Usmon Azim (1950)

Usmon Azim 1950 yil 13 avgustda Surxondaryo viloyati, Boysun tumanidagi Gaza qishlogʻida tugʻildi. ToshDU (hozirgi Oʻzbekiston Milliy universiteti)da tahsil oldi.

Oʻzbekiston radiosi Adabiy-dramatik eshittirishlar Bosh muharririyatida (1976–1988), Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasida (1988–1989), Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devonida (1991–1994), “Savdogar” gazetasida (1995–1999) turli vazifalarda ishladi. 2003 yildan Oʻzbek Milliy Akademik drama teatrida adabiy boʻlim mudiri vazifasida xizmat qiladi.

Usmon Azim 1979 yilda chop etilgan “Insonni tushunish” ilk sheʼriy kitobi bilan adabiy jamoatchilik eʼtiborini qozondi. Shundan soʻng “Holat” (1979), “Oqibat” (1980), “Koʻzgu” (1983), “Surat parchalari”, “Dars” (1985), “Ikkinchi aprel” (1987), “Baxshiyona” (1989), “Gʻaroyib ajdarho” (1990), “Uygʻonish azobi” (1991), “Gʻussa”, “Uzun tun” (1994), “Bor ekan-da, yoʻq ekan” (1995), “Kuz” (2001), “Fonus” (2007), “Yurak” (2009) kabi sheʼriy kitoblari, “Jodu” (2003) nasriy toʻplami, “Adibning umri” (2011), “Jimlik” (2012) dramatik asarlari bosildi. Shoirning “Saylanma”si (1995) hamda qator sheʼriy kitoblari adabiy jamoatchilik tomonidan iliq kutib olindi. “Kuz” va boshqa oʻnlab toʻplamlariga kirgan sheʼrlar, dostonlar yorqin tuygʻularga, ifodalarga boyligi, joʻshqin va jozibadorligi, goh shodon, goh mahzun ohanglari bilan kitobxon qalbidan joy egalladi.

Usmon Azim mohir tarjimon hamdir. Elyuar, Dogʻlarja, Voznesenskiy, Vatsiyetis, Marsinkyavichyus kabi oʻnlab shoirlarning ijodidan namunalarni oʻzbek tiliga oʻgirdi. Oʻz navbatida uning sheʼrlari ham fransuz, nemis, ingliz, polyak, eston, gruzin, makedon, litva, turk, tojik, rus, qozoq, qirgʻiz va boshqa tillarga tarjima qilindi. Koʻplab sheʼrlari taniqli hofiz va xonandalar tomonidan ijro etib kelinadi.

Ijodining ilk davrida radiodramaturgiyada (“Baxtli boʻlaylik”, “Hujjatli film uchun syujet”, “Bahodir va malika” pyesalari) oʻzini sinab koʻrgan shoir, keyingi yillarda drama janriga qoʻl urdi. “Kunduzsiz kechalar” (1998), “Alpomishning qaytishi” (2000), “Bir qadam yoʻl” (2002), “Oʻtgan zamon hangomalari” (2003), “Adibning umri” (2005) nomli pyesalari sahnalashtirildi. Milliy teatrimiz sahnasida qoʻyilgan “Kunduzsiz kechalar” spektakli Andijonda oʻtgan xalqaro teatr festivalida “Eng yaxshi spektakl” nominatsiyasiga sazovor boʻldi.

“Alpomishning qaytishi” asari uchun muallif 1999 yilning “Eng yaxshi dramaturgi” deb eʼtirof etildi. Shoir kino sanʼatida ham oʻz kuchini sinab koʻrmoqda. Uning ssenariylari asosida “Sevgi” (1998), ikki qismdan iborat “Alpomish” (2000) filmlari suratga olindi. “Alpomish” dostonining kinotalqini uchun muallif Buxoroda oʻtkazilgan kinofestivalda maxsus mukofotga sazovor boʻldi.

Oʻzbekiston xalq shoiri Usmon Azim yilning eng yaxshi sheʼriy asarlari nominatsiyasi boʻyicha “Ofarin” mukofotiga, Gruziyaning V. Mayakovskiy nomidagi Davlat mukofotiga (1982) sazovor boʻlgan. 1997 yilda “Doʻstlik” ordeni bilan taqdirlangan.

“Oʻzbek adiblari” (S. Mirvaliyev, R. Shokirova. Toshkent, Gʻafur Gʻulom nomidagi adabiyot va sanʼat nashriyoti, 2016) kitobidan.