Fozil Husnu DOGʻLARJA
(Turkiya)
MENING ONALARIM
Quyosh – ona,
Irmoq – ona,
Oʻyinchoq – ona.
Koptok – ona,
Daraxt – ona,
Yoʻl-soʻqmoq – ona.
Buncha ham koʻp
Bu dunyoda
Onalar, ona?
…Kuni boʻyi oʻpolmadim
Yuzingdan, ona!
ONAM MENGA DEYDI
Men uxlagan paytlarimda
Uchib ketar emish koʻzlarim
Yulduzlarga aylanmoq uchun.
Men uxlagan paytlarimda
Uchib ketar emish qoʻllarim
Bulutlarga aylanmoq uchun.
Men uxlagan paytlarimda
Uchib ketar emish ovozim –
Aylanarmish koʻplab qushlarga.
BARGLAR VA QUSHLAR
Daraxtlardan uzilar ekan
Pirpirab-pirpirab yaproqlar,
Daraxtlar kimsasiz maktabga oʻxshar.
Gar uchmasa qushlar samoda,
Koʻk toʻlmasa ular kuyiga,
Huvillagan, egasiz uyga
Oʻxshab ketar ekan osmon ham…
Grigoriy VIYERU
(Moldova)
HAYVONOT BOGʻIDA
Moʻmingina maymunning
Koʻzida mung moʻltirar.
Ayting, nima uchun u
Tor qafasda oʻltirar?
Unga qarab aftlarin
Bujmaytirar bolalar.
Maymun ham taqlid qilib,
Ulardan oʻrnak olar.
Osmonda banan misol
Sariq oy kezsa yuvosh,
Oʻsha maymun odamdek
Koʻzlaridan toʻkar yosh…
OʻZ-OʻZIMGA ALLA
Ufq qorayib, kech kirgan palla,
Oʻz-oʻzimga aytaman alla:
“Alla-yo alla…”
Koʻrinsa-da qoʻllarim bardam,
Oyoqlardek tolgan ular ham:
“Alla-yo alla…”
Avval aytgum oyoqlarimga –
Tinmas oʻyinqaroqlarimga:
“Alla-yo alla…”
Uyqu kelay degan paytda man,
Kipriklarga alla aytaman:
“Alla-yo alla…”
YOMGʻIR
Yomgʻir yogʻar bugʻdoyzorlarga,
Dalalarga tomchilar yomgʻir.
Boshoqlar boʻy koʻrsata boshlar,
Lolalarga burkanar adir.
Tutib oldim necha tomchini
Shamoldayin yugurib gʻir-gʻir.
Don oʻstirib, gul sugʻorishni
Ayt, qayerdan oʻrganding, yomgʻir?
Sergey MAXOTIN
(Rossiya)
PLASTILIN KUCHUKCHAM
Plastilin kuchukcham,
Xafa boʻlmagin sira:
Plastilin tumshugʻing
Chiqdi beoʻxshov, xira.
Plastilin duming ham
Bogʻich ipga oʻxshaydi.
Plastilin biqining
Sal ezilib, qiyshaydi.
Javonda yolgʻizman deb
Qilaverma koʻp gina.
Oʻxshasang oʻxshabsan-da
Buzoqchaga ozgina.
Boshqatdan yasamoqqa
Bir kuni qoʻl uraman.
Hozir boʻlsa shundoq ham
Seni yaxshi koʻraman.
MEN BILMAYDIGAN NARSA
Bolarilar asal yigʻar, bu tushunarli,
Havomizni tozalaydi oʻrmon beminnat.
Yanglishmasam, qanotlarin quvvati-kuchi
Samolyotning parvoziga qiladi xizmat.
Menga ayon: Yer samoning qaysi burjida,
Bir narsaga ammo sira aqlim yetmaydi.
Qanday qilib,
qanday qilib zilday boʻlsa-da,
Samolyotlar Yerga birdan
tushib ketmaydi?..
Shavkat GALIYEV
(Tatariston)
BAQIROQ
Yigʻlayotgan kim oʻzi?
