MANZARA
Qora qushlar qoʻnarlar
Majnuntolning shoxiga.
Boshin suvga egarlar
Boqmay sira ohiga.
Rahmi kelib bulutning,
Yigʻlab toʻkar yoshini.
Qushlar kochar, majnuntol
Koʻtaradi boshini.
Bulutning orasidan
Quyosh kulib karaydi.
Majnuntolning yuvilgan
Sochlarini taraydi.
1952
* * *
Men jilgʻaman,
Daryo boʻlib toʻlgim keladi.
Ona yurtim,
Senga oʻgʻlon boʻlgim keladi.
Bugun senga
Faqatgina sheʼr bagʻishladim.
Kerak boʻlsa,
Jonni fido qilgim keladi.
1953
TONG LAVHASI
Ufqlarga qoʻyib guldasta,
Togʻ ortidan koʻtardi-da bosh,
Pastga boqdi choʻqqidan asta
Oltin qalam tutgan bir naqqosh.
Har nuqtaga sayqal berib u,
Vodiy uzra chizdi zar lavha.
Soʻng quyosh deb imzo chekdi-yu,
Tongotar deb qoʻydi sarlavha.
1956
KAMTARLIK HAQIDA
Garchi shuncha magʻrur tursa ham,
Piyolaga egilar choynak.
Shunday ekan, manmanlik nechun,
Kibru havo nimaga kerak?
Kamtarin boʻl, hatto bir qadam
Oʻtma gʻurur ostonasidan.
Piyolani inson shuning-chun
Oʻpar doim peshonasidan.
1956
TOGʻ BILAN SUHBAT
Deyman: Bulutlarga chulgʻangan, oppok
Tumanli boshingga quyosh toʻkar nur.
Kimsanki, qarshimda yuksalib magʻrur,
Uzoq-uzoqlarga boqasan, oʻrtok?
Aks-sado der: – Togʻ!..
Deyman: Gʻorlaringga koʻyganman qadam,
Ulkan qoyalaring kuchib oʻtganman.
Ustingdan necha bor uchib oʻtganman.
Kimmanki, shunchalar yuksak irodam?
Aks-sado: – Odam!..
Deyman: Quvonchingga tor kelur jahon,
Tongdan boshlanarkan bagʻringda gurung.
Nimadir shunchalar faxring, gʻururing,
Ayt, nelar qilibdi qoʻyningda makon?
Aks-sado der: – Kon…
Deyman: Fanlar sari shaxdam yoʻl oldim,
Porloq istiqbolim koʻz tutar menga.
Ishon, bir kun yana kelaman senga.
Ammo kim boʻlib – shu fikru xayolim.
Aks-sado: – Olim…
Tilagim shu, oʻrtoq, haqlisan butkul,
Ilmlar togʻi bor qarshimda hali,
Javohirlar toʻla bagʻring ochgali
Quchogʻingga yana kelaman, kutgil!
Aks-sado der: – Kel!
1956
KICHIK OY SOʻZI
Birinchi sunʼiy Yer yoʻldoshi atmosferaning quyuq qatlamlarida yonib ketdi…
Mayli, umrim abadiy emas,
Mayli, yashay faqat bir nafas,
Lekin meni oyga qilib teng,
Shuʼlalardan yasab koshona,
Quyosh sari uzatgan xalqning
Boshi uzra boʻlay parvona.
Mayli, soʻng oʻt chirmashsin tanga,
Mayli, meni quchsin alanga.
Faqat boʻlib Dankoning qalbi,
Fazolardan nur sochay fanga.
Ona-Vatan! Bir oʻgʻling kabi
Fido etay jonimni sanga!
1957
* * *
Doʻstlarimni hayron qoldirar
Baʼzan ishkiy sheʼrlar yozganim.
Hazilkashlar qoʻymasdan soʻrar:
– Kuylaganing qaysi nozanin?
Yoʻq dey desam, kulgi boʻlaman,
Aldamoqni hech koʻrmayman ep.
Ne ham derdim, hazil qilaman,
Shoir hali izlanishda, deb…
1957
* * *
Tinglayman koʻp oʻzbek soʻzlarin
Xorazmcha talaffuzini.
Xush koʻraman u yer qizlarin
“Qoʻysangiz-a” degan soʻzini.
Ular buni aytsa muloyim,
Tillaridan asal toʻkilar…
Xorazmlik qizlarni doim
“Qoʻysangiz-a” degizgim kelar.
1957
* * *
Qaro qoshing,
qalam qoshing,
Qiyiq qayrilma qoshing, qiz.
Qilur qatlimga qasd qayrab –
Qilich qotil qaroshing, qiz.
Qafasda qalb qushin qiynab,
Qanot qoqmoqqa qoʻymaysan.
Qarab qoʻygil qiyo,
Qalbimni kizdirsin quyoshing, qiz.
1957
EKSKAVATOR
Dasht qoʻyniga kirdi-yu
Ilk bora naʼra soldi.
Tashna yer bagʻridan u
Siqimlab tuproq oldi.
Boshi uzra koʻtardi
Tutib poʻlat kaftida…
Tuproq najot kutardi
Yonib quyosh taftida…
Hayojoni ortdi-yu
Titrab ketdi qoʻllari.
Soʻng bir naʼra tortdi-yu
Yurib ketdi ilgari…
1958
* * *
Gohi poyezd, goh ot bilan,
Gohi kezdim piyoda.
Men oʻtgan yoʻl meridian –
Chizigʻidan ziyoda.
Koʻp manzillar koʻzlaganman,
Koʻp dovonlar oshganman.
Kimlarnidir izlaganman,
Qaylargadir shoshganman.
Soʻqmoklarda tuproq kechdim,
Bosdim togʻlar toshini…
Qancha-qancha yoʻllar kezdim –
Topgunimcha to seni.
1958
MAJNUNTOL
– Qubbon sohilida qomating bukib,
Oltin barglaringni koʻl uzra toʻkib,
Nimalar haqida surasan xayol,
Soʻyla, majnuntol?
Yo tongda bir goʻzal chiqdimi suvga,
Nigohing tushdimi koʻzi ohuga?
Seni band etdimi labidagi xol,
Soʻyla, majnuntol?
Koʻl uzra oqqushlar parvoz etdimi
Va yo oʻylaringni olib ketdimi
Sochlaringni silab oʻtganda shamol,
Soʻyla, majnuntol?
Tunda oy aksini koʻrdingmi suvda,
Balki kutmoqdasan uni behuda,
Yoʻksa nega maʼyus koʻrinding, ne hol,
Soʻyla, majnuntol?
– Yoʻq, fikrim band etgan oqqushlar emas,
Sabo yo parivash bokishlar emas.
Na suv koʻzgusida koʻringan hilol,
Na chehrasi ol!
Xayolim boisi boshqadir butun,
Oʻtmishning bu gʻamli qissasi uzun.
Soʻrading, soʻylayin, mayli, quloq sol,
Qalbga tugib ol!
“… Jondan sevar edi bir-birin ular,
Qalbda toʻliq edi shirin orzular.
Yigit oʻktam edi, qiz – sohibjamol,
Xulkda barkamol.
Ular shu bogʻlarda oʻynab-kulardi,
Ogʻushim ularga maskan boʻlardi,
Bunda oʻtkazardi oshiqlar visol –
Damlarin xushhol.
Anov chamanlarda gul terardilar,
Anov tosh ustida oʻltirardilar.
Ikki qalb goʻyo qoʻsh kabutar misol,
Tillarida bol…
Ammo ushalmadi shirin orzular…
Bir kecha soʻnggi bor uchrashdi ular.
Oh, sevgi gulshani etildi poymol,
Soʻzlamok mahol…
Hamon yodimdadir u gʻamli koʻzlar,
Shu oqshom aytilgan alamli soʻzlar:
“Ota…”, “boylik…”, “taqdir…”,
“nikoh…”, “qari chol…”
Va “Xayr, xush qol!..”
Uzoq oʻtirdilar shu tun ikki yor,
Ayriliq shomida vafoli nigor
Yigitga qoldirdi ishqidan timsol –
Shohi dastroʻmol…
Shu boʻldi – ularni topmadim zinhor,
Soʻradim, izladim – koʻrmadim bir bor.
Qaydadir sevganlar, ne kechdi ahvol –
Bilmayman alhol”.
Gar soʻrsam javobsiz chayqalur bu koʻl,
Daragin keltirmas yellar ham butkul.
Bogʻda gul bosh chayqar, men bergan savol
Karshisida lol…
Soʻradim, dafʼatan jim qoldi bogʻlar,
Soʻradim, choʻkkanday tuyuldi togʻlar.
Soʻradim, chor atrof maʼyus, bemajol –
Koʻrindi behol…
Jondan sevar edi bir-birin ular,
Qalbda toʻligʻ edi shirin orzular.
Bu bir sevgi edi, ulugʻ barkamol,
Oh, ketdi uvol…
Sen bukun sohilda kezib yurganda,
Dildoring yoningda xanda urganda,
Shu kechmish hislari dil mulkin darxol
Qildilar ishgʻol.
Fikrimni band etgan ishq qissasi bu,
Va ishq qissasining alqissasi bu –
Shu sevgi haqqi ham sendagi iqbol
Topmasin zavol!
1958
QUBBON KOʻLIGA
Sado deydi: Sochlarin yoyib,
Nechun quyosh kezar parishon?
Tong chiqar-u kech boʻlar gʻoyib.
Ne izlab u kezadi jahon?
Aks-sado der: Bunda bir zamon
Yoʻqotmish u oyinasini…
Bexabarsan, ey koʻli Qubbon,
Quyosh hamon izlaydi seni.
1958
BULOQ
Buloq ona-Yer siynasidan
Sheʼr singari qaynab oqadi.
Suvning kumush oyinasidan
Mehrim boʻlib quyosh boqadi.
