Tarjimai hol
Abdulla Alaviy — Cho‘lponning shogirdlaridan biri. 1908 yil Toshkent viloyati Pskent tumani Mo‘minobod mahallasida ziyolilar oilasida tug‘ilgan. Onasi Habibaxon aya iste’dodli shoira bo‘lgan. U payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.) avlodidan bo‘lganligi bois, uni “Ulviy” (Allaviy — payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.)ning amakivachchasi Ali tomonidan avlodi) deb chaqirishgan.
Shoira onasining ijodiy fe’l-atvori unda shoirlik kurtaklari otishiga zamin bo‘lgan. U yoshligidan tarix va adabiyot bilan qiziqqan va madrasadagi ta’limdan tashqari, turli fanlarni o‘rganishga harakat qilgan.
O‘qish yillari davomida u rus va nemis tillarini o‘rganish barobarida, filologiya va tillarning kelib chiqishi bilan qiziqa boshlagan.1917 yildan u dastlab Pskentda o‘qib, keyinroq Toshkentdagi maktabda ta’limini davom ettiradi.
Maktabni tamomlab, o‘qituvchilik faoliyatini boshlagan va keyinroq Leningradga ketib, u yerda o‘qishini davom ettirgan. Leningradda o‘zbek tili va adabiyot fanlaridan dars bergan.
Abdulla Allaviy arab, fors, turk tillari bilan birga frantsuz va lotin tillarini ham bilgan olimlardan biri bo‘lgan.
Shuningdek, u bir nechta maqolalar va 10 ga yaqin she’rlar ham yozib, o‘zbek mumtoz adabiyotiga o‘z hissasini qo‘shgan.
Samarqand Pedagogika Akademiyasida ishlagan kezlari u o‘ziga o‘xshagan olimlar tomonidan ulkan ehtirom va hurmat qozongan.
Afsuski, shoir haqida juda kam xotiralar saqlanib qolgan.
Professor N.Karimovning yozishicha, Allaviy o‘z o‘limi bilan o‘lishiga qaramay, u tarix fanlari va boshqa xalqlar tillari bilan qiziqib, ularni o‘rganganligi bois, sovet hukumati hokimiyat tepasiga kelishi bilan uni millatchilikda ayblashgan.
Ijodining qoq gullagan pallasi Allaviy og‘ir betob bo‘ladi va 1931 yil 8 yanvar kuni vafot etadi. Uning o‘limi Cho‘lponniki singari barcha yozuvchilarni larzaga keltirib, hayotdan ko‘z yumgan ijodkor xotirasiga qasidalar bitishadi.
Allaviyning ko‘p she’rlari saqlanib qolmaganligiga qaramay, ular te’ran ma’noga egaligi bilan kitobxonda chuqur taassurot qoldiradi.
30-yillarda u yangi uslubda she’rlar yozishni boshlaydi. Bu — adabiyotda yangi janr yaralishiga zamin bo’ldi. Cho‘lpon bilan bir qatorda, u mumtoz adabiyot merosiga katta hissa qo‘shgan ijodkordir.
Abdulla Alaviyning izdoshlari Rauf Parfiy uning “Yo‘lovchi”, “Erkin suhbatdosh”, “Arslonbobo”, “Dengizga” kabi she’rlarini davom ettirgan.
Bizning davrimizgacha Allaviyning bor-yo‘g‘i 7-8 ta she’ri saqlanib qolgan bo‘lib, ular Cho‘lponning ijodiy uslubida yozilgan.
Quyida ulardan biri keltirilgan:
Gul va bulbul bilan bahorlar o‘tar,
Yoz o‘tar, kuz o‘tar, qora qish ketar.
Hech narsa abadiy qolmas jahona,
Yolg‘iz xotiralar saqlar zamona.