MONTEVIDEO — Urugvay poytaxti. Montevideo departamentining maʼmuriy markazi. La-Plata qoʻltigʻining shim. sohilida joylashgan. Aholisi 1,4 mln. kishi (1997). Iklimi subtropik, sernam iqlim; yanv. da oʻrtacha t-ra 23°, iyulda 10°. Yillik yogʻin 1000 mm. Montevideoga 1726-y. da ispanlar asos solgan. 1777-y. da Portugaliya, 1807-y. da Buyuk Britaniya bosib olgan. 1816—28 y. larda Braziliya tarkibida boʻlgan. 1828-y. … Читать далее
MOVIY QIRGʻOQ, Fransiya Rivyerasi — Fransiyaning Oʻrta dengiz boʻyidagi togʻli sohil qismi. Sharqda Italiya chegarasidan gʻarbda Frejyus qoʻltigʻigacha davom etgan. Shim. dan Dengiz boʻyi Alp togʻlari bilan toʻsilgan. Qirgʻoqdari qoyali, manzarali qoʻltiq koʻp. Yozi issiq, quruq; qishi yumshoq, serquyosh. Iyulningoʻrtacha t-rasi 22—23°, yanv. niki 7°. Oʻsimlik dunyosiga boy. Moviy qirgʻoq yirik kurort r-n boʻlib, bogʻ … Читать далее
KANAT YOʻL — tayanchlar orasiga tortilgan poʻlat kanatlarda harakatlanadigan vagonetka, oʻrindiq (kreslo) yoki kabinalarda yuk va odamlarni tashishga moʻljallangan osma inshoot. Togʻli, oʻtish qiyin boʻlgan joylarga, daryo, koʻllar ustiga, avtomobil yoʻllari yoki t. y. larni eng qisqa masofada oʻtkazish kerak boʻlgan joylarga, shuningdek, transport harakati tigʻiz shaharlarga quriladi. Vazifasiga koʻra, yuk, odam, aralash (ham yuk, … Читать далее
KAVKAZ — Qora, Azov va Kaspiy dengizlari orasidagi hudud (nomining kelib chiqishi hozircha aniqlanmagan; ehtimol u Qora dengiz jan. sohilida qad. yashagan «kavkaz» xalqining nomidan boʻlsa kerak, deb taxmin qilinadi; K. atamasi dastlab mil. av. 479-y. da yunon dramaturgi Esxilning «Zanjirband Prometey» tragediyasida qayd etilgan). Shim. da Kuma-Manich botigʻidan jan. da tabiiy geografik va geologik … Читать далее
KVETTA — Pokistondagi shahar. Balujiston viloyatining maʼmuriy markazi. Aholisi 560,3 ming kishi (1998). Bolan togʻ yoʻlagi yaqinida joylashgan. Qadimdan Eron va Afgʻonistondan Hind vodiysiga boriladigan muhim transport yoʻllari tuguni. Bogʻdorchilik r-nining savdo markazi. Mashinasozlik, metallsozlik, sement, yogʻochsozlik, jun gazlama, oziq-ovqat, kimyo sanoati korxonalari, taʼmirlash ustaxonalari, issiqlik elektr st-yasi bor. Hunarmandchilik (qoʻlda gilam toʻqish, yogʻochga oʻyib … Читать далее
ShEKI, Shakki (1968-yilgacha Nuxa) — Ozarbayjondagi shahar (1840-yildan). Katta Kavkaz togʻlarining jan. etagyda. Yevlax t. y. chorrahasidan 77 km shim. da. Aholisi 57,8 ming kishi (1990-y. lar oʻrtalari). Sh. Shimoliy Ozarbayjondagi tarixiy Sheki viloyati markazi, 18asr oʻrtalaridan 1819 yil gacha Sheki xonligi markazi boʻlgan. Shaharda shoyi ishlab chiqarish birlashmasi, oziqovqat korxonalari (goʻsht k-ti va b.), … Читать далее
FUNIKULYOR (lot. funiculus — arqon) — qiya yoʻnalishda, qisqa masofada yuk va yoʻlovchilarni vagonlarda tashiydigan tor (1000 mm) izli temir yoʻl. Vagonlari elektr dvigatel, chigʻir (lebyodka) va poʻlat arqon (kanat) vositasida harakatlantiriladi. Funikulyordan birinchi marta 1854-y. da (ItaliyaGenuya) va Avstraliya (Zommering)da foydalanilgan. 20-a. boshlarida Nijniy Novgorod (Rossiya), Kiyev (Ukraina) shaharlari va b. shaharlarda paydo boʻlgan. … Читать далее
«OLTIARIQ» SANATORIYSI — balneologik kurort. Fargʻona viloyatining Oltiariq tumanida, Fargʻona sh. dan 50 km, tuman markazidan 9 km uzoklikda. Mayd. 33 ga, iklimi quruq, sershamol. Yillik oʻrtacha t-ra 13°, iyulda 26—28°, yanv. ning oʻrtacha t-rasi —2°. 1954-y. da Markaziy Fargʻona choʻlini oʻzlashtiruvchilar uchun ichimlik suv qidirib chuqur quduq parmalanganida issiq mineral suv otilib chiqqan. Shu … Читать далее
FLORIDA — Shim. Amerikaning jan. sharqiy qismidagi yarim orol, sharkda Atlantika okeani va garbda Meksika qoʻltigʻi bilan oʻralgan. Mayd. 115 ming km2. Relyefi yassi tekislik, eng baland joyi 100 m. Asosan, ohaktoshlardan tuzilganligi uchun karst relyef shakli koʻp. Iklimi shim. da subtropik, jan. da tropik okean iklimi. Qishi iliq, yozi seryomgir. Yanv. ning oʻrtacha trasi … Читать далее
FUNSHAL — Portugaliyadagi shahar, Madeyra o. da. Aholisi 115,4 ming kishi. Atlantika okeani sohilidagi port, chetga vino, meva va baliq chiqariladi. Aeroporti xalqaro ahamiyatga ega. Vinochilik, shakarqand, kema taʼmirlash korxonalari bor. Xalqaro kurort va turizm markazi. Shaharga 1421-y. da asos solingan. 15— 16-a. larga oid meʼmoriy yodgorliklari saqlangan. Пост Навигацияси