Toʻyib ichdim, suv bilan goʻyo
Dilga singdi yurt muhabbati.
Tashnaligim qondi-yu, ammo
Yana ortdi qalb harorati.
1958
* * *
Uchrashuvga oshiqadi dugonang,
Koʻzlar visol orzusida charaklab…
– Bolam, choying sovib koldi, – der onang,
Oʻltirasan uyda kitob varaqlab.
Hali sevgi deb atalgan bastakor
Yuragingda torlar chertib oʻtmagan,
Hali hech kim gullar tutib navbahor
Seni visol bogʻlarida kutmagan.
Kechalaring osudadir, bir odam –
Yedi bilan band boʻlmagan oʻylaring…
“Yosh Verter”ni oʻkib bir kun meni ham –
Sevarmikin kimdir deya oʻylading.
Gʻoyibona yoʻllaringga intizor,
Allakimning kutishini bilmaysan.
Derazangni chertib senga ilk bahor,
Bir dasta gul tutishini bilmaysan.
Sen ham uni, u ham seni koʻrmagan,
Qayerdadir yashar lekin dunyoda.
Bogʻlar kezib hech gulga yuz burmagan,
U sen uchun har kimdan ham ziyoda…
Uchrashuvga oshiqadi dugonang,
Qalb orzikib, yor oldiga chopadi…
Qayerdadir seni izlar parvonang,
U albatta seni izlab topadi.
1959
SEVGI
Oʻn sakkizga kirmagan kim bor,
Bogʻingdan gul termagan kim bor.
Sen hakingda yozib toʻrt satr,
Sirdoshiga asta koʻrsatib,
Qoʻshni kizga byormagan kim bor.
Dastlab har kim kalam olgan on
Yonib seni kuylar begumon.
Maskan kurib har bir koʻngildan,
Oshiklarni koldirib tildan,
Shoirlarni kilursan biyron.
Tushdim chogʻi men ham domingga,
Ezgu hislar baxsh etding menga,
Hayotimga zar lavha boʻlding,
Ilk sheʼrimga sarlavha boʻlding,
Xayollarim ulfatdir senga.
Yuragimda his etdim kanot,
Tilsim kabi ochilur hayot,
Visoldagi damlarim shirin,
Hijrondagi gʻamlarim shirin,
Kulib bokar menga koinot…
Oʻn sakkizga kirmagan kim bor,
Bogʻingdan gul termagan kim bor…
1959
POʻLAT
U dastavval oybolta boʻldi,
Soʻng zambarak boʻlib quyildi.
Qilich ham u,
miltiq
va nagan,
U bomba ham boʻlib portlagan.
Lekin olgan jahonni faqat
Pero boʻlib quyilgach poʻlat.
1959
YOʻLLAR
Yillar osha bir yosh oʻsarman,
Yoʻllar osha bir bosh oʻsarman.
Men sayr etgan gul vodiylarda
Chechaklarga yondosh oʻsarman.
Bogʻlar oʻtgan, qir oshgan yoʻllar,
Ufqlarga tutashgan yoʻllar,
Jimir-jimir nuqralar taqib,
Nur emibsiz quyoshdan, yoʻllar.
Sayr odatim qoʻyarmidim men,
Oʻlkam kezib toʻyarmidim men,
Kezmay turib, sayr etmay turib
Uni shuncha suyarmidim men!
1959
XAYRLI KECh
Tilak qadrin bilar odamlar,
Yaxshi niyat qilar odamlar.
Doʻstga tungi orom oldidan
Xayrli kech tilar odamlar.
Xayrli kech – hikmatli istak,
Bu istakni buyurmish yurak.
Xayrli kech – farahli tuning
Osoyishta, tinch boʻlsin, demak…
Yer yuzida yashagan inson
Mayliga, u qayerlik boʻlsin,
Tinch mehnatda kunlari shodon,
Kechalari xayrli boʻlsin.
1959
ONA TUPROQ
Nega inson yerni qutlugʻ der,
Tuproqni ham sanar muqaddas?
Yoʻq, moʻtabar emas asli yer,
Tuproq oʻzi tabarruk emas.
Dastlab oʻsha yer uzra odam
Toʻkkanida halol manglay ter,
Gavhar undi ona tuprokdan,
Qutlugʻ boʻldi muazzam bu yer.
Oʻz muborak tuprogʻin inson
Yot nazardan asrab har nafas,
Uni quchib fido etdi jon,
Qoni bilan qildi muqaddas.
Yoʻq, moʻtabar emas asli yer,
Qutlugʻ emas tuproq hech qachon.
Muborakdir inson toʻkkan ter,
Moʻtabardir qutlugʻ toza qon.
1959
OʻLKA
Bogʻlaringni sayr etganimda
Sen bor eding qalbda, Vatanim.
Bogʻ husniga sheʼr bitganimda
Uni dastlab senga atadim.
Minglab tilda madhingni soʻzlar
Bunda oʻsgan har bitta daraxt.
Nur emadi millionlab koʻzlar
Koʻkdan sening husningga qarab.
Jilmayadi oʻzida yoʻq shod
Yangi oy ham ketmay qoshingdan.
Etak-etak olib koinot
Yulduzlarin sochar boshingdan…
1960
* * *
Kun togʻ oʻrkachiga tirmashar asta,
Novvot koyalarda yaltiraydi qor.
Yuksak choʻqqilardan boshlangan bahor
Shalolalar bilan intilar pastga.
Toʻshab sohillarga jilvakor gilam
Daryo boʻlib okar Amu, Siriga.
Bahor oʻlkasining kon tomiriga
Sharqirab kiradi fusunkor koʻklam.
1959
YOʻQ, HALOVAT ISTAMAYMAN
Yoʻq, halovat istamayman,
Orom bilmas yosh jonim.
Toʻlqin urgan ummoncha bor
Yurakdagi tugʻyonim.
Boʻronlarga, dovullarga
Peshvoz yurgim keladi.
Daryolarning girdobiga
Koʻkrak urgim keladi.
Tinchlik bilmas odatimdan
Ozor cheksam mayliga.
Olov boʻlib bir dam yonsam,
Soʻng oʻchsam ham mayliga…
Har mushkulga bardosh berar,
Chidar mening tosh boshim.
Ammo sokin, tinch yashashga
Sira yoʻqdir bardoshim.
1960
SHEʼR KEChASI
Navbatim kelmoqda,
Soʻzlayman men ham,
Eng yaxshi sheʼrimni izlayman men ham.
Qani,
Kuylarimning eng sozi qani?!
Koʻnglimning eng dilbar ovozi qani?!
Bir-bir varaqlayman yodim daftarin,
Meni maʼzur tuting, aziz doʻstlarim!
Quvnoq davrangizda oʻqib bergali
Eng yaxshi sheʼrimni yozmabman hali.
Sheʼrlar chamani keng,
Umrim ham uzoq,
Gullar terajakman quchoq va quchoq.
Ammo bir gul mening yuragimdadir,
Bir sheʼr yozmoq mening tilagimdadir.
Bu sheʼrni izlayman aqlimni tanib,
Bu sheʼrni kuylayman otashda yonib.
Bu sheʼr ishqi bilan yashayman mudom,
Bu sheʼr ishqi bilan koʻnglimda ilhom.
Bu sheʼrga band butun ezgu hislarim…
Meni maʼzur tuting bu gal, doʻstlarim,
Kuvnoq davrangizda oʻqib bergali
Eng yaxshi sheʼrimni yozmabman hali.
Va lekin men uni bitmagunimcha,
Bitib sizga takdim etmagunimcha –
Bir nafas halovat bilmasman aslo,
Tinmasman,
tinmasman,
tinmasman aslo!
1960
* * *
Aytib boʻldim soʻnggi koʻshiqni,
Joʻnab ketdi quyosh ham asta.
Alvon koʻylak kiygan ufqning
Etagida koldi guldasta.
Kuchoq ochar farahli bir tun,
Koʻz oldimda yana bir chaman –
Xayrli kech –
Tong bilan, doʻstim,
Yana bir sheʼr oʻqib beraman.
1960
* * *
To tirikdirki tabiat,
To quyosh sochgayki nur,
Uch egiz bordir tushuncha,
U bu soʻz yondosh boʻlur:
Mohiru mehru mahorat,
Olimu ilmu amal,
Oshiku ishqu mashaqkat,
Shoiru sheʼru shuur.
1961
OLIMLAR VA ShOIRLAR
Qancha ilhom kerak, ishk, orzu-tilak
Insonni fazoga uchirmok uchun.
Qancha bilim kerak, tafakkur kerak
Buni sheʼr, dostonga koʻchirmoq uchun.
Olimni band etar yulduzli osmon,
Cheksiz fazo ilmi shoir xayolin.
Ha, bu shunday zamon, ajoyib zamon,
Olimlar – shoiru
Shoirlar – olim.
1961
SHEʼR HAQIDA SHEʼR
(hazil)
Sheʼrim, mana, bitding nihoyat,
Tunim uygʻoq oʻtdi qoshingda.
Bitding dedim, sevinma faqat,
Qancha ish bor hali boshingda.
Hali seni yoʻnib, tarashlab
Yuz martalab oʻchirmogʻim bor.
Qayta-qayta gʻijimlab tashlab,
Takror-takror koʻchirmogʻim bor.
Axir bir kun mavsuming yetib,
Kirganida gʻoʻza shonaga,
Asta sening qoʻlingdan tutib
Yetaklayman gazetxonaga.
Ilhom dilga bogʻlagan qanot,
Shaxdam-shaxdam tashlaymiz odim,
Bizga aylab “shirin” iltifot,
Qarshi olar adabiy xodim.
Seni asta yonimdan olib,
Hayajon-la tutaman unga.
Sheʼrmi? – deya u qovoq solib
Koʻzoynagin qoʻyar burunga.
