MEBEL SANOATI — yogocheozlik sanoatining yetakchi tarmogʻi. Xonadonlar va jamoat binolari uchun mebel ishlab chiqaradi. Oʻzbekistonda mebel sanoat usulida ishlab chikarila bosh-. lagunga qadar uy-roʻzgʻor buyumlari (xontaxta, kursi, jovon, sandiq va b.) kustar va yarim kustar korxonalarda tayyorlangan. Mebel sanoatining dastlabki mahsulotlari — turar joy va jamoat bi-nolari uchun mebel i. ch. 1922-y. dan boshlandi. Uyroʻzgʻor va jamoat ehtiyojlari uchun mebellar i. ch. urushdan keyingi yshtlarda birmuncha rivoj topdi. 50-y. lar oxirida respublikada turli vazirlik va idoralar ixtiyerida boʻlgan 3 f-ka, bir necha sexlar ishladi. Hunarmandchilik artellari va yirik mebel sexlari negizida Toshkent, Samarqand, Namangan, Andijon sh. larida mebel f-kalari barpo qilindi. 1977-y. Oʻzbekiston mebel va yogʻochsozlik sanoati vazirligi tashkil etildi. 1988-y. respublikadagi barcha Mebel sanoati korxonalarini boshqaradigan «Oʻzbekmebel» birlashmasi tashkil etildi. 1991-y. shu birlashma negizida «Oʻzbekmebel» ijara korxonalari uyushmasi tuzidsi. 1993-y. yanv. da uyushma «Oʻzbekmebel» davlat-aksiyadorlik kompaniyasiga aylantirildi. Tarmoqdagi eng yirik korxonalar: «Toshkent» mebel birlashmasi, «Mirobod» birlashmasi (1953), Samarqand mebel birlashmasi (1954), «Namangan» mebel birlashmasi (1956), «Mebel» birlashmasi (1959), «Fargʻona mebel» birlashmasi (1960), Olmaliq mebel k-ti (1961), «Yangiyoʻlmebel» shirkati (1963), Quva mebel k-ti (1967), Sergeli mebel birlashmasi (1974), Olmazor yumshoq mebellar f-kasi (1989), Andijon mebel k-ti (1991-y. qayta qurilgan). 1994-y. da Jizzax va Rishton mebel f-kalari ishga tushirildi. Tarmoqni rivojlantirish korxonalarni zamonaviy uskunalar bilan qayta jihozlash va raqobatbardosh mahsulotlar i. ch., korxonalarning eksport imkoniyatlarini oshirish, xorijiy firmalar bilan qoʻshma korxonalar tashkil etish hamda iqtisodiy hamkorlikni yoʻlga qoʻyish yoʻnalishlarida olib borilmoqda. «YevroOʻz» Oʻzbekiston — Germaniya qoʻshma korxonasi tashkil etildi (1993, apr.). Oʻzbekistonda tayyorlangan mebellar eksporti yoʻlga qoʻyildi.
Mebel sanoati har xil mebel yigʻmalari (mehmonxona, oshxona, kabinet, yotoqxonalar mebellari, maktab, tibbiyot, lab. mebellari), milliy mebel (xontaxta, sandiq va b.) namunalarini, hashamatli mebellar yigʻmalarini i. ch. ni oʻzlashtirgan (q. «Fayz» xolding kompaniyasi).
MEBA (fructus) — yottiq urugʻli oʻsimliklarning urugʻli organi; odatda, urugʻlanish natijasida hosil boʻladi. Ammo, partenogenez yoʻli bilan koʻpayadigan oʻsimliklar M. si (partenokarp Mebel sanoati) urugʻlanishsiz yuzaga keladi va urugʻsiz boʻladi. Mebel sanoati larning shakli, kattaligi va rangi har xil. Mebel sanoati bitta tu-gunchadan hosil boʻlsa (oʻrik, gilos, olcha, mosh, jagʻjagʻ va b.) oddiy yoki asl Mebel sanoati, bir guldagi bir necha tugunchadan yuzaga kelsa (malina, maymunjon, ayiqtovon va b.) murakkab Mebel sanoati, tuguncha va guldagi boshqa qismlarning ishtirokida shakllanadigan boʻlsa (qulupnay, tut, olma va b.) soxta Mebel sanoati deb ataladi.
