SHPINELLAR

SHPINELLAR (nem.) , shpinelidlar — murakkab oksidlar sinfiga mansub minerallar guruhi. Umumiy formulasi AV204 yoki (AA, V)04. Bunda A—M§, 2p, Mp, Gʻye2+, So, N1; VA1, Gʻye3+, Sg, Mp, T14+, U3+. Tarkibidagi kationlarga koʻra quyidagi guruhlarga boʻlinadi: alyumoshpinellar, ferrishpinellar, xromshpinelidlar, titanoshpinellar va vanadiyshpinellar. Kub singoniyada kristallanadi. Turlicha qizil, yashil, havo rang, qora, rangsiz xillari bor. Shishadek yaltiroq. Qattiqligi 5—8, zichligi 3,6—4,1g/ sm3. Sh. uchun hosil boʻlish sharoitining yuqori traliligi xos; nurashga chidamli, sochmalarda uchraydi. Magnezialkarbonat jinslarning regional metamorfizmida hosil boʻladi. Koʻpgina Shpinellar xrom, marganes, temir, titan, ruxning muhim rudasi hisoblanadi. Sh. Ural, Pomir, Baykal orti, AQSH, Italiya, Myanma, Tailand, Afgʻoniston va Shri Lankada mavjud. Shaffof turlaridan qimmatbaho tosh sifatida, sunʼiy Shpinellardan olovbardosh materiallar, sopol, boʻyoq ishlab chiqarishda hamda asbobsozlik va radiotexnikada foydalaniladi.