Oʻqib chiqar, tortmaga tashlar,
Oʻz ishini ettirar davom.
Endi, sheʼrim, shu kundan boshlab,
Sen meniki emassan tamom.
Hech kim seni sheʼr demas endi,
Hech kim demas qoʻshiq yo gʻazal.
Sen kuy, ilhom, shavq emas endi,
Bunda sening noming “material”.
Urinmagin endi behuda,
Uchmoq uchun bogʻlama qanot.
Orom olib shirin uykuda
Muharrirning tortmasida yot.
Yoz haqida bitilgan boʻlsang,
Shoshma, hali qish kelguncha tur.
Baxting kulib, yil oʻtgach, arang
Yarming chiqsa, shunga ham shukur.
Hali seni, sheʼrim, necha bor
Gʻurbatlarga yetaklar taqdir.
Bunda qatscha… muxlislaring bor,
Hali seni qilurlar tahrir.
Oʻzgaradi qancha kaloming,
Oʻzgaradi qanchalar lavhang.
Yozilganda “Tong” boʻlsa noming,
“Oqshom” boʻlar balki sarlavhang.
Soʻng olamga yoygali qanot,
Elni oʻzga qilgali “shaydo”
Quyosh yangligʻ bir kuni – hayhot! –
Gazetada boʻlursan paydo.
Oʻz nomimdan taniyman arang,
Lol turaman sening qoshingda.
Navbat bilan tanqidchi akang
Yongʻoq chaqar endi boshingda.
Tahlil aylab tersu oʻngingdan,
Ikkimizni qiladi behol.
Xoʻp doʻpposlab, tanqid soʻngida
Ijodimga tilaydi kamol.
1961
YOSHLIK
Yoshlik! Seni kuylamagan kim,
Ertaklaring soʻylamagan kim,
Qariganda oʻylamagan kim,
Oʻylab yana kuylamagan kim?
Bitmoq boʻldim men ham senga bayt,
Yosh yurakning haqqi bormi, ayt?
Yoshlik, asli mening oʻzimsan,
Keng olamga boqqan koʻzimsan.
Yozgan sheʼrim, aytgan soʻzimsan,
Kecham, ertam, ushbu roʻzimsan.
Bitmoq boʻldim sen uchun ashʼor,
Ammo oʻzni kuylamoq dushvor.
Yoshlik – gulu gulgʻuncha ekan,
Bu gul olam turguncha ekan,
Yoshlik – behad tushuncha ekan,
Poyoni yoʻq garduncha ekan.
Bitmoq boʻldim men unga doston,
Uylarimga topmadim poyon.
Yoshlik, dildan shavq ketgani yoʻq,
Yurak seni tark etgani yoʻq,
Yurak seni tark etgani yoʻq,
Demak, qadringga yetgani yoʻq.
Yoshlik, seni kuylab bilurman,
Ammo bugun yoshlik qilurman.
Yoshlik – ishqu oshiqlik mayli,
Oʻzi Majnun, ham oʻzi Layli,
Subhi olam uning tufayli.
Mayli, unga bitmasam mayli,
Na bir gʻazal, na bir musaddas,
Uning oʻzi sheʼrdan muqaddas.
1961
ShOIR UMRI
(parodiya)
“Mana, men Lermontov yoshiga yetdim,
Bir shoir umrini yashadim chindan.
Sheʼriyat koʻkida tik parvoz etdim,
Parvozim balanddir uchqur lochindan”.
SAYYOR
“Mana, men Lermontov yoshiga yetdim,
Bir shoir umrini yashadim chindan”.
Qancha qogʻozlarning boshiga yetdim
Va lekin Lermontov chiqmadi mendan.
Doʻstlarim, ortiqcha kamtarlik nega,
Kelajak oʻn yilni koʻrdim oldindan.
Vaqt kelar, yetarman Pushkin yoshiga,
Ushanda… Pushkin ham chiqmaydi mendan.
1961
TERANLIK
Shoira ZULFIYaga
Teranlikni kidirmadim ummonlardan,
Insonlardan topdim uni, insonlardan.
Teranlik bu – nur yogʻilgan yuzlardadir,
Teranlik bu – oʻychan boqqan koʻzlardadir,
Teranlik bu – aytilmagan soʻzlardadir.
Mayingina chimirilgan qoshlardagi,
Nuqra-nuqra qirov qoʻngan sochlardagi,
Boʻronlarda egilmagan boshlardagi
Teranlikning taʼrifiga soʻz bormikan?..
Mashʼum yillar dilga solgan ozoridan,
Onalarning hasratidan, oh-zoridan
Odamlarning yuragida ummoni bor,
Ummonlarning sokinligi, toʻfoni bor.
U yillarning zilzilasi koʻkraklarda,
Mashʼum urush dogʻi hali yuraklarda.
Qassos qalbdan oqqan eng pok tilaklarda,
Umidlarda hayot qadar teranlik bor,
Koʻngildagi sabot qadar teranlik bor.
Teranlikni qidirmadim ummonlardan,
Insonlardan topdim uni, insonlardan.
1961
SURAT
Qayerdadir koʻrganman uni,
Bir dakiqa boʻlganman ulfat,
Eslolmayman, ammo, kay kuni,
Qay dakiqa, kay dam, kay holat.
Koʻzlarida ajib muammo,
Tilsiz surat boqar menga jim.
E, u oʻsha…
Topildi goʻyo
Unut boʻlgan bir boʻlak umrim.
Koʻz oldimdan oʻtadi bir-bir –
Allaqanday tumanli, xira –
Xayolimning qay burchidadir
Yoʻqolmoqchi boʻlgan xotira.
U kunlarni tiklar xayolim,
Yodga kelar barcha, barchasi…
Odamlar,
Siz mening hayotim,
Har biringiz umrim parchasi.
1961
SAMARQAND KEChASI
Munajjim tasbexidan toʻkilgan donalardek
Osmon uzra sochilib yarqiraydi yulduzlar.
Oy shamʼu tegrasida uchgan parvonalardek
To sahar javlon urib parpiraydi yulduzlar.
Qaddini kamon etib, yuzda tabassum izi,
Kecha sukunatiga quloq tutar yangi oy.
Nogahon eshitilsa chaqaloqning yigʻisi,
Yana bir Ulugʻbek deb oʻylab qoldi, hoynahoy.
Samarqand yulduzlari laʼlimikan, durdona,
Naqsh olmalar singari terib olgim keladi.
Har biri soʻylar ekan qadimdan bir afsona,
Sahargacha koʻz yummay quloq solgim keladi.
Ana Hulkar – yetti qiz imlar meni yiroqdan,
Oydin koʻchalar boʻylab shuʼlalarda oqurman.
Ulugʻbek qadam qoʻygan bu muqaddas tuproqdan,
Ulugʻbek nigoh tikkan yulduzlarga boqurman.
Bu kecha koʻk ummoni mashʼallarga toʻlugʻdur,
Hilolga qoʻngan yulduz suzar goʻyo yelkanda.
Qadimiy shahrim uzra kezaman, dilda gʻurur,
Yulduz toʻla osmonni koʻtargancha yelkamda.
1961
QIZALOQ
Singlim FERUZAga
Koʻgʻirchokdan bir zum nari ketmasdan
Erkalar, bagʻriga bosar qizaloq.
Hayot nima – hali idrok etmasdan,
Goʻdakligiga ham aqli yetmasdan,
Ona boʻlaman deb oʻsar kizaloq.
Taajjub, kim solmish uning koʻngliga,
Kirmoq kayda hali hayot yoʻliga,
Ona allasiga qonmasdan hali,
Ertaga shu uyga beka boʻlgali
Supurgi tutadi jajji qoʻliga.
Halitdan onalik mehr-shafqatin
Dilingga soldingmi, erka qizaloq?
Tatib koʻrmay hali hayot zahmatin,
Mushfiq onalikning bor mashaqqatin
Boʻyningga oldingmi, erka qizaloq?
Gulzor yashagandek gʻuncha qatida,
Tomchida quyoshning jamolin koʻrdim.
Oʻylasam, oʻy bitmas hayot haqida,
Shu jajji qizaloq tabiatida
Tabiatning buyuk kamolin koʻrdim.
1961
* * *
Oy fonusin koʻtardi osmon,
Yulduzchalar boʻldi parvona.
Sayr etaylik, kel, birga, jonon,
Koʻnglim seni istar yagona.
Qoʻllarimdan tut oʻzing, dilbar,
Oydin yoʻlga yetakla meni.
Oshiq boʻlib, ishon, shunchalar
Sevmagandim hech qachon seni.
Ajab, ortiq sarmastman bukun,
Koʻkragimga sikkuday olam.
Bu kun lim-lim toʻlmish lolagun
Ishq mayiga koʻngil piyolam.
Kel, yulduzlar toʻshalgan yoʻldan
Yetaklasin bizni muhabbat.
Gʻamlaringni chiqar koʻngildan,
Shod kunlarni eslaylik faqat.
Sayr etaylik, kel, birga, erkam,
Rozi ketsin bizdan umrbod –
Shodlik uchun yaralgan olam,
Sevmok uchun berilgan hayot.
1961
FIROQ HAQIDA
Sen yirokda,
Yoring yiroqda,
Oʻrtanadi joning firokda.
Tugab borar bardosh – saboting,
Uchay desang yoʻqdir qanoting.
Sevar yoring vasliga mushtoq
Kechalaring oʻtadi uygʻoq…
Ammo gʻamdan boshingni bukma,
Shahlo koʻzdan yoshingni toʻkma.
Dilbar, buni firoq dema hech,
Yorim mendan yiroq dema hech.
Chunki oro kirib joningga,
Bagʻring bir kun kelar yoningga.
Seni nohaq
Ranjitdi yoring,
Yo oʻzgadan rashk etdi yoring.
