OVQATDAN ZAHARLANISH — mikroblar bilan zararlangan oziq-ovqat mahsulotlari isteʼmol qilinganda vujudga keladigan kasallik. Aksariyat birdan koʻpchilik kasallanadi, lekin bemorlardan sogʻlom odamga yuqmaydi. Koʻpincha stafilokokklar, enterokokklar, ayrim ichak tayoqchalari, protey, sitrobakter, iyersiniya, klostridiya va b. mikroblar sabab boʻlishi mumkin. Quyidagi 2 holat Ovqatdan zaharlanish uchun umumiy hisoblanadi:
1) mikrob tushib koʻpaygan ovqat mahsulotlarini isteʼmol qilish oqibati;
2) bemor organizmiga mikrobning oʻzi va uning toksini taʼsiri. Ovqatdan zaharlanish yoz oylarida koʻp uchraydi. Kattalarga nisbatan bolalar, ayniqsa, 3 oylikdan 2 yoshgacha boʻlgan bolalar koʻproq kasallanadi. Odam koʻproq urinib qolgan goʻsht va uning mahsulotlari, sut mahsulotlari (ayniqsa, tort va pirojnoye), baliq, tovuq goʻshtini isteʼmol qilganda zaharlanishi mumkin. Stafilokokklar sabab boʻlgan hollarda infeksiya manbai odam hisoblanadi. Angina yoki turli yiringli kasalliklar: sachratqi, chipqon, hasmol va b. yiringli yaralar boʻlgan kishilardan mikrob tayyor mahsulotga oʻtib, tez koʻpayadi. Uni bilmay isteʼmol qilgan kishi darhol zaharlanadi. Kasallikning yashirin davri 2—3 so-atdan 3 kungacha. Kasallik toʻsatdan koʻngil aynishi va qusish bilan boshla-nadi, ich ketadi, qorinda tutash ogʻriq boʻladi. Qisqa vaqt ichida bemor orga-nizmi suvsizlanadi, u holsizlanib qoladi. Yurak-tomir sistemasi faoliyati buziladi. Ayniqsa, klostridiyalar sababli roʻy beradigan zaharlanish ogʻir kechadi. Kasallikkatashhis qoʻyish uchun bemorning qusuq massasi, meʼdani chayilgan suvi sterillangan bankaga yigʻilib lab. ga yuboriladi. Zaharlanishga sababchi deb gumon qilingan ovqat mahsulotlari ham lab. da tekshiriladi. Najasdan Myuller muhiti va tuzli eritmaga ekma olinadi. Tekshirishga olingan turli ekmalardan bir xil mikrob topilishi, oʻsha kasallik sababchisi ekanidan dalolat beradi. Kasallikning 5—6-kunidan boshlab bemor qoni zardobi bilan ajratib olingan mikrob kulturasi aralashtirilib agglyutsinatsiya reaksiyasi qoʻyiladi. Reaksiyaning 1:40 nisbatda va undan yuqori suyultirishda ijobiy natija berishi ushbu mikrob kasallik sababchisi ekanidan darak beradi. Ovqatdan boʻladigan toksikoinfeksiyalar va intoksikatsiyalarnn Ovqatdan zaharlanishdan farq qila bilish kerak. Davo kasallikning dastlabki alomatlari paydo boʻlganida tez yordam sifatida meʼdani 2% li soda yoki nimrang kaliy permanganat erit-masi bilan chayish, ichakni tozalashdan iborat. Regidron, bektit preparati eritmasini ichirib turish kasallik ogʻirlashishining oldini oladi. Ogʻir-roq hollarda disol, atsesol, trisol kabi suklujklar tomir orqali tomchilab quyiladi. Zarurat boʻlganida yurak-tomir sistemasi faoliyatini yaxshilaydigan dorilar yuboriladi. Oziq-ovqat tayyorlash korxonalari xizmatchilari ish jarayonida shaxsiy gi-giyenaga qatʼiy rioya qilishlari, emizikli onalar goʻdakni emizishdan ol-din qoʻli va koʻkragini sovunlab yuvi-shi kerak. Yoz kunlari goʻdaklar uchun ovqat faqat bir marta isteʼmol qilishga yetarli qilib tayyorlanishi lozim. Ovkatga ishlatiladigan idishlar avval yuvilib, soʻngra qaynatili-shi, ustiga toza doka yopib qoʻyilishi lozim. Roʻzgʻorda ishlatiladigan tez bu-ziladigan mahsulotlar sovitkichda sak,lanishi shart. Oshpazlar sanepidstansiya xodimlari tomonidan belgilangan muddatlarda tibbiy koʻrik va lab. tekshiruvidan oʻtib turishlari kerak. Shonosir Shovahobov.