USMON ibn Affon (taxm. 575— 656) — dastlabki turt xalifadan uchinchisi (hukmronlik yillari 644—656). Umaviylar kabilasiga mansub. Makkalik boy savdogar. Muhammad (sav)ning dastlabki izdoshlaridan biri. Musulmonlar guruhi bilan Habashistonga koʻchgan, 623-y. da Madinaga kelgan. Usmon avval Paygʻambar (as)ning qizi Ruqiyaga uylangan (taxm. 610), u vafot etgach, Rasululloh ikkinchi qizi Ummu Kulsumni ham Usmonga nikoxlab bergan … Читать далее
USMAT — Jizzax viloyati Baxmal tumanidagi shaharcha (1994-y. dan), tuman markazi. Viloyat markazi (Jizzax) dan 70 km. Yaqin t. y. stansiyasi — Gʻallaorol (45 km). Aholisi 10,5 ming kishi (2004). Abu Saʼd Abdulkarim Samʼoniyning «Kitob alansob» («Nisbalar kitobi») asarida (12-a.) U. ning nomi «Usmand» shaklida berilgan. Usmatdan fiqhshunos Abul Fath Muhammad ibn Abdulhamid alUsmandiy asSamarqandiy … Читать далее
URDU ADABIYOTI — Hindiston va Pokistonda urdu tilida yaratilgan adabiyot. 18-a. ning oxirigacha Urdu adabiyoti va tili «hindaviy», «dakhiniy» deb yuritilgan. Urdu adabiyotining paydo boʻlishiga islom falsafasi, hind va fors adabiyotining taʼsiri katta. M. S. Salmon (1046 — 1121) sheʼrlari, X. J. Sumnoniyning «Tasavvuf odobi» (12-a.) asari Urdu adabiyotining ilk namunalaridir. Urdu adabiyoti fors adabiyoti … Читать далее
UVAYS QARANIY (657) su fiylikdagi uvaysiya tariqati asoschisi. Muhammad (sav) davrlarida yashagan boʻlsa ham u zot bilan uchrashmagan. Rivoyatlarga koʻra, Rasululloh (sav) Uhud togʻi etagidagi jangda (625-y.) muborak ikki tishlaridan ajralganlarida (boshqa manbalarga koʻra oldingi pastki jagʻlaridagi bir tishga tosh tegib maydalab yuborgan) bundan xabar topgan U. Q. Muxammad (sav) ga boʻlgan yuksak hurmati yuzasidan, … Читать далее
TOJMAHAL — Hindistondagi boburiylar sulolasi davriga oid meʼmoriy yodgorlik (1631 — 52). Agra sh. yaqinidagi Jamna daryosi boʻyida Shoh Jahon suyukli xotini Arjumandga (Mumtoz Mahal begim, Mumtoz Bibika Rauza nomlari bilan mashhur boʻlgan) atab vafotidan (1631-y. 7 iyul) soʻng qurdirgan. Keyinchalik oʻzi ham shu yerga dafn qilingan. Maqbara (loyiha meʼmori Usto Ahmad Lahori) turk meʼmori … Читать далее
UHUD JANGI (Uhud Madina sh. yaqinidagi tepalik nomi) — 625-y. 23-martda Uhud tepaligida musulmonlarning makkaliklar bilan boʻlgan jangi. Badr jangida makkalik mushriklar maglubiyatga uchragach, musulmonlardan oʻch olmoqchi boʻlishgan. Makkaliklarning 3000 ga yaqin jangchisi, jumladan, 200 otliq askari, 800 sovut kiygan jangchisi, Muhammad (sav)ning esa 700 piyoda askari (shulardan 100 nafari sovutli) bor edi. Makkaliklar jang … Читать далее
SIRHINDIY Ahmad Foruq (1564-1624) — naqshbandiya shayxlaridan. Hindistonda faoliyat koʻrsatgan Muhammad Boqibilloh (1563—1603) muridi. Avval oʻz faoliyatida Ibn alArabiy qarashlari (vahdati vujud nazariyasi)ning tarafdori sifatida maydonga chiqadi, keyin Alouddavla Simnoniy (1261 — 1336) qarashlari taʼsirida Ibn alArabiyning ashaddiy muxolifiga aylanib, vaxdatul shuhud nazariyasini ahli sunna mazhabiga muvofiklashtirishga harakat qiladi. Oʻning fikricha, vaxdati vujud nazariyasi shariat … Читать далее
TOʻRT SHABBOZ MAJMUASI — Xivadagi meʼmoriy yodgorlik (taxm. 1842—1885). Dishan qalʼa hududidagi qabristonining jan. da (Bogʻcha darvoza yaqinida) joylashgan. Muhammad Rahimxon II buyurtmasiga koʻra, usta Hasanquli Azizon rahbarligida qurilgan. Rivoyatga koʻra, 3 akauka avliyo (Nizomiddin, Aloviddin, Sharofiddin) va Xiva xoni Asfandiyorxon (1643-y. v. e.) sharafiga «toʻrt shavvoz» deb nomlangan (magʻalliy talaffuzda «shavvoz» «shabboz»ga aylangan). Hozir … Читать далее
USUL al-FIQH (arab. — fiqh asoslari, ildizlari) — islom shariatida asosiy manba hisoblangan Qurʼon, sunna, ijmo va ^ыyesni oʻrganadigan ilm. Shu 4 manba barcha islom maktablari tomonidan eʼtirof qilingan boʻlsada, soʻnggi 2 manbaning ahamiyati va imkoniyatini turli mazhab namoyandalari turlicha tushuntiradilar. Ayrim faqixlar huquqiy masalalarni oqilona bir tizimga solish va shaxsiy fikr (ray) asosida hal … Читать далее
UZLAT (arab. — chekinish; kishilardan chetlashish; uzlat etish — yolgʻizlikni ixtiyor qilish) — xoli joy; tanholik; hech nimaga bogʻlanmaslik; dunyoning xilmaxil gʻavgolaridan forigʻlik. Muhammad (sav)ning Hiro togʻida oʻtkazgan Uzlat dagi hayoti sufiylar uchun ibrat va namuna boʻlgan. Tasavvufda Uzlat deyilganda shayx, pir, murshid rahnamoligida va uning koʻrsatmalariga binoan, muridning maxsus bir goʻshada berkinib, ibodat va … Читать далее