Nolishingga quloq solmadi,
Izhoringdan koʻngli qonmadi.
Ketdi, boqmay hatto qayrilib…
Sen buni ham dema ayriliq.
Dil oʻrtama, yigʻlama aslo.
Sen bu hijron zulmati aro
Pok sevgingni aylagin chiroq, –
Visol bilan almashur firoq.
Sen sevasan,
Sevmaydi yoring,
Yor koʻngliga yetmaydi zoring.
Sevganingni yoki bilmaydi,
Yo bilsa ham koʻzga ilmaydi.
Ayrilikda yonasan biroq –
Sen buni ham atama firoq.
Chunki sevging boʻlsa agar chin
Hijronlarni qilar chilparchin.
Ishon faqat, hech tolmay ishon,
Ishonch boʻlsa chekinar hijron…
Yoring boʻlsa
Yoningda doim,
Yoring boʻlsa – koʻrkam, muloyim,
Har oningni kechirsang birga,
Birga boʻlsang butun umrga,
Hayot kurib, ulab jonga jon,
Yashasang-u yillar yonma-yon –
Ammo boʻlsa koʻngillar yiroq,
Dunyoda yoʻq bundan zoʻr firok.
Bu firoqqa sira yoʻq davo,
Bu firoqqa yoʻliqma aslo!
1961
* * *
Oydin kecha,
Yogʻar koʻkdan zar,
Oʻyga choʻmib deding gul yuzim:
“Osmon toʻla sonsiz yulduzlar,
Qaysi ekan mening yulduzim?
U bir kichik zarradir, xolos,
Yirokdadir, ilinmas koʻzga…”
Ajab deyman,
Kim etmish qiyos
Odamzodni soʻnik yulduzga?!
Qalb koʻksimda yonib oʻrgangan,
Eʼtiqodim shu erur azal:
Ming yil xira yulduz boʻlgandan,
Bir dam yoniq sham boʻlgan afzal.
Asriy hayot kerakmas menga,
Ishq zavqiga qonib yashasam,
Parvonaning umri bas menga –
Faqat yonib,
Yonib yashasam.
Shu oʻy meni band etar koʻpdan,
Shu sababli deyman: gul yuzim,
Yulduz izlab netasan koʻkdan,
Oʻzingsan-ku mening yulduzim.
Oʻzingsan-ku mening yulduzim,
Surayyodan, Zuhrodan ortiq.
Koʻk tokidan olmadek uzib,
Birin senga qilaymi tortiq?
Kel, istasang oy halkasini
Qulogʻingga takay, dilbarim.
Xushnud etsa yulduzlar seni,
Etagingga toʻkayin barin.
Faqat, jonim, oʻzingni zinhor
Yulduzlarga etmagil kiyos.
Yonib yasha to tanda jon bor,
Quyosh boʻlgin, azizim, quyosh!
1961
KIMNI ETMAS BU KOʻNGIL ShAYDO
Dunyo ekan…
Ishq degan savdo
Bormi faqat mening boshimda?!
Kimni etmas bu koʻngil shaydo,
Kim sheʼr yozmas mening yoshimda?!
Sevgi ilk bor tushdi-yu qalbga
Hayotimning boʻldi mazmuni.
U qoʻlimga tutqazib qalam,
Koʻzlarimdan oldi uyquni.
Oldi butun fikru xayolim,
Ketdi dildan orom, halovat.
Sevgi butun borimni olib,
Sheʼr zavqini qoldirdi faqat.
Borliq olam koʻzimga ming-ming
Goʻzallikka toʻlib koʻrindi.
Gullar menga oshiq bulbulning
Sheʼr daftari boʻlib koʻrindi…
Ayb etmangiz,
Doʻstlar, bu savdo
Bormi faqat mening boshimda?
Kimni etmas bu koʻngil shaydo,
Kim sheʼr yozmas mening yoshimda?!
1961
KOSMONAVT VA ShOIR
– Ayt-chi, shoir, uchar boʻlsang fazolarga,
Koʻchar boʻlsang Oy, Hulkaru Zuhrolarga,
Yoʻlga Yerdan nimalarni olar eding,
Sen kemangga nimalarni solar eding?
– Uchar boʻlsam agar cheksiz fazolarga,
Koʻchar boʻlsam Oy, Hulkaru Zuhrolarga,
Ona-Yerdan bir kaft tuproq olar edim…
Olar edim lola, nargiz, sunbullardan,
Qarqunoklar, saʼvalardan, bulbullardan,
Archalarning yaprogʻidan olar edim,
Majnuntollar butogʻidan olar edim.
Tiyonshonning qora koʻzli ohulari,
Chamanlarda bol izlagan asalari,
Boshim uzra parvoz etgan qarchigʻayim,
Bogʻ koʻchadan minib oʻtgan qora toyim
Yerda qolsa, uchmoqqa hech rozimasman,
Fazolarga koʻchmokqa hech rozimasman.
– Soʻyla, shoir, sira chek yoʻq tilagingga,
Uchar boʻlsang, hamroh etib yuragingga
Ona-Yerdan nimalarni olar eding?..
– Ayta bersam, sira chek yoʻq tilagimga,
Uchar boʻlsam, hamroh etib yuragimga
Ona-Yerning muhabbatin olar edim,
Goʻzal oʻlkam tabiatin olar edim.
Olar edim bahoru kish, kuz, yozini,
Olar edim irmoklarning ovozini,
Suhbatlarning gʻulusini olar edim,
Shoʻx qizlarning kulgusini olar edim.
Kuylarning ham eng dilbari, eng sozini,
Navosini, gulyorini, shahnozini,
Olar edim chapandozin ham bayotin,
Hofizlarning tongda aytgan munojotin,
Navoiyning, Fuzuliyning sheʼrlarini
Olar edim, olar edim men barini.
Bularsiz men uchmoqqa hech rozimasman,
Fazolarga koʻchmoqqa hech rozimasman.
1962
YURAK VA AQL
Ikki kuch bor –
Yurak va akl
Ikki yonga tortuvchi meni,
Ular bundoq boʻlsa noahil,
Qaybirining tutay izmini?
Meni bir yon boshlasa aqlim,
Boshqa yonga yetaklar yurak.
Bilolmayman, qaybiri haqli,
Qaybiriga ishonmoq kerak?
Aql mening har qadamimni
Solmoq boʻlar tarozu toshga,
Har daqiqa tergaydi meni,
Oʻxshama deb koʻcha beboshga.
Yurak esa unga soʻz bermas,
Bu dunyoda faqat oʻyna der.
Bilmas,
Sira bilgisi kelmas
Qonun nadir, qoida nadir.
Yor koʻyiga chorlasa biri,
Yur deb har kech aylasa xitob,
Biri uyga yetaklab kirib,
Qoʻllarimga tutqizar kitob.
Aql aytar:
Sevding, oʻsha kiz,
Ayt-chi, senga qilurmi vafo?
Yurak faqat sev der, sevgisiz –
Yashamoqdan bormi hech maʼno?!
Aql menga qilar nasihat:
“Yosh joningni oʻrtama bekor”.
Yurak boʻlsa yon deydi faqat,
Hayot bizga berilar bir bor.
Aql deydi:
Sheʼringdan ne naf,
Mashqlaringdan lazzat olar kim?
Yoʻk, der menga, oʻltirma oʻylab,
Sheʼr yoz deydi nodon yuragim…
Aql cheksiz fazoga hokim,
Aql hokim olam yuziga.
Borliq unga boʻysunar,
Lekin
Yurak kirmas uning soʻziga.
Shundan bir yon boshlasa aqlim,
Boshqa yonga yetaklar yurak.
Bilolmayman, qaybiri haqli,
Qaybiriga ishonmoq kerak.
Aybli emas bunda irodam,
Maʼzur tuting, doʻstlar, siz meni.
Aql qancha haqli boʻlsa ham,
Tutar boʻldim yurak izmini.
U baxsh etgan otashda yondim,
Oʻzi boʻldi menga rahnamo.
Unga,
Faqat unga ishondim,
Yurak meni aldamas aslo!
1962
MAY SHEʼRI
May – bahor qizining
Oʻn sakkiz yoshi,
Uning ajib nozu
Adolari bor.
Boshida gulchambar
Porloq quyoshi,
Chamanda bulbuli
Shaydolari bor.
Baxmal koʻylagida
Guldan tugmalar,
Shalolalar aytgan
Navolari bor.
Zulfi sunbulini
Yuvgan chashmalar,
Oʻpib taroqlagan
Sabolari bor.
Qiyos topolmayman
Bahor husniga,
Yashil libosida
Na soz bu jahon!
Cheksiz vodiylarning
Zumrad tusiga
Rashku havas bilan
Boqadi osmon.
Men ham bogʻlar aro
Sayr etib bu dam,
Lolalar bazmiga
Qoʻshilgim kelur,
May – bahor haqida
Sheʼr aytib men ham,
Xushxon bulbullarga
Joʻr boʻlgim kelur:
Bahor kelar qayta-qayta.
May qayta-qayta,
Shoirlar ham charchamaydi
Madh ayta-ayta.
Sheʼrlar koʻpdir,
Sheʼrlardan ham
“Bahor”u “yoz”, “may”,
Men endi yozmay.
Qayda deysiz!
Gul bogʻlarga yetaklab bahor,
Lola terib bersa menga
Etaklab bahor,
Qancha yozsang oz, deb tursa,
Yoz deb tursa May,
Boʻlurmi yozmay?!
Garchi bahor kayta kelur,
May qayta kelur.
Yangi qoʻshiq olib, yangi –
Kuy ayta kelur,
Qancha baxor koʻrgan boʻlsam
Men shu yoshgacha,
Har yil bahor boshqachadir,
Biz ham boshqacha!
May – bahor qizining
Oʻn sakkiz yoshi,
Uning ajib nozu
Adolari bor.
