GʻANIYEV Nabi (1904 – Toshkent – 1953.29.10) — kinorej., oʻzbek kinosining asoschilaridan. Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi (1944). Moskvadagi Oliy davlat badiiy-texnik ustaxonasining rabfakida oʻqigan (1921—25). 1925-y. Toshkentda kinostu-diya ishga tushirilgach, Gʻ. Toshkentga qaytadi va umrining oxirigacha shu kinostudiyada ishlaydi. Atrofiga iqtidorli yoshlarni toʻplab, ularga kino haqida koʻproq maʼlumot berish maqsadida «Kinoaktyor» va «Kinosse-nariy» kitoblarini yozadi, «Oʻzbekiston kino doʻstlari» jamiyatini tuzadi, kinotexnikum (hoz. Gʻaniyev nomida) ochilishida faollik koʻrsatadi. Avval aktyor, konsultant, rej. yordamchisi boʻlgan, asosiy rej. lik faoliyatini 30-y. lar boshlagan. Uning «Yuksalish», «Ramazon», «Yigit» filmlari oʻzbek badiiy kinosining shakllanishida muayyan bosqich yoʻlini oʻtadi.
2-jahon urushi yillari Gʻaniyev «Biz yengamiz» filmi suratga olinishida qatnashdi va «Dovyurak doʻstlar» filmini yaratdi. Keyinchalik unga katta shuhrat keltirgan va oʻzbek kinosining durdonalaridan boʻlgan «Tohir va Zuhra» (1944), «Nasriddinning sarguzashtlari» (1947), «Fargʻona qizi» (1948) kabi filmlarni ekranlashtirdi.
1949—52 y. lar davomida yaratgan «Qoraqalpoq diyorida», «Fargʻona vodiysi», «Kanash», «Oʻzbek raqsi ustalari» kabi hujjatli filmlarida respublika mehnatkashlari hayoti, mehnati, sanʼatini ulugʻladi. Gʻaniyev ijodi oʻzbek kino sanʼati shakllanishi va taraqqiy etishida katta rol oʻynadi. Vafotidan soʻng «Buyuk xizmatlari uchun» ordeni bilan mukofotlangan (2001). Toshkent koʻchalaridan biriga Gʻaniyev nomi berilgan.
Ad.:Abulqosimova X., Nabi Gʻaniyev, T, 1967.
Xanjara Abulqosimova.