“Mo‘yi Muborak Ukkosha” jome’ masjidi tarixi (suratlari bilan)

Post Views:
469

Allohga hamdu sano, Payg‘ambar s.a.v.ga salovotlar bo‘lsin.

Mana bugun, Yurtimiz mustaqillikka erishgandan so‘ng, barcha jabhalarda yuksak o‘zgarishlar amalga oshirildi. Shu jumladan yurtdoshlarimizga diniy erkinlik berilib, qadimiy qadamjolar, masjid va ziyoratgohlar, milliy me’moriy obadalarimiz qayta tiklandi. Hozirgi kunga kelib namozxonlarimiz ibodat qilishlari uchun barcha shart-sharoitlar va qulayliklar yaratilib berildi. Yangi masjidlar barpo etilib, eskilari qayta ta’mirlandi.

Masjidning qurilish tarixiga to‘xtaladigan bo‘lsak, uning “Ukkosha” nomi qadimiyroqdir. Bu ism Rosululloh s.a.v.ning sahobalaridan birining ismi bo‘lib, uning to‘liq ismi Ukkosha ibn Mihsan ibn Harsan al-Asadiy bo‘lib, XVI-XVII-asr muarrixlari Hofiz Tanish Buxoriyning “Abdullanoma” va Muhammad Tohirning “Ajoyib ut-taboqat” asarlarida Toshkent shahridan tashqari Balx shahri tashqarisida ham hazrati Ukkosha qabri borligi qayd qilingan.

Aslida hazrati Ukkosha xalifa Abu Bakr r.a. davrida (632-634 m.y) soxta payg‘ambar Tulayha ibn Huvaylidga qarshi jangda o‘ldirilgan va Toshkent hamda Balx shaharlaridagi qabrlar ramziy hisoblanadi.

Toshkentdagi hazrati Ukkosha mozorining qaysi davrdan shakllangani haqida aniq fikr aytish qiyin. Har xolda hazrati Ukkosha mozorida Baroqxon davrigacha ham namozgoh masjid mavjud bo‘lgan.

Mazkur namozgohdan axoli XVII-asr davomida ham foydalanib kelgan. Xususan, Ashtarxoniy Subxonqulixon (1681-1702) muhri bosilgan Hoja Alambardor mozoriga mutavalli tayinlash haqidagi bir yorliqda Toshkent namozgohi zamini tilga olinadi.

Namozgoh qalmoqlarning Toshkentga hujumidan keyin (XVIII-asrning 20 yillari) qarovsiz qolgan va XIX-asrga kelib yozma manbalarda “Ko‘hna namozgoh” yoki “Eski namozgoh” deb tilga olidi.

Hatto bu nom ko‘cha va mahalla nomi sifatida Hazrati Ukkosha qadamjoyi va mozor yaqinidagi shifobaxsh buloq, shahardagi gavjum ziyoratgohlardan bo‘lgan.

YUqorida ta’kidlanganidek eski namozgoh o‘rnida keyinchalik Beshyog‘och dahasida bir mahalla yuzaga kelgan.

XIX-asrning 80-yillarida ushbu mahallada ikkita masjid ishlab turgan. Ulardan biri mahalla odamlari tarafidan, ikkinchisi Saidbobo Imomxoji o‘g‘li tarafidan bunyod etilgan bo‘lib, ularning qadimiy namozgohga aloqasi bormi yo‘qmi aniq fikr aytish qiyin.

Bugungi kunda ham o‘sha qadimiy Namozgoh yeriga qisman yaqin yerda Hazrati “Ukkosha” nomidagi jome’ masjid faoliyat yuritmoqda.

Masjidning “Mo‘yi-Muborak” deb nomlanishining sababi XX-asrning boshlariga qadar masjid xonaqohida Rosullulloh s.a.v.ning muborak soqol tolalari shisha idishga solinib yuqori qismiga osilgan holda saqlanib turganligi haqida mahalla keksa yoshli otaxonlari tomonidan rivoyat qilingan.

Mazkur masjid Toshkent shahar Shayxontohur tumani Samarqand darboza ko‘chasi “Chorsu” mahallasi 13-A-uyda joylashgan. Masjid o‘z faoliyatini 1991 yil may oyidan boshlagan.

Masjid Toshkent shahar adliya boshqarmasining 1998 yil 22 oktyabrdagi 107-raqamli guvohnomasi bilan qayta ro‘yxatdan o‘tgan.

Bugungi kunga kelib, ushbu Mo‘yi muborak masjidi ham rahbariyatimiz tomonidan qayta ta’mir qilinib, yurtimiz mo‘min musulmonlari emin erkin ibodat qilishlari uchun barcha sharoitlar yaratilgan. Namozxonlarimiz ushbu masjidda kunlik 5 mahal namozlari, juma va hayit namozlarini ado qilishib, ibodatlari asnosida el yurtimiz tinchligi, xalqimiz farovonligi haqqiga Yaratgan Robbimizdan iltijolar qilib kelmoqdalar.

Ilhomjon Madaliyev,
“Mo‘yi Muborak Ukkosha” jome’ masjidi imom xatibi