VAYSHIYLAR (sanskritcha) – Qad. Hindistonda 4 varnatsan birining aʼzolari. Dastlab, oʻz atrofiga toʻla huqukli jamoachilarni, asosan dehqonlar, chorvadorlarni, soʻngra savdogarlar, hunarmandlarning bir qismini ham birlashtirgan. Oʻrta asrlarda faqat savdo ahligina Vayshiylarga mansub boʻlgan. Пост Навигацияси
ACHCHIQ BULOQPAR — tarkibida sulfat va magniy qoldiqlari miqdori 1 g/l dan ortiq boʻlgan buloqlar.
ATSIDOFILIN, aiidofilinli qatiq — qatiqning bir turi. Asidofilin pasterizatsiya qilingan yoki qaynatilgan sutga atsidofil organizmlar (bakteriyalar) qoʻshib ivitiladi. Baʼzan sut kislotasi, streptokoklar va kefir zamburugʻi, vanilin kabi xushboʻy moddalar qoʻshiladi. Sof sut kislotasi, qand va xushboʻy moddalar qoʻshilganidan taʼmi shirinroq. Tarkibida 3,2% yogʻ boʻladi. Oshqozon-ichakda ovqat hazm boʻlishiga yordam beradigan faol kislota hosil qilish xususiyatiga … Читать далее
BUTADIYENSTIROL KAUCHUKLAR, divinilstirol kauchuklar — butadiyen bilan stirolning sopolimerlari. Butadiyenstirol kauchuklar monomerlarni suvli emulsiyada 5° (past trali) yoki ~50°da (yuqori trali) sopolimerizatsiyalab olinadi. Ularda boglangan stirol mikdori 8,23 yoki 45% atrofida boʻladi. Butadiyenstirol kauchuklar och sariq rangli birikma boʻlib, aromatik va alifatik uglevodorodlarda eriydi, surkov moylari bilan taʼsirlashadi, ketonlar, suyultirilgan va konsentrlangan kislotalar taʼsiriga chidamli; … Читать далее
VAZIRLIK — muayyan davlatlarda alohida bir sohaga rahbarlik qiladigan ijrochi organ. V. rahbari, odatda, hukumat tarkibiga kiruvchi davlat arbobi hisoblanadi. Vazirliklar qonun chiqaruvchi oliy organlar (mas., AQSHda) yoki davlat rahbari (mas., Fransiyada) tomonidan, qonunlar yoxud hukumat aktlari asosida (mas., Buyuk Britaniyada) tashkil qilinadi. Oʻzbekiston Respublikasida Vazirlik davlatning markaziy boshqaruv organi, davlat mahkamasining muhim qismi. Asosiy … Читать далее
ATSETANILID, antifebrin, sirka kislota anilidi, C6H5NHCOCH3 — rangsiz kristall. Mol. m. 135,16. Zichligi 1026 kg/m3. Suyuqlanish t-rasi 114,2°, qaynash t-rasi 303,8°. Qaynoq suvda yaxshi erib, sovuq suvda erimaydi, organik erituvchilarning koʻpchiligida eriydi. Anilinga sirka kislota, sirka angidrid yoki xlor-angidrid taʼsir ettirish yoʻli bilan olinadi. Boʻyoq i. ch. da oraliq moddalarni sintez qilishda hamda tibbiyotda isitmani … Читать далее
BURHONOV Mutal (Mutavakkil) Muzayyinovich (1916.5.5, Buxoro) — kompozitor, Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi (1964), Uzbekiston xalq artisti (1974). Uzbekistonda a kapella janri asoschilaridan. Samarqand musiqa va xoreografiya in-tida (1928 — 32), Moskva konservatoriyasida (193941, 194649) taʼlim olgan. Oʻsha yillari «Alisher Navoiy» dramasi (Uygʻun va I. Sulton, 1943)ga musiqa, qator kamervokal va kamer cholgʻu asarlar yaratdi. … Читать далее
AXMETOV Ilgizar Zalyalovich (1929.1.1, Tatariston Respublikasi Kukmora tumani Oluyaz qishlogʻi) — biolog, Oʻzbekiston Respublikasi fan arbobi (1999), biol. fanlari d-ri (1985), prof. (1990). OʻzDUni bitirgan (1956). Oʻzbekiston FA Qishloq xoʻjaligi (1956—58), Oʻzbekiston chorvachilik (1958—67), Oʻzbekiston FA Zoologiya va parazitologiya i. t. institutlarida ilmiy xodim (1956—87), Guliston davlat un-ti umumiy biol. kafedrasi mudiri (1987—99), 1999-y. dan … Читать далее
VAGRANKA — shaxtali pech. Quyish sexlarida choʻyan (baʼzan, rangli metall) eritiladi. Vagranka silindrik shaklda bulib, ichki devori utga chidamli shamot gʻishtdan 150—250 mm qalinlikda teriladi. Pechning sirtqi yuzasi qalinligi 6 — 10 mm pulat list bilan qoplanadi. Vagrankada asosan eritish koksi yoqiladi. Vagrankaning ish unumdorligi 1—60 t/soat. Baʼzan, havoni isitish uchun Vagranka rekuperator (pechdan chiqib … Читать далее
AXBOROTNI OʻQISH (kibernetikada) —turli xil axborot uzatuvchilaridan kelgan axborotni elektron-raqamli hisoblash mashinalariga kiri-tish uchun moslash. Biror masala haqidagi turli xil axborotlarni. yaʼni dastlab-ki maʼlumotlar, masalani yechish dasturi, masala yechimining natijalarini sonlar yoki komanda (buyruq)lar shaklida mashinaga kiritishda foydalaniladi. Axborotni perfolenta (teshik-teshik lentalar) yoki perfokartalar vositasida uzatish usullari keng tarqalgan. Perfokarta oʻrami kirish qurilmasiga solinadi va … Читать далее