MOʻLTON — Pokistondagi shahar. Panjob viloyatida, Chinob daryosi yaqinida. Aholisi 1,2 mln. kishi (1998). Mamlakatning muhim sanoat markazi va transport yoʻllari tuguni. Toʻqimachilik (asosan, ip gazlama) sanoati rivojlangan. Kimyo, oynashisha, oziq-ovqat sanoati korxonalari, issiqlik elektr st-yasi bor. M. ga Sun gaz konidan quvur orqali gaz keltiriladi. Moʻlton — badiiy hunarmandchilik (koshin va keramika, gilam, charm … Читать далее
MERILEND — AQSHning Atlantika okeani sohilidagi shtat. Mayd. 27,1 ming km2. Aholisi 5,4 mln. kishi (2002), shundan shahar aqolisi 81%. Maʼmuriy markazi — Annapolis sh., eng yirik shahri va porti — M. Chesapik qoʻltigʻining har ikki so-hilida. Sharqiy qismida sohilboʻyi pasttekisligi, markazida Pidmont platosi (eng baland joyi 400 m), gʻarbiy qismida Appalachi togʻlari (eng baland … Читать далее
METAN (kon gazi, botqoq gazi) , SN4 — rangsiz, hidsiz gaz. Mol. m. 16,04. Suvda kam eriydi, etanol, efir, uglerod (1U)-xlorid va uglevodorodlarda eriydi. Metan — toʻyingan uglevodorod qatorining dastlabki vakili boʻlib, boshqa alkanlar singari radikal oʻrin almashinish reaksiyalari (galogenlash, sulfoxlorlash, sul-fooksidlash, nitratlash va b.)ga kirishadi. Metan — tabiiy va kon gazlarining asosiy qismini tashkil … Читать далее
MARSHALL (Marshall) Alfred (1842.26.7. London – 1924.13.7, Kembrij) — ingliz iqtisodchisi, Kembrij untining siyosiy iqtisod prof. (1885—1908). Iqtisodiyotdagi neoklassik yoʻnalishning Kembrij maktabi asoschisi. Marshall «Siyosiy iqtisod» oʻrniga siyosiylashmagan «ekonomike» atamasini kiritdi. U oʻz asarlarida xoʻjalikning ideal modeli «mukammal raqobat» tufayli vujudga kelishi mumkinligini koʻrsatadi. Xarajatlar, talab va taklif, mehnat unumdorligi toʻgʻrisidagi nazariyalarni 19-a. oxirida keng … Читать далее
MAREK KASALLIGI — parrandalarning neyrolimfomatozi, favqulodda paydo boʻladigan va oʻta yuquvchan kontagioz virusli kasallik. Sanoat parrandachiligi rivojlangan barcha davlatlarda keng tarqalgan. Asosan, tovuqlar kasallanadi, lekin kurka, tusto-vuq, bedana va b. parrandalarda ham uchraydi. Oʻtkir kechganda ichki organlar, teri va mushaklarda limforetikulyar toʻqimalarning rivojlanib kupayishi, surunkali kechganda esa periferik nerv tomirlarining zararlanishi, kuz shox pardasining rangi … Читать далее
MARGANES RUDALARI — tarkibidagi marganes yoki uning birikmalarini ajratib olish iqtisodiy jihatdan manfaatli boʻlgan tabiiy mineral hosilalar. Ruda hosil qiluvchi eng mu-him minerallari (200 dan ortiq): bra-unit (Mp2O3), pirolyuzit (MpO2), manganit (Mp2O3N2O), psilomelan (pMpO2 mMnOpBaOqH2O), rodoxrozit (MpSO3) va b., shuningdek, bir qadar qimmatli hisoblangan ruda hamda turli buyumlar tayyorlanadigan minerallar — rodonit (MnSiO3), gyubnerit (MnWO4), … Читать далее
PORAXOʻRLIK — pora olish, pora berish, bu ishda vositachilik qilish kabi mansabdorlikjinoyatlari. Poraxoʻrlik moddiy boylik yoki mulkiy manfaat evaziga muayyan harakatlarni bajarish yoki bajarmaslik bilan tavsiflanadi. Oʻzbekiston Respublikasi JK ga koʻra, u boshqaruv tartibiga qarshi jinoyatlar sirasiga kiradi. JK boʻyicha, pora olish deganda mansabdor shaxsning oʻz xizmat mavqeidan foydalangan holda sodir etishi lozim yoki mumkin … Читать далее
POLSHA (Polska), Polsha Respublikasi (Rzeczpospolita Polska) — Markaziy Yevropadagi davlat. Mayd. 312,7 ming km2. Aholisi 38,6 mln. kishi (2002). Poytaxti — Varshava sh. Maʼmuriy jihatdan 16 voyevoda (wojewodztwo) ra boʻlinadi. Davlat tuzumi. Polsha — respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1997-y. 25-mayda qabul qilingan. Davlat boshligʻi — prezident (1995-y. dan Aleksander Kvasnevski), u P. fuqarolari tomonidan umumiy teng … Читать далее
MISSISIPI (mahalliy indeyslar tilida — katta dare) — AQSHdagi dare, dunyodagi eng katta daryolardan biri. Uz. 3950 km (Missuri daryosining boshidan hisoblaganda 6420 km), havzasining mayd. 3268 ming km2. Minnesota shtatining shim. qismidagi koʻldan boshlanadi, Markaziy tekisliklar va Meksika boʻyi pasttekisligini shim. dan janubga kesib oʻtib, delta hosil qilib (32 ming km2) Meksika qoʻltigʻiga quyiladi. … Читать далее
PRAGA — Chexiyaning poytaxti. Mamlakatning siyosiy, iqtisodiy, ilmiy vamadaniy markazi. Vltava daryosining har ikki sohilida. Iqlimi moʻtadil, kontinental; yanv. ning oʻrtacha t-rasi 0°, iyulniki 19,2°. Yillik yogʻin 500 mm. Aholisi 1,2 mln. kishi (2000). Alohida maʼmuriy birlik qilib ajratilgan. Shahar tarixiy manbalarda 928-y. dan tilga olingan. 10-a. dan Chexiya davlatining poytaxti. P. Yevropadagi yiriksavdo shaharlaridan … Читать далее