DOLMENLAR

DOLMENLAR (bretoncha tol — stol va men — tosh) — soʻnggi neolit va ilk jez davriga oid dafn inshootlari. Marhumlarni «doimiy uy» bilan taʼminlash maqsadida har biri bir necha tonna ogʻirlikdagi katta tosh boʻlaklari va toshtaxtalar tik holda yerga oʻrnatilib, usti katta xajmdagi bir yoki bir necha massiv toshtaxtalar bilan yopilgan. Dolmenlarning ichiga alohida boʻlmalar yasab marhum oʻtirgan holda dafn etilgan. Dolmenlarning ichki devorlariga va shiplariga qabartirib naqshlar va boʻyoq bilan suratlar ishlangan. Dolmenlarning ichiga ulik koʻmish, dafn etilgan murdalarga «oziq-ovqat olib kirish» va qaytib chiqish uchun janub yoki sharq tomonlarida maxsus toshtaxtadan qilingan «eshik»lari boʻlgan. Dolmenlarning ichiga yuz yillar davomida oʻlik koʻmilgan. «Jon» va «ruh»larning kiribchiqib turishi uchun «eshik»lari teshib qoʻyilgan. D. Yevropa, Osiyo va Afrika qitalarida topilgan. D. Krim, Kavkazning Kora dengiz sohillarida, Oʻzbekistonda topildi. 1955-y. da Oʻzbekiston FA ning akad. Ya. F. Gʻulomov boshchiligidagi arxeologiya otryadi Jizzax sh. yaqinidagi Qulfsar degan qad. qabristonda Dolmenlarni topdi. Uning ikki tomoni ochiq, atrofi tosh terib oʻrab qoʻyilgan, tepasidagi toshtaxtada qurbonlik qilingan hayvon qoni izi bor. Qulfsar qabristonida topilgan Dolmenlar jez davriga oid degan xulosaga kelindi.