Mebel sanoati 3 qismdan — sirtqi qism yoki poʻst (ekzokarp)dan, poʻstsimon yoki yogʻochlangan qism (endokarp) va ular oʻrtasiga joylashgan oraliq qism (mezokarp) — meva etidan iborat. Hoʻl (etli, sersuv) va quruq (yupqa, quruq) Mebel sanoatilar bor. Hoʻl Mebel sanoatilar danakli (oʻrik, shaftoli, olcha va b.) va urugʻli (olma, qovun, bodring va b.) mevalarga boʻlinadi. Ular pishganda ochiladigan va ochilmaydigan boʻladi. Quruq Mebel sanoati tuzilishiga qarab bir nechtaga boʻlinadi: yongʻoq M. lar — poʻsti qattiq yogʻochsimon (yongʻoq, oʻrmon yongʻogʻi va b.); pista M. lar — poʻsti dagʻal (kungaboqar, maxsar va b.); doncha Mebel sanoatilar — poʻsti yupqa, urugʻga yopishgan (arpa, bugʻdoy. sholi, tariq va b.) va qanotchali Mebel sanoatilar — urugʻida qanotchasimon parda boʻladi (qayragʻoch, shumtol, zarang va b. da). Ochiladigan Mebel sanoatilar, odatda, koʻp urugʻli boʻlib, ochilish usuli va xonalarining soniga qarab bir necha xilga ajratiladi. Bargak M. — sallagul, isparak, tasmachoʻp; qoʻzok Mebel sanoati — turp, sholgʻom, indov; qoʻzoqcha Mebel sanoati — oʻsma, jagʻjagʻ, qatron; koʻsak M. — gʻoʻza, koʻknor, lolaqizgʻaldoq oʻsimliklarida uchraydi. Boʻlinadigan Mebel sanoatilar ikki va koʻp xonali tugunchadan hosil boʻlib, pishganda ayrim mevachalarga ajraladi (kashnich, ukrop, kovrak, kampir-chopon, tuyaqorin va b. ning Mebel sanoati lari). M. tiplarini sistemaga soluvchi har xil tasniflar taklif qilingan, lekin ularning hammasini ham mukammal deb boʻlmaydi. Arman olimi A. L. Taxtajyan Mebel sanoatini tutashmagan mevabarglardan hosil boʻlgan apokarp Mebel sanoati va tutashgan meva barglardan tuzilgan senokarp Mebel sanoatiga ajratadi. Senokarp Mebel sanoatini sinkarp, parakarp valizikarpga ajratdi. Apokarp Mebel sanoati eng soddasi hisoblanadi. Mebel sanoatining biologik ahamiyati urugʻlarni himoyalash va tarqatishdir. Mevaqat urugʻlarni pishib yetilmasdan qurib qolish, shikastlanish va hayvonlarga yem boʻlishdan saqlaydi. Mebel sanoati shamol, suv, odam va hayvonlar yordamida tarqaladi. Mebel sanoati qimmatbaho oziq moddalar (oqsil, moy, uglevod va vitaminlar) ga boy. Koʻp oʻsimliklarning Mebel sanoati larini odam va hayvonlar isteʼmol qiladi, ulardan dori va boʻyoqlar tayyorlanadi. Begona va zaharli oʻsimliklarning Mebel sanoatisi xoʻjalikka zarar yetkazadi.
Qandolatchilik mahsulotlari — shirinliklar, poliz ekinlari va mevali daraxtlar mahsuloti ham Mebel sanoati deyiladi.