Senga yurdim, yoʻlim giryon qolaverdi

Aks

Quduq lim lim

Quduq

lim lim

Oʻrgimchaklar ilonlar aksi

Padarining boʻsh chanogʻini

Quchoqlagan tashnalar raqsi

Quduq lim lim

Quduq

lim lim

yigʻi kulgi qorilgan

Koʻkdagi sharafalar

Naqshlari yorilgan

Quduq lim lim

Quduq

lim lim

Sekingina suzadi tuntogʻ

Toʻkiladi toshni anqitib

Chigirtkaning boʻgʻzidan buloq

Quduq lim lim

Quduq

lim lim

Yorishadi yulduzzor sekin

Koʻzu parda bir hovuch tuproq

Sham shimadi shamdonning sirin

Quduq lim lim

Quduq

lim lim

* * *

Neki tutsam qoʻlimda bir sarob boʻldi,

Neki desam ul sarob bir javob boʻldi,

Neki koʻrsam koʻzimga bir azob boʻldi,

Ey Xudoyo, bu oʻyindan ne nashʼu namo boʻldi?

Dil berganim dili mandan qocharo,

Qoʻl berganim tishlab uzib otaro,

Yoʻl berganim yoʻlda meni sotaro,

Ey Xudoyo, bu oʻyindan ne nashʼu namo boʻldi?

Libos kiydim, tanim uryon qolaverdi,

Sukut qildim, dilim biyron qolaverdi,

Senga yurdim, yoʻlim giryon qolaverdi,

Ey Xudoyo, bu oʻyindan ne nashʼu namo boʻldi?

* * *

To azal, bazmi gʻamdin kuy kelur,

ne sado bu bilmadim.

To azal, raqqoslar “hol”din kulur,

ne vabo bu bilmadim.

Sare giryon, diyda hayron, yoqa vayron,

oʻzni tomosho aylasam,

To azal, kimga yursam mandin qochur,

ne jazo bu bilmadim.

To azal, karvon halak, sarbon halak,

manzilimni bilmadim.

To azal, armon boʻlak, hijron boʻlak,

man dilimni bilmadim.

Jon tutib kaftda yorga ol desam,

begonalarga xor etur,

To azal, taqdirga koʻn der ul malak,

man bu bilimni bilmadim.

* * *

Samum suyak simillatar,

Nafas togʻni qimillatar,

Nigoh qadam imillatar,

Biz yoʻlchimi, ul yoʻlchimi bilmay qoldik,

Karvon tortib Navoiyga kelib qoldik.

Qafas qoʻlda kumushmidi, tillomidi,

Foʻta belda qamishmidi, hullomidi,

Malak dilda oqqushmidi, Ollomidi,

Biz yoʻldami, ul yoʻldami bilmay qoldik,

Karvon tortib Navoiyga kelib qoldik…

“Roviy toʻxta, gʻayb manzar: oynaga qara,

Sochlarida tun uxlagan sarvlarga qara,

Uchsang qanot ulashguvchi maylarga qara,

Ibodat shul – dutor, tanbur, naylarga qara,

Raqqos ruhga ishqni kiydir, kuylarga qara!..”

Bul qanday oyatdir, qaysi kitobdan,

Vujud kosasiga suflayotgan kim.

Iymonkush pichogʻing buncha muloyim,

Rishtamga oʻzimni puflayotgan kim.

Boshdin tovongacha jilgʻa juldirar,

Firoq chechaklari oqar, kuldirar.

Kim qanot chayadir, kim pichoq chayar,

Bul ikki taʼm axir bizni oʻldirar.

Suyak ekib hosil kutar bir obid,

Qopqon tutib mehmon kutar bir obid,

Kosa liq-liq, olov kutar bir obid,

Biz manzilmi, ul manzilmi bilmay qoldik,

Karvon tortib Navoiyga kelib qoldik.

Qozon toʻla quyoshni qovuradi bir kampir,

Yoʻlni oʻrib elakda sovuradi bir kampir,

Oyni sogʻib nurlarin yogʻdiradi bir kampir.

Biz mehmonmi, ul mehmonmi bilmay qoldik,

Karvon tortib Navoiyga kelib qoldik.

* * *

Yalangʻoch koʻchani yashirar pichirlab

qanotlarin yoygan darparda.

Pichir-pichir, pichir-pichir.

Osma soat.

Sandalda olov.

