YASSAVIY MAJMUASI, Xoja Ahmad Yassaviy meʼmoriy majmuasi — Turkiston (qad. Yassi) shahridagi meʼmoriy yodgorlik (1389—95); Qozogʻiston hududida. Dastlab Xoja Ahmad Yassaviy qabri ustida kichik maqbara qurilgan (12-asr). Keyin Amir Temur tomonidan ulkan mahobatli maqbara majmui bunyod etilgan, bino loyihasini ishlab chiqishda uning oʻzi shaxsan ishtirok etgan. Qurilishga devonning xayriya ishlari boshligʻi Mavlono Ubaydulla Sadr bosh … Читать далее
YOGʻMOY SANOATI — oziqovqat sanoatining oʻsimlik moyi i. ch., yogʻlarni tozalash, gidrogenlash, dezodoratsiyalash, glitserin, margarin, mayonez, xoʻjalik sovunlari, sintetik moy kislotalari asosida kir yuvish vositalari, aliflar va b. mahsulotlar tayyorlashni oʻz ichiga oladigan tarmogʻi. Oʻzbekistonda Yogʻmoy sanoati oziqovqat sanoatining yetakchi tarmoqdaridan hisobanadi. Mamlakatda ishlab chiqariladigan oziqovqat sanoati umumiy mahsuloti hajmining 40% ga yaqinini beradi. OʻzRda … Читать далее
YUSUF SARYOMIY (taxallusi; asl nomi Yusuf mulla Abdushukur oʻtli) [1840, Chimkent viloyati Saryom (Sayram) qishlogʻi — 1912] — shoir. Toshkent, Buxoro madrasalarida tahsil olgan. Samarqand, Toshkent, Qoʻqon adabiy harakatchiligida faol qatnashgan. «Beklar begi» madrasasida oʻqigan va unga atab sheʼrlar yozgan («Dar taʼrifi manzari madrasai Bek az Yusuf»). Yu. S. xattotlik — kotiblik bilan kun koʻrgan, … Читать далее
YER EGALIGI — muayyan huquqiy asoslar (mulkka, yerni tasarruf etish va meros qolgan yerdan umrbod foydalanishga va ijaraga oid huquqlar)ga mu-vofiq yerga egalik qilish; xoʻjalik oborotiga va bozor iqtisodiy mexanizmi tarkibiga kiritiladigan yerdan foydalanish shakli. Yer egaligi yer egalari zimmasiga tegishli huquq va majburiyatlar yuklaydi. Markaziy Osiyoda Yer egaligining amlok, vaqf, mulk, tanho va b. … Читать далее
YOZYOVON CHOʻLI — Fargʻona vodiysining markaziy qismidagi choʻl. Qoʻqon, Margʻilon, Andijon va Namangan vohalari bilan oʻralgan. Shim. dan Sirdaryo oqib oʻtadi, zamini paleozoy jinslaridan tarkib topgan, yer yuzasi toʻrtlamchi davr allyuvial va prolyuvial yotqiziqlari bilan qoplangan. Relyefi, asosan, tekis. Balandpast kum tepalari, koʻllar, shoʻrxoklar va botqoklashgan yerlar uchraydi. Iklimi kontinental: yozi issiq va quruq, qishi … Читать далее
YOZYOVON TUMANI — Fargʻona viloyatidagi tuman. 1952-y. 16 apr. da tashkil etilgan (1959-y. 14 dek. da Toshloq tumani bilan birlashtirilib Oxunboboyev nomi berilgan, 1962-y. 24 dek. da Oxunboboyev tumaniga Margʻilon tumani ham qoʻshilgan. 1980-y. 27 dek. da Yozyovon tumani qayta tuzildi). Yozyovon tumani viloyatning Toshloq, Oxunboboyev, Oltiariq, Buvayda tumanlari, Namangan viloyatining Pop tumani, Andijon viloyatining … Читать далее
YENGIL SANOAT — xilma-xil xom ashyodan keng isteʼmol mahsulotlari va buyumlari i. ch. ga ixtisoslashgan sanoat tarmoqlari majmui. Yengil sanoatda xom ashyoga ham dastlabki ishlov berish, ham tayyor mahsulot i. ch. amalga oshiriladi. Yengil sanoatda paxta, ipak, zigir, kanop, jut tolalari, hayvonlar terisi, juni, sunʼiy tolalar, sunʼiy charm xom ashyo sifatida foydalaniladi. Uning asosiy tarmoqlari … Читать далее
GʻAFUR GʻULOM (taxallusi; asl nomi Gʻulomov Gʻafur) (1903.10.5 — Toshkent — 1966.10.7) — Oʻzbekiston xalq shoiri (1963). Oʻzbekiston FA akad. (1943). Toshkent sh. da Qoʻrgʻontegi mahallasidagi eski maktab va mad-rasada, rus-tuzem (1916) va «Hayot» maktablarida (1918) oʻqigan. Mustaqil hayot yoʻlini erta boshlab, kosibchilik, tunukasozlik, harf teruvchilik singari turli kasblar bilan mashgʻul boʻlgan. Oʻqituvchilarni tayyorlash kurslarini … Читать далее
YASHIQ — oʻzbek urugʻlaridan biri. Yashiq qipchoq qabilasining bir boʻlagi. V. P. Nalivkin oʻzining «Qoʻqon xonligining qisqacha tarixi» asarida Yashiq urugʻi ham qipchoq qabilasining yettiqashqa va choʻtqora urugʻlari kabi Qoʻqon xonligida tarqalganligini qayd etgan. Fargʻona viloyati baʼzi qishloqlarida toponim sifatida saqlanib qolgan. Пост Навигацияси
GʻOIBIY Abdurahmon (1899, Margʻilon — 1931, Moskva) — maʼrifat-parvar pedagog. Rus-tuzem maktabi (1915), Orenburgdagi «Madrasai Husayniya» (1918), Toshkentdagi mao-rif in-ti (1921) ni tugatgan. Arab, fors, turk, rus tillarini bilgan. Qoʻqon va Margʻilon sh. laridagi maktablarda (1919—20), Toshkentdagi oʻqituvchilar tayyorlash kursida (1921 — 23) oʻqituvchi, 1-internat mudiri (1923—25), Fargʻonada oʻqituvchilar tayyorlash kursida mudir (1925—26), Fargʻona taʼlim-tarbiya … Читать далее