XARIZMA

XARIZMA (yun. charisma — muruvvat, ilohiy qobiliyat) — biror shaxsning boshqalarga nisbatan alohida xususiyatlarga egaligi (donoligi, qahramonligi, avliyoligi) va shu xususiyat yordamida xalqni boshqarishga haqli ekanligini ifodalaydigan tushuncha. X. tushunchasini ilk bor italiyalik ruhoniy St. Paul moʻjizaviy qobiliyatga ega boʻlgan Iso paygʻambarga nisbatan ishlatgan. Ammo Xarizmani ilmiy tushuncha sifatida M. Veber chukur tadqiq qilib, uni «xudo bergan neʼmat» deb nomlagan. Kdd. davrlarda faqat ilohiy mazmunga ega boʻlgan tushuncha vaqt oʻtishi bilan olimlar tomonidan real hayotga tatbiq etila borib, ilohiy qobiliyatga ega boʻlmagan, ammo aloxdsa xususiyatlarga, yuksak fazilatlarga ega boʻlgan yetakchi tarixiy shaxslarga nisbatan ham ishlatila boshlangan.