Yostiq uzra ikki oʻrim soch.

Pichir-pichir,

Pichir-pichir.

Oʻrgimchakday oʻrmalar shiftda

erinchoq nigoh.

Bir soat, bir yil, umr

oʻtadi yo oʻtmaydi.

Vaqt yoʻqolgan.

Pastga sira tushmaydi nigoh,

balki yoʻqolgandir uyning osti ham.

Na xayol.

Na orzu.

Pichir-pichir, pichir-pichir –

shiftdan qulagan nigoh oʻrmalayotir

devordagi suratga tomon.

Neolit

Qabiladoshlar,

Hamma uxladimi?

Endi tush koʻringlar

Mamontning hil-hil pishgan tanasin.

Toʻydingizmi?

Yana tush koʻringlar –

Egningizda yoʻlbarsning yap-yangi terisi.

Xursandmisiz?

Qoʻlimdan kelgani shu,

Endi qoʻshni qabila hech qachon

Tortib ololmaydi sizlardan buni.

1979

Tish doktori Pinxasovaga

Daqiqalar oʻtadi –

ogʻriqlar,

ogʻriqlar,

ogʻriqlar.

Sizni qadamlar kutadi

– asablar,

bardoshlar,

azoblar.

Doktor Pinxasova,

Siz olib kirasiz

navbatdan tashqari asabni,

Tishlari ogʻrib qolaveradi

alamlarga toʻlgan sabrning.

Doktor Pinxasova,

Ogʻizlarga qaraysiz

Ularga nimalar kirishidan,

Ulardan nimalar chiqishidan

qatʼiy nazar.

Tandirday,

oʻchoqday,

oʻymoqday ogʻizga

koʻzingiz sigʻar.

Doktor Pinxasova,

Tishlarga qaraysiz,

Ogʻrigan tishlarga,

singan tishlarga,

chirigan tishlarga.

Goʻshtlar yeb ogʻrigan,

Mushtlar yeb ogʻrigan

tishlarda alam…

Doktor Pinxasova,

Siz davolaysiz.

Kelib-ketaverar

Tunlar, tunlar, tunlar,

Nogiron tishini bogʻlagan

kunlar.

Tishlarga qistirib joʻnataverasiz

Dorular, ogʻular, daqiqani ham,

Chigiti olingan paxtalarni ham.

Doktor Pinxasova,

Tugaydi vaqtingiz.

Tishlari toʻkilgan paltoning,

Qoʻynini toʻldirib chiqasiz.

Soʻng tishi ogʻrigan shaharning,

Ogʻziga eshikdan kirasiz.

1979

***

Quyosh qilichingni berib tur birpas,

Axir, sen oʻshanda bilmagan eding

Daryolar dodlashib bermaganda sas…

Men yomon koʻrganim qora bulutlar

Ayovsiz qamchilab, koʻz yoshi kechdi –

Daryoning bagʻrini yomgʻirlar tilar,

Jonsarak qirgʻoqlar oppoq qon ichdi.

Qochar orqaga boqmay bechora daryo

Dodlaydi kimnidir chorlar yordamga.

Shunda sen kelding, qiliching goʻyo –

Kamalak, sermading oʻxshab odamga.

Qamchilar uzildi, bulutlar qochdi.

Lekin… lekin qarshimda dunyoni hamon

Shafqatsiz savalar: “Bu oldi-qochdi”

Hasad quturtirgan telba olomon.

Shuhrat qoplarini ustiga ortar

Vijdoni emas, tutib jilovin.

Yurmagan dunyoning boshida siltar

Ochkoʻz nigohlardan eshgan qamchisin.

…Quyosh qilichingni berib tur birpas,

Axir sen oʻshanda bilmagan eding

Men koʻrib turibman bermasa ham sas.

1979

***

Kimdandir qasdingni olasan

tushadi bahaybat muskulli mushting

kimningdir mumsik jagʻiga.

Kimnidir sevasan, quchasan

mast boʻlasan muhabbatidan

qoʻrqmasdan kirasan

kimningdir devorsiz bogʻiga.

Mashina yutasan lotoreyangga

soʻrashmay oʻtasan

yomon koʻrgan odaming bilan

qoʻrqmasdan yashaysan hatto

pullaring tugagan chogʻida

Uygʻonib ketmasang boʻlgani.

Aziz Said

“Ijod olami”, 2018/2