QOʻYTIKAN

QOʻYTIKAN — murakkabguldoshlarga mansub bir yillik oʻsimliklar turkumi. Yer yuzida 25 turi mavjud. Oʻzbekistonda gʻoʻza Q. i yoki gʻoʻzatikan va oddiy Qoʻytikan turlari uchraydi. Oddiy Qoʻytikanning boʻyi 20—90 sm, gullari bir uyli, ayrim jinsli, urugʻchi savatchalarining oʻrama barglari birikib, mevasida ilmoqli tikanlarga aylanadi. Gʻoʻza Qoʻytikani boʻyi 20—60 sm, poyasi shoxlangan. Toʻpmevasi choʻziq-tuxumsimon, usti bir qancha ilgaksimon tikanchalar bilan qoplangan. Iyun — sent. oylarida gullab, urugʻlaydi. Ariqlar va yoʻl boʻylarida, sugʻoriladigan ekinlar orasida oʻsadi. Yoʻqotish qiyin boʻlgan begona oʻt. Barcha qismida yod, urugʻida alif tayyorlashda ishlatiladigan moy (40%) bor. Barg va ildizidan boʻyoq (sariq va yashil) olish mumkin. mevasining usti ilmoqli mayda tikanchalar bilan qoplanganligidan qoʻylar juniga yopishadi (nomi ham shundan).