Kim oʻzi u baqiroq?
Ogʻzi buncha ochiq-a,
Bitay dedi-ku quloq.
Ehtimol u ayiqdir,
Dodlar topa olmay bol?
Balki it qopgan uni,
Ari chaqqan ehtimol?
Yoʻq, yoʻq, u ayiq emas,
Tishlamagan uni it.
Sochini oldiryapti
Bor-yoʻgʻi bizning Rashid.
YOʻLCHIROQ
Yoʻlchiroqqa oʻxshar pomidor:
U nim yashil tusga kirgan payt,
TOʻXTAMASDAN OʻTIB KETAMAN.
(Toʻxtamoqdan ne naf, oʻzing ayt?)
Yoʻlchiroqqa oʻxshar pomidor:
Unga tez-tez nazar tashlayman.
Sariq rangga kirishi bilan
Pishishini KUTA BOSHLAYMAN.
Yoʻlchiroqqa oʻxshar pomidor:
Poliz sari yoʻlni solaman.
Qizarganin koʻrgan zahoti
YURMAY, TAQQA TOʻXTAB QOLAMAN!
Ogʻageldi ALLANAZAROV
(Turkmaniston)
SANOQ
Poda qaytar qishloqqa oqshom,
Sigirlarning qorinlari mesh.
Barmoq bukib sanay boshlayman:
Bir, ikki, uch, toʻrt… toʻrt, besh…
Olti, yetti, sakkiz deyman-u,
Adashaman sanoqdan shu tob.
Sakkizdan soʻng necha keladi?
Eslay olmay boʻlaman xunob.
Hoy, sigirlar, shoshmay turinglar,
Shamoldayin uyga yelaman.
Qolganingiz qanday sanashni
Oyimlardan soʻrab kelaman.
UKAM TUSH KOʻRGAN EMISH
Ukam tushini soʻzlab,
Lol qoldirdi hammani.
Soʻzladi qanday qilib
Yengganin akulani.
Oyimning koʻzlarini
Shu payt qopladi qoʻrquv.
“Oh!” deb yubordi singlim
Yuragi etgancha “shuv”.
– Ishonmayman! – dedim-da,
Chiqib ketdim koʻchaga.
Oldi-qochdi gaplarga
Ishonay axir nega?
Shundoqqina yonimda
Uxlagan edi ukam.
Rost boʻlganda, bu tushni
Koʻrgan boʻlardim men ham.
QARGʻANING OʻTINCHI
Boshqa jonzot – qushlardan
Bilmayman, qayerim kam?
Ulardek oq tuxumni
Yorib chiqqanman men ham.
Baʼzida turli-tuman
Xayollarga boraman –
Kim aytadi nega men
Koʻmir kabi qoraman?
Rus tilidan Abdurahmon AKBAR tarjimalari
Toʻqtasun SAMUDINOV
(Qirgʻiziston)
OVCHI
Diyorimiz ajoyib,
Dalasi bor, dashti bor.
Rostin aytsam, ogʻayni,
Ovning qiziq gashti bor.
Nasibangga yarasha,
Uchrab qolar loyigʻi.
Goh hiylagar tulkivoy,
Yoki maymoq ayigʻi.
Qirgʻovulga yoʻliqsang,
Sarson qilar, birodar.
Boʻri chiqar yoʻlingdan,
Ohu qochar sarosar.
Ov zavqidan yutkinib,
Uydan chiqdim shoshilib.
Yelkamda shay turibdi
Fotomiltiq osilib…
TOGʻDAN QARASANG
Togʻdan turib qarasang,
Suvlar toʻxtab qolganday…
Jilgʻadagi ovullar
Xuddi kaftga solganday.
Koʻzim toʻymay, atrofga
Qayta-qayta qarayman.
Sakrar, chopar uloqlar
Shundoqqina saroyda.
Togʻdan turib qarasang,
Suvlar toʻxtab qolganday…
Jilgʻadagi ovullar
Xuddi kaftga solganday.
