AKTUALIZM

AKTUALIZM (geologiyada) , aktualistik metod (ing. aktual — zamonaviy haqiqiy, amalda mavjud) — Yer taraqqiyotining tarixini oʻrganish uchun qullaniladigan qiyosiy-tarixiy metod. A. oʻtmishdagi geologik jarayonlar hamda ular natijasida roʻy bergan hodi-salar hoz. zamonda boʻlayotgan jarayon va hodisalarga oʻxshash degan fikrga asoslangan. Shunga asosan, hoz. zamonda boʻlib turadigan geologik jarayonlar, muhitlar va ular natijasida kelib chiqqan hodisalarni (hoz. zamon choʻkindilari, vulkan mahsulotlari, relyef va h. k.) oʻtmishda paydo boʻlgan jinslarga, organik choʻkindilarga, relyef shakllariga taqqoslash yoʻli bilan oʻtmish geologik davrlarda boʻlib oʻtgan geologik jarayonlar va tabiiy geografik sharoitlar taxm. aniqlanadi. Ammo Yer doim taraqqiy etib turganligidan oʻtmish geologik ja-rayonlarini hoz. jarayonlar bilan tuda taqqoslab boʻlmaydi. Baʼzi bir jarayonlar ayrim geologik davr uchungina xos. Shuning uchun Yerning oʻtmish tarixidagi geologik jarayonlarni hoz. vaqtda kuzatilayotgan geologik jarayonlar bilan aynan taqqoslash unchalik toʻgʻri emas.