shifoxonalar, mahalla guzarlari, yoshlarning intellektual salohiyatini rivojlantirish markazlari qurildi, kichik korxonalar tashkil etilishi hisobiga yangi ish o‘rinlari ochildi, tor, pastqam ko‘chalar kengaytirilib, obodonlashtirildi.

Toshkentning 2200 yilligini nishonlash yuzasidan Prezident qabul qilgan qaror (2008 yil 2 aprel) va uni amalga oshirish yuzasidan olib borilgan ishlar O‘zbekiston poytaxti tarixidagi yangi yorqin sahifalarni tashkil etadi. Karimov «Mustaqillik» (1996), «Amir Temur» (1998) ordenlari bilan taqdirlangan. Shuningdek, u bir qancha xorijiy davlatlarning va nufuzli xalqaro tashkilotlarning orden va medallari bilan mukofotlangan.

«Toshkent» ensiklopediyasi. 2009 yil