Koʻzim toʻymay, atrofga
Qayta-qayta qarayman.
Sakrar, chopar uloqlar
Shundoqqina saroyda.
Mashinadan chiqqan toʻz
Quyruq bogʻlab quvalar.
Soy boʻyida yolgʻiz uy,
Pastda adir, uvalar.
Shamol izgʻir zirillab,
Bulut oʻtar yaqindan.
Oʻt, olovdir qalbimiz,
Togʻlar bizga topingan.
BEDOV ChOPDIM
Ot yolida tugʻilmoqlik
Odat boʻlib qolgan ekan.
Menday paytda bobom otchan,
Yerdan tanga olgan ekan.
Hozir esa tamom boshqa,
Ishga oshar niyat degan.
Biroq togʻlik bola boʻlib,
Ot minmaslik uyat ekan.
Toʻgʻri, katta shaharlarda
Minish uchun ot boʻlmaydi.
Ammo eslik bolalarga
Yilqi asli yot boʻlmaydi.
Toy kishnagan jilgʻalardan
Menga ogʻir ayri tushmoq.
Haddan ziyod dilga yaqin
Otam oʻsib-ungan qishloq.
Yer aylanar otga minsam,
Nega uni xushlamayin?!
Bugun rosa bedov chopdim,
Egar qoshin ushlamayin.
QUSHLAR
Qaldirgʻochlar yaxshiydi,
Basma-basga oʻynasak.
Ini turar, oʻzi yoʻq,
Ketib qopti oʻylasak.
Chugʻurchuq ham soz edi,
Basma-basga oʻynasak.
Uyasi bor, bolasi yoʻq,
Parvoz qipti oʻylasak.
Kuz kelganda barchasi
Joʻnashibdi olisga.
Qishlik ust-bosh boʻlmagach,
Toʻgʻri kelmas qolishga.
Popishagu, ukki yoʻq,
Yaxshi edi qolgani.
Koʻk toqida turnalar
Argʻimchoqlar solgani.
AlArgʻimchoqlar solgani.
Mehmon qushlar yurtiga
Xavf-xatarsiz qoʻnsaydi.
Yana qaytib kelguncha,
Eson-omon boʻlsaydi.
FIL VA ChIL
Toʻrtinchilar insho yozdi,
Yurak yutib, botinib.
Jamolbekdan boshqasi
Besh, toʻrt oldi qotirib.
Partadoshi Yangiboydan
Ulgurmabdi koʻchirib.
Qarab boʻlmas daftarini,
Yozgan, chizgan, oʻchirib.
Chil deyishning oʻrniga,
Fil uchdi deb yozibdi.
Oʻqituvchi opayning
Rosa boshi qotibdi.
Yalqovligin tashlamasa,
Yomon boʻlar, bilamiz.
Fil uchirgan lofchi deb,
Masxaralab kulamiz.
UCHRASHUV
Ot Zebraga uchrabdi,
Balki rostdir, yolgʻondir.
Ajabtovur bu suhbat
Sheʼrga tushib qolgandir.
– Yoʻlatmaysan hech kimni,
Chopqillaysan sarosar.
Eshak, xachir degan bor,
Zoting nima, birodar?
– Bilsang kerak, ogʻayni,
Nasabim aniq, tayin.
Aybim, odam yoʻlamas,
Naslim yilqi sendayin.
– Boʻyinchani bilmaysan,
Boshga jabduq ilmaysan,
Belga egar kiymaysan,
Sen yilqimas, hangisan…
DARSDA
– Yod bilasan “Alifbe”ning
Oʻttiz ikki harfini.
Tanib qolding shoirlarni,
Toʻqtagʻulni, Barpini.
Ayt-chi, surat ostidagi,
Nedir oddiy raqamlar?
Javob berdi Toʻlagan
Sonlarni qoʻshib, jamlab:
– Domlajon, bular bari –
Sotkasin raqamlari…
QISHDAGI MUSOBAQA
Darsdan keyin tengdoshlar
Qir ostida topishdik.
