TUVA TILI

TUVA TILI — turkiy tillar oilasiga mansub, asosan, RFning Tuva (Tiva) Respublikasida, qisman Mongoliya va Xitoyda tarqalgan til. Soʻzlashuvchilarning umumiy soni 250 ming kishiga yaqin (1990-y. larning oxiri). Tuva tili markaziy (adabiy tilga asos boʻlgan), gʻarbiy, shim. sharqiy va jan. sharqiy lahjalarga bulinadi. Tuva tilining fonetik xususiyatlari: kuchli va kucheiz undoshlar oppozitsiyasi; qisqa, choʻziq va faringal (boʻgʻiz) unlilarining mavjudligi (at — ism, aat — otmok,, bosib chiqarmoq, aat — uy hayvoni; xaar — qor) va b. Morfologik xususiyatlari: joʻnalish kelishigining maxsus shakli (dagje — togga), shart maylining murakkab shakli (barzoʻmza — agar men borsam), chegara mayli, birgalik ravishdosh shakllarining mavjudligi va b. Sintaksisi ot kesimning qad. shakli qoʻllanishi bilan ajralib turadi (men bilir kiji men — men bilaman, bilagʻonman). Leksikasida moʻgʻul tilidan oʻzlashgan soʻzlar koʻp. Adabiy Tuva tili 20-a. ning 30 — 50-y. larida shakllangan. Yozuvi 1930—41 y. larda lotin grafikasi asosida boʻlgan, 1941-y. dan rus grafikasi asosida shakllantirilgan.