Boshida gulchambar
Porloq quyoshi,
Chamanda bulbuli
Shaydolari bor.
1962.
GOʻZALLIK
Mulki borliq ichra bir mahal
Koʻrksizgina olam yaralgan.
Bermoq uchun dunyoga saykal
Olam aro odam yaralgan.
Shundan beri inson tinmayin
Shu yer uzra ter toʻkar hamon.
Yerni goʻzal qilgani sayin
Goʻzal boʻlar oʻzi ham inson.
1962
ASABLAR
Asablar,
Asablar,
Asablar…
Sababsiz sochilgan gʻazablar,
Gunohsiz chekilgan azoblar.
Koʻz yoshlar…
Bariga sabablar
Asablar, asablar, asablar.
Asablar kimlarni qulatmas,
Asablar uyquni yoʻlatmas,
Qalbni hech shodlikka toʻlatmas,
Odamzod temirmas, poʻlatmas!
Asablar kimlarni qulatmas!..
Asabga soʻz bermang, odamlar,
Gʻazabga yoʻl bermang, odamlar,
Umr-ku shunchalar qisqadir,
Shuni ham kilmaymiz biz kadr.
Asabga soʻz bermang, odamlar,
Azobga yoʻl bermang, odamlar!
1962
ChUMOLI
Gʻayrat kamarini beliga bogʻlab,
Oʻzidan kattaroq choʻpni ortmogʻlab,
Manzilga tez yetmok yolgʻiz xayoli –
Soʻqmoq yoʻldan borar
Chumoli.
Atrofiga bokmas, ishlar uzun kun,
Koʻpning xirmoniga qoʻshmoq uchun don…
Yoʻq,
Odam ajdodi boʻlmagan maymun,
Chumolidan tarqalgan inson.
1962
* * *
Sheʼr bitdi, koʻchirdim oqqa,
Bir bor qayta oʻqib chiqdim ham.
Endi biror sirdosh oʻrtoqqa
Sira boʻlmas oʻqib bermasam.
Men sheʼrimni muhabbat sirin
Saqlaganday oshiqlar pinhon –
Tutolmayman dilda yashirin,
Netay koʻngil koʻtarsa tugʻyon.
Shuning uchun pishib yetmayoq
Ilhomimning ilk mevasini –
Senga tutdim, ayb etma, oʻrtoq,
Yaqin oldim koʻngilga seni.
1962
ChASHMA QOSHIDA
Xayriddin SALOHga
Qaytar edim togʻ sayridan,
Koʻp edim tashna.
Horgʻin edim, yoʻlda birdan
Uchradi chashma.
Jilvalanib oqar edi
Muzdek zilol suv.
Suv labidan boqar edi
Shahlo koʻz suluv.
Yetib bordim, kuylab berdi
U shoʻx, xush ovoz.
Qiz rozini soʻylab berdi
Qoʻlidagi soz.
U kuyladi, men tingladim,
Men kuyladim – u.
Seni mangu saqlar yodim,
Koʻzlari ohu!
Qalbda hamon oʻsha yozu
Oʻsha koʻk chashma.
Oʻsha sozu oʻsha nozu
Oʻsha karashma.
1962
* * *
Fursat – oltin,
Sen koʻkrak kerib
Oltiningni sochib borasan.
Fursat kuvar,
Unga chap berib,
Soʻrogʻidan qochib borasan.
U yetolmas,
Yoshsan – abjirsan,
Qolmay kelar lekin orqangdan.
Qochma yigit,
Vaqt kelar, birdan –
Fursat mahkam tutar yoqangdan.
Foyda bermas
Ming tavbang u kun
Soʻrar ekan fursat sarhisob.
Benaf oʻtgan
Hayoting uchun
Vaqt oldida berursan javob.
1962
KAVKAZ SHEʼRLARI
YeLKAN
(manzara)
Uxlar ekan dengiz yopib tuman koʻrpasin,
Nozik kema tark ayladi Boku koʻrfazin.
Mavjlar uzra qalqib borar zangor havoda,
Ok yelkanni tebratadi tonggi shabboda.
Chaykaladi, intiladi ufqlar tomon,
Ufqlarda dengiz bilan tutashar osmon…
Tuman asta koʻtarilar, suv beti qirmiz,
Yelkan suzar, yelkan suzar qoldirib oq iz.
Chagʻalaylar tegrasida qiladi parvoz,
Kokil yozib quyosh unga chiqadi peshvoz.
ARARAT ChOʻQQISIGA
Oppoq tumanlarga chulgʻanib yotar
Moviy samolarga tutashgan boshing.
Bu yurtda eng avval senda tong otar,
Eng keyin tark etar seni quyoshing.
Kunduz bulutlar-la suhbat kurasan,
Tunda manglayingga qoʻnadi hilol.
Goh ogʻir sukutda oʻylar surasan,
Uzoq oʻtmishgami eltadi xayol?
Koʻy, ogʻir oʻylarni tark et, Ararat,
Mashriqqa koʻz tashla bu nuqra sahar.
Koʻngilga taskin ber, qalbga harorat,
Diyoru yorimdan keltirgin xabar.
Qaragin, bir yurt bor dengizdan nari,
Quyosh oshiq boʻlib koʻz tikkan diyor.
Harir koʻylak kiygan oq dalalari,
Amu, Sir atalgan daryolari bor.
Oʻsha goʻzal yurtda mening gulbogʻim,
Oʻsha gulbogʻ aro sevganim raʼno.
Yiroq-yiroqlarga qaragan chogʻing
Koʻzing tushmadimi yorga mabodo?
Boq, balki koʻrarsan ayni sahar payt,
U ham koʻz tikkandir balki sen tomon.
Yoring seni juda sogʻindi deb ayt,
Xabar ber, tez kunda qaytur deb omon.
AZGANUSH
Arman qiziga
Koʻrdimu lol boʻldi aqlim, oʻngmidi bu yoki tush,
Boʻlsa ham oʻng, yo seni koʻrgach, boshimdan uchdi hush.
Sen baland togʻ uzra erding misli ohu yoki qush,
Yolvorib men pastda derdim: bir nafas yonimga tush.
Azganush, hoy, Azganushim,
Azganushjon, Azganush.
Sen xayolning bir damilik jilvasimu chinmiding,
Yo gʻazallarda bitilgan “ul parivash” senmiding.
Orazi gul, sochi sunbul, bir tani siyminmiding,
Balki Shirin Shirin ermas, sen oʻzing Shirinmiding?
Azganushim,
Azganushjon, Azganush, hoy, Azganush.
Oʻsma qoʻydingmu qoshingga, bunchalar tim qoradir,
Bilmadim, bu qoshlaringdan qancha dillar poradir,
Rahm qilgʻil, bitta oʻzbek shunchalar yolvoradir,
Tush oʻzing, yo ayt, yoningga qaysi yoʻldan boradir?
Azganushjon,
Azganush, hoy, Azganushim, Azganush.
Boq, bu togʻlar ortida bir oʻlka bordir koʻp yiroq.
Men kanotli yoʻlchiga bu bir nafaslik yoʻl biroq,
Yur, parivash, men bilan yur, bormi senda ishtiyoq?
Gul tutarman senga soʻlmas ul chamandan bir quchoq.
Azganushim, Azganushjon,
Azganush, hoy, Azganush.
AYRILISH
Bir lahzadek oʻtdi-yu ketdi
Nogahoniy bu qisqa visol.
Kemalardek uchrashgan edik,
Ayrilurmiz kemalar misol.
Na men senga ishk izhor etdim,
Na sen menga mayl etding oshkor.
Seni bir zum tutmokqa endi
Na haqqim bor, na huquqim bor.
Sohillarda sayr aylagan on
Soʻz ochmoqqa jurʼat qilmadim.
Bu kuvonchlar soʻngida hijron
Borligini, netay, bilmadim.
Endi naf yoʻq, vakt oʻtdi, ketdi,
Tamom boʻldi bu qisqa visol.
Kemalardek uchrashgan edik,
Ayrilurmiz kemalar misol.
Suzarkansan manzilga tomon,
Oq yoʻl tilab qolgum, dilrabo.
Yetkazing deb sohilga omon
Shamollarga qilgum iltijo.
FUZULIY HAYKALI QOSHIDA
Yellar, bir daqiqa toʻxtang esishdan,
Sernavo bulbullar, sayramang bir oz.
Karbalo dashtida yayov kezishdan
Charchab tin olmoqda Fuzuliy ustoz.
Dengiz, toʻlqinlaring urma qirgʻoqqa,
Shoir oʻylariga bermagil xalal.
Ustoz yuragida sheʼr tugʻilmoqda,
Dunyoga kelmoqda bir munis gʻazal:
“Sabo, agʻyordan pinhon gʻamim
dildora izhor et,
Xabarsiz yorimi holi har obimdan
xabardor et,
Koʻngil, gʻam gunlarin tanho
kechurma, ista bir hamdam,
Ajal xobindin afgʻonlar chekib
Majnunni bedor et”.
Yaproqlar tebranar sheʼr maqomiga,
Chechaklar jimgina egib turar bosh.
Marmar sarhovuzning kumush jomiga
Shoir koʻzlaridan oqib tushar yosh.
Boku bogʻlariga choʻkmoqda oqshom,
Dengiz mavj uradi tovlanib zarhal.
Shoir yuragidan toshganda ilhom,
Yosh bilan quyulib keladi gʻazal:
“Parishon holing oʻldim, soʻrmading
holi parishonim.
Gʻamingdan darda tushtim,
qilmading tadbiri darmonim,
Na dersan, roʻzigorim boʻylami kechsun,
goʻzal jonim.
Goʻzim, jonim, afandim, sevdigim,
davlatli sultonim”.
Oshiqlar uxlaydi saharga tomon
Fuzuliy devonin boshiga qoʻyib.