Yechib kurtka, paltoni,
Kim oʻzarga chopishdik.
Qirda qoldi izlarimiz,
Botinkaning, etikning.
Oʻzib ketdi Iskandar,
Attang, men-chi, kechikdim.
Qorning qalin ekanligin
Oldinroq koʻrganimda,
Men ham oʻzib ketardim,
Yalangoyoq boʻlganimda…
Qanibek JUNUSHYeV
(Qirgʻiziston)
FAQAT
Shoir akam qishloqni
Kechga qadar oralab,
Goʻsht yeb, qimiz sipqorib,
Qovun uzdi saralab.
Mehmon boʻlgach u rosa,
Qildi shunday xulosa:
– Oʻzgarish zoʻr, hammaning
Oʻsibdi koʻz qarashi.
Ajabki, oʻzgarmabdi
Qoʻy, echkining maʼrashi.
HALQA
Gʻozlar soyga yoʻl olishdi
Bogʻ koʻchadan gʻot-gʻotlab.
Traktorchi kutib turdi,
Motor ishlar pot-potlab.
Tutun gʻozlar boʻyniga
Halqa boʻlib osilar.
Ular bundan quvnashib,
Soy tarafga shoshilar.
BITPILDIQ
Tinim bilmas bedana,
Bilgan gapi: – Bitpildiq.
Yalqovlarni it qildik,
Bitpildiq! Bitpildiq!
Yotib olib chalqancha,
Oʻylanaman qaytadan.
Ishimizda yoʻq tayin,
Xoʻsh, nima deb aytaman.
Avjga chiqar bedana:
Yalqovlarni it qildik!
Bitpildiq! Bitpildiq!
NIMA QILSIN?..
Ayiq bilan Yumronqoziq
Kuch sinashdi – olishdi.
Yumronboy chiqdi gʻolib,
Unga qarsak chalishdi.
Gʻirromni maqtar gʻirrom,
Oq kigizda koʻtarib.
Ayiq shoʻrlik xijolat,
Nari ketdi yoʻtalib.
OʻChASHSA…
Lof
Alamzada ekanligi
Yurishidan payqalib,
Shoxdor Qoʻngʻiz kelardi
Nari-beri chayqalib.
Uni koʻrgan Olabuqa
Dabdurustdan oʻkirdi.
Qoʻngʻiz-chi, pisand qilmay,
Toshga chiqib oʻtirdi.
Uyon-buyon qarar Buqa,
Ahvoli juda tarang.
Shoxdor Qoʻngʻiz zugʻumidan
Qutildi qochib arang.
TUXUMINI YeGANDA
Onajonim tovuqlarga
Don sochib qoʻy deganda,
– Mening ishim emas, – debman.
Qarang, gʻoʻrlik ekan-da.
Izza boʻldim uch kun oʻtmay,
Oʻsha chipor tovuqning
Quymogʻini yeganda…
DUMI “O” OLAPAR
Bir tovuqni Olapar
Quvib chiqdi “yov” bilib,
Hurar edi tinmasdan
Quyrugʻini “O” qilib.
Gʻoz der: – Salga akillab,
Buncha chopar zovullab.
Esi bor it aslida
Zarur paytda vovullar.
– Yoqtirmayman, – der oʻrdak
Sergʻalva bu puchuqni.
Dumi “O”ga oʻxshagan,
Oʻpkasi yoʻq kuchukni.
QAYIQ
Koʻl bagʻrida gʻoz, oʻrdak
Qanot kerar hayiqmay.
Gʻozlar aro bir kalish
Suzib yurar qayiqday.
Yirtiq kalish qaydandir
Qoʻlga tushib qolibdi.
Uni boʻlsa joʻjalar
Qayiq qilib olibdi.
Qirgʻiz tilidan Tursunboy ADASHBOYEV tarjimalari
“Jahon adabiyoti” jurnali, 2013–6
https://saviya.uz/ijod/nazm/jahon-bolalar-sheriyatidan/