USTA SHODI

USTA SHODI Azizov (1878, Gʻijduvon tumani — 1943, Gʻijduvon) — xonanda, sozanda (nay, doyra), raqqos. Oʻzbekiston xalq hofizi (1940). Buxoro — Samarkand musщa uslubi vakili. Bolalikdan milliy raqs, masxarabozlik yoʻllariga qiziqib, xalq toʻysayillarida xizmat qilgan. Tez orada xalq orasida shuhrat qozonib, 1895-y. Buxoro amiri saroyiga chaqirilgan. Shashmaqom yoʻllarini Ota Jaloldan oʻrgangan. 1930-y. larda Gʻijduvon kz—sz … Читать далее

USMONQORI

USMONQORI (Rayimbekov, 1886 — Margʻilon — 1968) — xalq qiziqchisi. Qiziqchilikni Saʼdi Maxsumlyan oʻrgangan. 20 yoshida rus sirkiga ishga kirib, Yusufjon qiziq bilan tanishadi va uning hamkoriga aylanadi. Pakanadan kelgan, koʻzlari suzuk, hamisha shoʻx va quvnoq Usmonqori ogʻzaki tanqidiy komediyalarda ham, qush va hayvonlar taklidini yaratishda ham mashhur boʻlgan. Sirkda oʻynaladigan masxarabozlikni ham yaxshi bilgan. … Читать далее

USMONLILAR SULOLASI

USMONLILAR SULOLASI — Kichik Osiyo, Bolkrn, Sharqiy Yevropa, Yaqin Sharq, Shim. Afrika, qisman Kavkaz va Qrimda hukmronlik qilgan turk sultonlari sulolasi (1299—1922). Usmonli turk imperiyasi davlatini boshqargan. Sulola nomi uning asoschisi Usmon I ibn Ertoʻgʻrul nomidan olingan. Movarounnahr va Xurosonda yashovchi oʻgʻuz turklarining qay (qayigʻ) urugiga mansub qavm Ertoʻgʻrul boshchiligida 13a. 20-y. lari — moʻgʻullar … Читать далее

URCHITISH

URCHITISH (chorvachilikda) — chorva hayvonlarini genetik takomillashtirish jarayonlarini boshqarish, mavjud hayvon zotlari, tiplari, liniyalarini yaxshilash va yangilarini chiqarish toʻgʻrisidagi fan; chorvachilikda seleksiyanayelchilik ishlarining nazariy asosi (q. Zootexniya, Zot). Пост Навигацияси

URUGʻ

URUGʻ — 1) oʻsimliklarda (semen) — urugli oʻsimliklar generativ organi, nihol hosil qilish, tarqalish va tashqi noqulay sharoitlardan muhofaza qilish funksiyalarini bajaradi; odatda, urugʻlangandan keyin urugʻkurtakdan rivojlanadi; baʼzan urugʻlanmasdan ham rivojlanishi mumkin (q. Apomiksis, Partenogenez). U. murtak (embrion), pust (krbiq) va koʻpincha zaxira oziq moddalar (endosperm, perisperm) dan iborat. Baʼzan Urugʻda bir necha murtak boʻlishi … Читать далее

URINMA TEKISLIK

URINMA TEKISLIK — sirtning biror nuqtasidan oʻtib, shu sirtga eng jips yopishgan tekislik. a vektor F sirt ustida yotuvchi R nuqtadan oʻtuvchi egri chiziqning urinma vektori boʻlsa, u F sirtga R nuktadagi urinma vektor deb ataladi. Regulyar F sirtning berilgan nuqtasidagi urinma vektorlari toʻplami ikki oʻlchovli chizikli fazo hisoblanadi. f = f (i, v) tenglama … Читать далее

URGANCH MUDOFAASI

URGANCH MUDOFAASI (1221) — moʻgʻullar istilosi davrida shaharning qahramonona mudofaa qilinishi. Chingizxon xorazmshoxdar saltanati poytaxti Urganch (Gurganj)ni osongina, ortiqcha kuch ishlatmay olish ilinjida Muhammad Xorazmshohning onasi Turkon xotun huzuriga hojib Donishmandni elchi qilib yuboradi va shaharni jangsiz topshirsa unga Xorazm, Xuroson va Jayhunning narigi tarafi va ularga tutash joylarni berishga vaʼda qiladi. Ammo Turkon xotun … Читать далее

URAL

URAL, Ural togʻlari — Osiyo bilan Yevropa qitʼalarini birbiridan ajratib turuvchi oʻrtacha balandlikdagi togʻli oʻlka, Osiyo bilan Yevropa chegarasi Uralning sharqiy etaklaridan oʻtadi. Shim. da Kara dengizi sohillaridan, jan. da Ural daryosigacha 2000 km dan ziyod choʻzilgan. Eni 40—60 km dan 150 km gacha (Janubiy Ural), eng baland joyi 1895 m (Narodnaya togi). Baʼzi olimlar … Читать далее

UNGʻUZ

UNGʻUZ — Amudaryo vodiysidan Markaziy Qoraqumning shim. chekkasi boʻylab shim. gʻarbga choʻzilgan soylik. Uz. 470 km, eni 1—4 km. Shim. dan balandligi 60—80 km li Ungʻuzorti Koraqumlari, jan. dan esa uncha baland boʻlmagan qumli qator tepalardan iborat yon bagʻirlik bilan oʻrab olingan. Tubi notekis, uz. 15 km cha, eni 1—4 km keladigan shoʻrxok va taqirlar … Читать далее

UNJA

UNJA — RFning Yevropa qismidagi dare, Volganing chap irmogʻi, Vologda va Kostroma viloyatlaridan oʻtadi. Kema va Lundonga daryolarining qushilishidan hosil boʻlib, Gorkiy suv omboriga quyiladi. Uz. 426 km, havzasining mayd. 27,8 ming km2. Noyab. da muzlab, apr. da muzdan boʻshaydi. Suv sarfi quyilish joyidan 50 km da 160 m3/sek. Quyi oqimida kema qatnaydi. Yogʻoch oqiziladi. … Читать далее