Majnun sevgisidan oʻqilsa doston,
Bulbullar tinglaydi butoqqa qoʻnib.
Xalqim jondin sevar dilbar kuylarni,
Xalqim sheʼriyatga shaydodir azal.
Nechun band etmasin fikru oʻylarni,
Nechun mahv etmasin qalblarni gʻazal?! –
“Muqavvas qoshlaringkim, oʻsma
birla rang tutmishlar,
Qilichlardirki qonlar toʻkmak ila
zang tutmishlar.
Sahar bulbullar afgʻoni dagil
behuda gulshanda,
Fuzuliy nolai dilsoʻzina ohang
tutmishlar”.
Gʻazal ham boʻlurmi muncha dilrabo,
Bunchalar serishva, bunchalar sernoz.
Mening shoirligim yolgʻondir,
ammo
Fuzuliy sheʼriga oshiqligim rost.
Majnundek beorom boʻlib qolganim
Sarsari yugurgan toʻlqinlar aytsin,
Kechalar uyqusiz sheʼr yod olganim
Tonggi ufqdagi yolqinlar aytsin.
“Shifoi vasl qadrin hajr ila bemor
oʻlandan soʻr,
Zuloli shavq-zavqin tashnai diydor
oʻlandan soʻr.
Koʻzi yoshlularing holin na bilsun
mardumi gʻofil,
Kavokib sayrini shab to sahar bedor
oʻlandan soʻr”.
Yellar, bir daqiqa toʻxtang esishdan,
Sernavo bulbullar, sayramang bir oz.
Karbalo dashtida yayov kezishdan
Charchab tin olmoqda Fuzuliy
ustoz.
Dengiv, toʻlqinlaring urma qirgʻoqqa,
Shoir oʻylariga bermagil xalal.
Ustoz yuragida sheʼr tugʻilmoqda,
Dunyoga kelmoqda yangi bir gʻazal.
XAYRLASHUV
Xayr sizga, moviy Kavkaz togʻlari,
Xayr sizga, toshqin Kura va Zangu.
Xayr sizga, Artashatning bogʻlari,
Yuragimdan oʻchmagaysiz siz mangu.
Xayr, Sevan, zangori koʻl, yaxshi qol,
Izlarim bor qirgʻoqdagi qoyangda.
Xayr senga, qadrdonim majnuntol,
Oʻylar surib oʻltirganman soyangda.
Xayr deyman, koʻlda hamon koʻzlarim,
Kumush qanot chagʻalaylar, xush koling.
Ey, siz mening yerevanlik doʻstlarim,
Qora koʻzli bolakaylar, xush qoling.
Kechagina kelgan edim, goʻyo tush,
Bir nafasda oʻtib ketdi hafta ham.
Xayr senga, xumor koʻzli Azganush,
Xayr endi, koʻrishguncha, jonginam.
Qanday baxtki, seni topdim, dilrabo,
Goʻzal noming togʻlar qadar koʻtardim…
Arman yurtin koʻrolmasam mabodo,
Bu dunyodan armon bilan oʻtardim.
1962, Boku, Yerevan
MENING YULDUZIM
Yosh koʻnglimda orzularim moʻl,
Quyosh erir yurak taftimga.
Men osmonga uzatganda koʻl,
Sayyoralar qoʻnar kaftimga.
Tafakkurning poʻlat qushida
Koʻz-koʻz etib bu yoshlik koʻrkin,
Cheksiz fazo – nur ogʻushida
Yiroqlarga uchaman bir kun.
Parvonadek oʻynab, parpirab,
Atrofimni oʻrar yulduzlar.
Hayrat ichra yonib, yarqirab
Asta mendan soʻrar yulduzlar:
“Qanday yorugʻ yulduzsan, ajab,
Qanday porloq sayyoradirsan?
Yoki biror turkumdan ajrab
Biz yoqlarda ovoradirsan?
Nechun kirding shoʻx davramizga
Oʻtdek yonib hatto kunduzlar?..”
Shunda deyman:
Kimligim sizga
Bayon etay, tinglang, yulduzlar.
Tafakkurim – sinmas qanotim,
Eʼtiqodim – nur va oftob.
Men insonman, mening hayotim
Tarixlarda buyuk bir kitob.
Men insonman, qalbimda otash,
Quyoshdan toj, oydan taxt qurdim.
Men insonman, koʻhna, jafokash,
Tuprogʻimda mangu baxt qurdim.
Yiroqlarda, moviy ufkda,
Borligʻimni band etib manim,
Porlab turar dilbar bir nukta,
Oʻsha yulduz – mening Vatanim.
Qayda parvoz etmayin oʻzim,
Yodi bilan boʻlurman xurram.
Oʻsha mening tole yulduzim,
Oʻsha mening muqaddas kurram…
1963
KUTISH SOATLARI
“Nisbat qonunining
Bordir haqiqati.
Lahzaning maʼnosi
Dunyo qadar keng.
Kutish soatlarin
Bir daqiqasi
Visol onlarining
Bir yiliga teng.
Kutish soatlari
Qilur bagʻrimni xun,
Betoqat kutganda
Gohi ertani,
Deyman,
Vaqt tanobin bursam,
Uzun kun –
Bir lahzadek oʻtsaydi, qani!
Naqadar mushkuldir
Intizorlik dardi.
Insonga boʻysunmas fursat yaxshiyam, –
Umrim bir necha bor qisqa boʻlardi
Kutish soatlarin olib tashlasam.
Yoʻq,
Bu mumkin emas!
Yashamoq toti,
Lazzati moʻtabar bizga har soat.
Axir, odamzodning
Butun hayoti
Kutish onlaridan iborat.
Qoʻl ishga,
Bosh oʻyga,
Orzuga band dil,
Istiqbol yoʻliga koʻzni tutganmiz.
Biz axir million yil,
Balki milliard yil
Baxtli shu kunlarni kutganmiz.
Hayot boqiy ekan,
Kutish ham boqiy,
Mehnat,
Ijod bilan oʻtgan dam halol.
Qanchalar zoʻr boʻlsa vasl ishtiyoqi,
Shunchalar lazzatli boʻlgʻusi visol.
1963
ChIRCHIQ
Olimona sochlar parishon,
Tinmay chekar,
Balki vaqti zik.
Boshi uzra yulduzli osmon,
Oʻyga choʻmgan kimyogar Chirchik.
Oʻyga choʻmgan, koʻzi oldida
Jonlantirar kuni kechasin.
Oʻyga choʻmgan, u xayolida
Istikbolning tuzar rejasin.
Olim Chirchik oʻylar tun boʻyi,
Tinmay chekar,
Vakti juda ziq.
Erta tongdan korjoma kiyib,
Ishga tushar mehnatkash Chirchik.
1963
OLIMLARNING RAFIQALARIGA
Siz mohi tobonsiz, malaksiz, pari,
Eng ulkan dahriylar topingan sanam.
Siz buyuk davrimning fidoiylari,
Ahli donishlarga eng munis hamdam.
Olimning uyini charogʻon etgan
Mehru shafqatingiz, yurak taftingiz.
U olam kitobin bitgan chogʻida,
Yelkasida boʻlgan ilik kaftingiz.
Sevgan yoringizga jon fido aylab
Parvona boʻlursiz kechayu kunduz.
Sizning nomingizni olsa ne ajab
Osmon jadvalida bir talay yulduz.
Kimyogar yangi bir zarra kashf etsa,
Bu ijod boisi boʻlgan, hoynahoy –
Stolning chetiga siz koʻyib ketgan
Bir chakmok kand bilan bir piyola choy.
Yulduzlar koʻyniga samoviy yoʻldan
Parvoz kilar ekan buyuk tafakkur,
Olimlar zehnining charogʻi boʻlgan
Munis ayajonlar,
Sizga tashakkur.
1963
XOTIRA
Doʻstim,
Xotirangdan qilma shikoyat,
Yoddan chikarmoq xam yaxshi odatdir.
Yoddan chiqarmoq ham bir saodatdir,
Unutmaslik dardi ogʻir nihoyat.
Vaqtida unutsang,
Orom topar jon,
Qalb koʻtarib yurmas ortiq jafoni.
Mana men,
Yillarki, bir bevafoni
Esdan chiqarolmay kuyaman hamon.
1963
TOʻRTLIK
Tolib YOʻLDOSHga
Sheʼrning sozi – toʻrt satr,
Toʻrt ajoyib – zoʻr satr.
Shoir odam oʻzini
Toʻrt satrda koʻrsatur.
1963
OʻChIRGʻICH
Sheʼriyatning timsoli – kalam,
U haqda-ku, sheʼrlar behisob.
Ey shoirlar, bitganda kitob,
Eslab koʻying oʻchirgʻichni ham.
Usiz boʻlmas sheʼringiz ravon,
Usiz kilmas satrlar xanda.
Siz kalamga sheʼr ataganda,
Oʻchirgʻichga bagʻishlang doston.
1963
KIPRIKLARIM
Kipriklarim ikki saf boʻlib,
Bir-biridan yashaydi yirok.
Bedorligim toʻsib vasl yoʻlin,
Kipriklarim chekadi firoq.
Men tun boʻyi toshdan gul oʻyib,
Koʻzim yumsam tongda bemajol,
Meni asta uxlatib koʻyib,
Kipriklarim aylarmish visol.
1964
DARYo OQSHOMI
Bulutlarning etagida zar,
Amu uzra toʻr tashlar quyosh.
Daryo sokin,
Uxlar toʻlkinlar,
Uxlar, koʻyib qirgʻoqlarga bosh.
Tovlanadi ufk atlasda,
Baliqchilar ovdan kaytadi.
Yelkanlarni tebratib asta
Ona daryo
Alla aytadi.
1964
XORAZM QOVUNI
Dasturxonda Xorazmning
Qirqmasidan bir tilim,
Yulduzli koʻk sahnidagi
Hilolaga oʻxshaydi.
