GVARDIYA

GVARDIYA (ital. — guardia) — harbiy qushinning saralangan imtiyozli qismi. Gvardiya dastlab, Italiyada 12-a. da paydo boʻlib, davlat bayrogʻini qoʻriqlovchi sara askariy qism (karochchio)ni anglatgan. Muntazam qoʻshinlar (asosan yollanma askarlardan tuzilgan) vujudga kelishi bilan ichki (hukmdorni qoʻriqlovchi) va tashqi (jangovar maqsadlarda) harbiy qismga boʻlinib, boshqa qismlarga nisbatan qurol-yarogʻi, kiy-imi va taʼlimi yaxshi boʻlgan. Keyinchalik Fransiya (15-a. boshi), Angliya, Shvetsiya, Rossiya, Prussiya (17-a.) va b. mamlakatlarda paydo boʻlgan. Rossiyada Gvardiya (leyb-G.) 17-a. 90-y. larida Pyotr I tomonidan tuzilgan (1918-y. bekor qilingan). 2-jahon urushi yillari (1939—45) sovet qurolli kuchlarining janglarda oʻrnak koʻrsatgan qismlari, kemalari, qoʻshilma va birlashmalariga Gvardiya unvoni berilgan. Gvardiya mazmunidagi askariy qism Oʻrta Osiyo xalqlarida ham qadimdan mavjud boʻlgan. Mas, Somoniylar davralg turk gʻulomlaridan ibo-rat qism, Chingizxon va Amir Temur qoʻshinida bahodirlar qismi. OʻzR Vazirlar Mahkamasining 1992-y. 23 yanv. dagi qaroriga binoan respublika Qurolli Kuchlariningtarkibiy qismi — milliy gvardiya tuzilgan.