Bu qirqmalar bizga atab
Sharbat toʻla limmo-lim –
Muqaddas yer tutgan oltin –
Piyolaga oʻxshaydi.
Ne piyola, shu zaminim
Qalbi deyman har birin,
Ona-Yerning tomiriga
Bandi payvand etilgan.
Saxovatli Amudaryo
Suvlaridan simirib,
Bobodehkon qoʻllarida
Oro topgan, yetilgan.
Taʼriflamay mazasini, –
Totib koʻring siz bir bor,
Hazoraspning boli kabi
Labingizda erigay.
Qirqma agar boʻlsa arzir
Toleidan minnatdor,
Unga Vatan nasib boʻlmish
Amudaryo yeriday.
Oʻzbek eli farzandiman,
Faxrlansam arziydi
Qirqmasiga bol tomizgan
Dehqon bilan barobar…
Bu sheʼr asli kovun soʻygan
Bogʻbon otam qarziydi,
“Maʼqul” desa, boshim boʻlur
Osmon bilan barobar.
1964
BIR TOMCHI YOSH
Choʻqqidan bir kichik tosh yumalasa,
Togʻni qulatgudek suron qiladi.
Koʻzingdan bir tomchi yosh yumalasa,
Togʻday yuragimni vayron qiladi.
Agar koʻksim uzra qulasa birdan,
Tutmoqqa qodirman togʻlar toshini.
Hayhot, koʻtarolmam kipriklaringdan
Uzilgan bir qatra qaygʻu yoshini…
1964
OYGA
– Osmon qizi – suluv oydirman,
Koʻk sahnida oltin yoydirman.
Tunlar fonus tutib qoʻlimga
Termulaman sening yoʻlingga,
Menga kelib yetarmisan deb,
Yerga olib ketarmisan deb.
– Tun qoʻynida porlagan oysan,
Meni imlab chorlagan oysan.
Senga borib yetganim boʻlsin,
Yerga olib ketganim boʻlsin.
Lekin bunda bor bir parivash,
Karashidan dillarda otash.
Yuzi uning mohi tobondir,
Koʻzi uning ofati jondir.
U qarshingda koʻrsatsa chiroy,
Koʻkka qaytib ketmaysanmi, oy?
1964
BOSH TEBRATAR SOAT KAFGIRI…
Bosh tebratar soat kafgiri,
Der: qadrimni bilmas odamlar.
Sekundlarim gavhar har biri,
Nega parvo qilmas odamlar?!
Bosh tebratar soat kafgiri,
Shoshil, odam, oʻtmoqdadir on.
Har narsaning boʻlar oxiri,
Bosh tebratib qolma soʻng, inson!
1964
INSON VA FURSAT
Soat qilib,
Zanjir oʻtkazib,
Bogʻlab oldik fursatni qoʻlga.
Ammo fursat boʻysunmadi hech,
Yurmadi biz istagan yoʻlga.
Bizlar uni qoʻzgʻalmas qilib
Mixlab koʻydik devorlarga ham.
Ammo fursat bizdan yulkinib
Chopa berdi oldinga ildam.
Toʻxtatmoqqa urindik qancha,
Toshlar osdik, ammo boʻlmadi.
Sahar payti chirillaganda
Yostiq bosdik, ammo boʻlmadi.
Maxkam qilib oltin zanjirin,
Qisib oldi bilagimizdan.
Kuloklarni berkitdik, lekin
Sado berdi yuragimizdan.
Uyga qochib berkinganlarni
“Chik-chiq”, deya tortdi baridan.
Boshin yopib burkanganlarni
Yulib oldi toʻshak bagʻridan.
Vaktni qildik maydalab soat,
Parchaladik sekundlar qadar.
Chopa berdi va lekin fursat,
Kola berdik dod deb orqada.
Nihoyat, biz fursatni quvib,
Qamchi soldik gʻayrat otiga.
U har qancha yelib, yugurib
Yetolmadi inson zotiga.
Bizdan ortda surgalmasin deb,
Bizlar bilan chiqsin deb yoʻlga,
Soat qilib,
Zanjir oʻtkazib
Bogʻlab oldik fursatni qoʻlga.
1964
* * *
Koʻcha oʻrtasida bir siniq shisha
Oʻtgan-ketganlarga solar oʻzini.
Koʻcha oʻrtasida bir siniq shisha
Qaragan odamning olar koʻzini.
Shofyorlar tushirar kora oynasin,
Yoʻlovchilar chetga burar yuzini.
Koʻcha oʻrtasida bir siniq shisha –
Tengsiz moʻjiza deb oʻylar oʻzini.
1964
KUN OʻTGANDA
Fursat degan sekundlar
Qanotida uchadir.
Kecha “bugun” boʻlgan kun
Bugun mana “kecha”dir.
Oʻn ikki shoxli daraxt
Toʻkdi bitta yaprogʻin.
Shamol uchirib ketdi
Kalendarning varogʻin.
Qaytmas boʻlib oʻtdi kun,
Yetolmaydi yugurgan.
“Kecha”dan oʻz xaqqini
Olib qoldi ulgurgan.
Oʻtgan kundan sheʼr qoldi,
Koʻk boʻyi xirmon qoldi.
Birovga olam quvonch,
Birovga armon qoldi.
1964
* * *
Bolalarni shaytonlardan qoʻrqitmangiz,
Bobov keldi, deb koʻrpaga berkitmangiz,
To ulgʻayib, duch kelganda “bobov”larga,
Oʻxshamasin itdan qoʻrqqan soqovlarga.
Bolalarni shaddodlikka oʻrgatmangiz,
Rahmsizlik, bedodlikka oʻrgatmangiz.
To ulgʻayib, duch kelganda insonlarga,
Oʻxshamasin andishasiz shaytonlarga.
1964
JON ShIRINMI, QAND ShIRIN
Aytish qiyin, doʻstim, dafʼatan,
Shirinlikda nima ziyoda.
Goʻdak uchun ona koʻksidan
Shirin narsa yoʻqdir dunyoda.
Iillar oʻtib, yoshiga monand
Uzgaradi har bitta inson.
Bolalikda shirin boʻlsa qand,
Qariganda shirin boʻlar jon…
1964
VOKZALDA
Sukunatdan sikilsa baʼzan
Halovatga oʻrganmagan jon,
Izlab toshqin hislarga maskan,
Yoʻl olaman
Vokzalga tomon…
Bu dargoxda hech tinmas gʻulu,
Bu dargohda hech soʻnmas chiroq.
Bunda yondosh shodlik va qaygʻu,
Bunda yondosh visol va firoq.
Bunda soʻzlar inson nigohi,
Qalb urishin eshitar odam.
Goh shodlikdan qichqirib, gohi
Uf tortadi
Paravozlar ham…
Nechogʻlik boy tuygʻuga inson!
Vokzal shohid bari, bariga.
Shuncha shodlik, shuncha hayajon,
Shuncha koʻz yosh va shuncha tugʻyon,
Shuncha umid va shuncha armon
Qanday sigʻar uning bagʻriga?!
1964
SADOQAT
Keksa qayragʻochning
Ildizin ochib,
Tortdilar qoʻsh arqon solib belidan.
Lekin u tuproqqa panjasin sanchib,
Sira qoʻzgʻalmasdi
Ungan yeridan…
Nihoyat gurs etib yerga kuladi,
Butab, soʻng koʻtarib ketdilar, biroq –
U oʻz panjasida olib joʻnadi
Yashagan yeridan
Bir siqim tuproq.
1964
INSONIYAT TARIXI
(Sharq afsonasi)
Soylar kelur kumush togʻlardan,
Gul boʻylari – chaman bogʻlardan.
Yer koʻksidan oqar buloklar.
El naqlidan chiqar saboqlar.
Sheʼr quyilib yurakdan kelur,
Ertak ezgu tilakdan kelur…
1
Juda qadim zamonda,
Qobiliston tomonda
Bir podsho oʻtgan ekan
Davron surib jahonda.
Butun umrin kechirib
Kayf bilan, safo bilan,
Ishi boʻlmagan ekan
Oʻtkinchi dunyo bilan.
Yillar oʻtib, nihoyat,
Yoshi yetgach bir joyga,
Barcha ulamo axlin
Chaqiribdi saroyga.
Debdi: “Olamga kelib
Olam nedir bilmadim,
Odam boʻlib yashadim,
Odam nedir bilmadim.
Qirq yil podsholik qilib
Umrim oʻtdi gʻaflatda.
Krlganini ilmga
Sarf qilurman albatta.
Shuning uchun farmonim:
Barcha bilimni toʻplab,
Odam ahli yaratgan
Barcha ilmni toʻplab,
Insoniyat tarixin
Jam qilib kitob yozing.
Yozganda ham batafsil
Va lekin shitob yozing”.
2
Olampanoh podshoning
Farmonin bajo etib,
Qirq faslda qirq olim
Qirq tuya kitob bitib,
Karvon bilan podshoning
Saroyiga eltmishlar.
Taʼzim bilan keltirib
Shohga takdim etmishlar.
Demishlar qullaringiz
Yuragining qoni bu,
Insoniyat tarixin
Eng qisqa bayoni bu.
Hayrat ichra debdi shoh:
Koʻp yozibsiz bunchalar.
Insoniyat tarixi
Uzunmidi shunchalar?
Kimga darkor shuncha gap,
Sanjob qiling, ulamo,
Koʻpi bilan bir tuya
Kitob qiling, ulamo.
3
Yana ulugʻ podshoning
Farmonin bajo etib,
Insoniyat tarixin
Qirq bor muxtasar bitib,
Qirq donishmand saf chekib
Saroy tomon yurmishlar.
Podshoning qarshisida
Taʼzim qilib turmishlar.
Olimlarga debdi shoh:
Rahmat sizga, ulamo,
Bularni ham oʻqishga
Umrim yetmaydi ammo.
Shuning uchun, azizlar,
Tafsilotni kam kiling.
Bor ilmni yigʻing-u
Bir kitobga jam qiling.
4
Qaytib yana qirk olim
Qirq oy tun-kun oʻltirmish.
Qirq tuyalik kitobni
Bir kitobga keltirmish.
Ular yana saf chekib
Yoʻl olganda shoh tomon,
Shoh oʻlim toʻshagida
Yotar ekan bu zamon.
Kitobni koʻrib debdi:
Rahmat sizga, ulamo.
Bir kitobni oʻqish ham
Endi menga muammo.
Olimlarga boqibdi
Podsho maʼyus koʻz bilan:
“Mazmunin aytib bering
Ikki ogʻiz soʻz bilan.
Eshitib oʻlar boʻlsam
Qolmas edi armonim”.
Olimlar donishmandi
Shunda debdi: xoqonim,
Odamlar tugʻiladi,
Gʻam chekadi, oʻladi.
Insoniyat tarixin
Mazmuni shu boʻladi…
YANGI YIL GULDASTASI
Oʻqituvchilarimga
Bu kun men chamanlardan
Bolaligimni eslab,
Saharlab shudring kechib,
Quvlashib oʻtgim kelur.
Yigirma yetti bahor
Chechaklarin saralab,
Aziz ustozlarimga
Dasta gul tutgim kelur.
Navbahor quyoshidan
Nur emgan nihol kabi
Sizning shuuringizdan
Men ham bahramand boʻldim.
Doʻstlarim Murod, Oʻtkir,
Talʼat, Mirjamol kabi
Kattakon oilada
Men ham bir farzand boʻldim.
Ustozlarim, men sizning
Bir parcha yuragingiz,
Aziz boshingizdagi
Bir tola ok mendandir.
Ozgina oklay olsam
Umidu tilagingiz,
Qarshingizda bosh egib
Taʼzim kilmoq mendandir.
Siz mushfiq ona boʻlib,
Boʻlib mehribon padar,
Goʻdak boshimni silab,
Ertamni oʻyladingiz.
Oʻttiz ikki harfdan
Osmon ilmiga qadar
Murgʻak ongimga quyib,
Hayotga yoʻlladingiz.
Yangi yil kelar ekan
Dil uyin qilib obod,
Oʻylayman, toshqin suvdek
Oʻn yil oqib oʻtibdi.
Siz meni kuzatgan yil
Maktabga kelgan avlod
Bugun uchirma boʻlib
Qanot qoqib turibdi.
Qayda boʻlmay, ne qilmay,
Mudom sezib turaman,
Gʻoyibona siz meni
Qilmoqdasiz imtihon.
Qalam olsam koʻlimga,
Dastlab sizni koʻraman.
Urinaman, sheʼrlarim
Boʻlmasin deb parishon…
Sheʼr yozdim yangi yilning
Muborak ayyomida,
Har bitta misrasiga
Mehrim payvasta boʻlsin.
Bu sheʼrim qahratonning
Ayozli oqshomida
Otashqalb shogirdlardan
Sizga guldasta boʻlsin.
1964
KUY AVJIDA UZILMASIN TOR
Kuy avjida uzilmasin tor,
Sheʼr yarmida sinmasin qalam.
Yashab boʻlmay umrini zinhor
Bu dunyodan ketmasin odam.
Qoʻldan tushib sinmasin qadah,
Lab tekkanda toʻkilmasin may.
Toʻxtamasin urib turgan qalb,
Boshlab qoʻygan qoʻshigʻi bitmay.
1964
YULDUZ
Sarlavhasin topmay gohida
Sheʼrim uzra qoʻyaman yulduz.
Posbon boʻlsin sheʼrim boshida
Oʻsha yulduz kechayu kunduz.
Zuhro kabi yaraklab tursin
Tunlar oʻzim yumganda koʻzim.
Hech soʻnmasin, charaqlab tursin,
Soʻnganda ham mening yulduzim.
1964
SHEʼR VA ShAXMAT
Katak qogʻozdagi toʻrt yoʻl sheʼr kabi
Shaxmat donalari saf chekkan qator.
Nayzador filiyu shahsuvor aspi,
Tugʻbardor farzini hujumga tayyor.
Shaxmatni sheʼr bilan kiyos ayladim,
Bilimdon oʻkuvchim, qilma eʼtiroz.
Sheʼr axir emasmi shaxmatdek qadim,
Shaxmatda yoʻqmi yo sheʼriy ehtiros.
Goʻzallik, nafosat, kurash va sanʼat
Sheʼr ila shaxmatga azaliy udum.
Ming yillik umrida ular beshafqat
Doimo shohlarga boshlagan hujum.
Shaxmat koʻp oʻynalgan, sheʼr koʻp yozilgan,
Odatiy yurishlar hammamizga yod.
Bobolar oʻynagan usullar bilan
Ular nabirasin qilib boʻlmas mot.
Uyin ermak emas sheʼr xam, shaxmat xam –
Aqllar kurashi, tuygʻular jangi.
Bu jangda koʻyilgan har bitta qadam
Odilu haq boʻlsin,
Goʻzal va yangi.
Men orzu qilaman,
Toʻrt yoʻl sheʼr bitib,
Elga manzur qilsam aqalli bir bor.
Shaxmatni ilk bora ixtiro etib
Quvongan hindidek edim baxtiyor.
Shaxmat abadiydir,
Sheʼr abadiy.
Yurish tugamas-u soʻz boʻlmas tamom.
Shaxmat taxtasida,
Sheʼr maydonida
Gʻoyalar kurashi etadi davom.
1964
SOʻNGAN YULDUZLAR
Koinot qaʼridan
Million yil yurib,
Bukun derazamga
Koʻngan yulduzlar!
Ming yillar ilgari
Taratgan nurin,
Ming yillar ilgari
Soʻngan yulduzlar!
Kim aytar sizlarni
Umri bitgan deb,
Hamon koʻk sahnida
Porlab turibsiz.
Jozibalar bilan
Koʻzlarni tortib,
Imlab, oʻzingizga
Chorlab turibsiz.
Sizga termilurman
Kechalar bedor,
Ajib qismatingiz
Oʻylab qolurman.
Necha asrlarga
Umri poyidor
Buyuk ustozlarim
Yodga olurman.
Ular ham siz kabi
Yongan bir zamon.
Yonib ado boʻlgan
Sizlardek, ammo
Avlodlar yoʻlini
Yoritar hamon
Ular qachonlardir
Taratgan ziyo.
1964
KEChA VA KUNDUZ
Yorugʻ dunyo bor ziyosin teng
Taqsim etgan kecha, kunduzga.
Nur kadriga yetmay tun, uni –
Sochdi oyga, minglab yulduzga.
Shundan oyning yuzi dogʻ ekan…
Yulduzlar ham xuddi munchoq yosh.
Kunduz esa barcha nuridan
Yaratibdi birgina quyosh.
1965
UCHI TUGUK DASTROʻMOL
Qoʻshnim ishga ketayotir saharlab,
Bir qoʻlida uchi tuguk dastroʻmol.
Yo rektorga aytmoqchidir muhim gap,
Kechqurunga goʻsht kerakdir ehtimol.
Kim biladi, balki zarur kiritmoq
Ilmiy kengash qaroriga yangi band,
Yo doʻstiga qilmoqchidir qoʻngʻiroq,
Olmoqchidir bolalarga xoʻrozqand.
Balki… yana boshqa ming bir xil sabab,
Unutmasin deb parishon bu xayol,
Qoʻshnim ishga ketayotir saharlab,
Bir qoʻlida uchi tuguk dastroʻmol.
Shoshma, doʻstim, barcha ishing bitadi,
Bitmas ish yoʻq, oshiqmasin yuraging.
Inson umri axir yeldek oʻtadi,
Bosh koʻtarib atrofingga karagin.
Qara, bahor sep yozibdi olamga,
Qara, gʻuncha gul shoxini egibdi.
Yasanishni unutmay deb bayramga,
Balki u ham roʻmolchasin tugibdi.
Bu dunyoda kim betashvish, kim begʻam,
Har insonning bir boshida ming xayol.
Oʻylab koʻrsam, miyamizning oʻzi ham
Oʻn toʻrt milliard uchi tuguk dastroʻmol,
Odam yashar zamon yukin orqalab,
Sergʻalvaroq kechasidan buguni.
Orom bermas koʻkragida betinch qalb
Bamisoli dastroʻmolning tuguni.
Shoshma, doʻstim, barcha ishing bitadi,
Muhim gap ham, qoʻngʻiroq ham, xoʻrozqand.
Ammo seni ertangi kun kutadi,
Erta yana dastroʻmolning uchi band.
Bugungidek yana sahar turasan,
Ajratasan keraklarning keragin…
Sochlaringda bir tola oq koʻrasan
Birinchi bor sanchganida yuraging.
Takdir deylar, bilmam nadir taqdiring,
Balki oltmish, balki yuzga kirgan chol…
Boshing uzra unsiz yigʻlar kampiring,
Bir qoʻlida uchi tuguk dastroʻmol.
Hayot asta soʻnar ekan koʻzingda,
Yurak sendan hisob soʻrar oʻsha kun.
Boʻlganmi hech ixtiyoring oʻzingda,
Biror soat yashadingmi betugun?
Oʻyla, doʻstim, kelmay turib oʻsha dam,
Isrof qilma yosh yurakning kuchini.
Mana bu gap hech chiqmasin yodingdan,
Tugib qoʻygin dastroʻmolning uchini.
1966
Erkin VOHIDOV
“Ishq savdosi” (“Sharq” nashriyoti, 2000) kitobidan
https://saviya.uz/ijod/nazm/umrim-bahorida/