«MANAS» — qirgʻiz xalq qahramonlik eposi. Asar 3 qismdan iborat (450 ming misra). Genealogik sikl asosida bosh qahramon Manas, uning oʻgʻli Semetey va Semeteyning oʻgʻli Seytekning qaxramonona hayoti tafsiliga bagʻishlangan. «Manas» nazmda yozilgan boʻlib, sheʼriyatning sajʼ yoʻli bilan aytilgan. «Manas» odatdagi qahramonlik eposi koʻlamidan ancha keng. U oʻtmish qirgʻiz hayotining qariyb barcha sohalarini oʻzida jamlagan … Читать далее
MUHAMMADJONOV Shomahmud Shohodiyevich (1954.27.4, Toshkent) — miniatyurachi rassom, kitobat sanʼati ustasi. Oʻzbekiston BAakad. (1997). Uzbekiston xalq rassomi (2001). Benkov nomidagi Respublika rassomlik bilim yurtini tugatgan (1974). Uzbekiston FA Sharqshunoslik inutida rassom. 1970-y. larda Alisher Navoiy nomidagi Adabiyot muzeyida prof. Ch. Ahmarov va H. Sulaymonlardan rassomlik va miniatyura sanʼatini oʻrgandi. Sharqmini-atyurasi va kitobat sanʼati sohasida chuqur … Читать далее
PEDAGOGIKA (yun. paidagogike) — tarbiya, taʼlim hamda maʼlumot berishning nazariy va amaliy jihatlarini oʻrganuvchi fanlar majmuasi. Ped. institutlari va ayrim boshqa oʻquv yurtlarida mutaxassislik dasturi asosida oʻrganiladigan oʻquv predmeti ham Pedagogika deb yuritiladi. Pedagogika fan sifatida bola tarbiyasining nazariy asoslari bilan shugʻullangan. Zamonaviy Pedagogika bolalar bilan birgalikda kattalarning ham oʻquv-tarbiyaviy, madaniy hamda maʼnaviymaʼrifiy tarbiyasi bilan … Читать далее
MUHAYYIR (taxallusi; asl ismi Muhammadqul Muhammadrasul oʻgʻli) (1842, Koʻqon — 1918, Rishton tumani) — shoir, tarjimon va xattot. Oʻzbek va forstojik tillarida ijod qilgan. 1875— 85 y. larda Buxoro madrasalarida oʻqigan. Muhayyirning oʻz qoʻli bilan koʻchirgan mukammal devonining 2 nusxasi mavjud. Devonida 350 gʻazal, 35 muxammas, 3 musaddas, 6 murabba, 2 tarjeʼband, 73 ruboiy va … Читать далее
MULK — moddiy va maʼnaviy neʼmatlarning muayyan kishilar egaligida boʻlishi va ular tomonidan oʻzlashtirilishi; M. ga egalik huquqi hamda mulk obyektlariga egalik, ularni boʻlish, taqsimlash boʻyicha kishilar oʻrtasida yuzaga keladigan iqtisodiy munosabatlar. Mulk obyekti yer va yer osti boyliklari, korxona, bino, inshootlar, mashina va uskunalar, tayyor mahsulot, pul, qimmatli qogʻozlar, sanʼ-at va adabiyot asarlari, ilmiy … Читать далее
PERIFRAZA, perifraz (yun. periphrasis — tasviriy ibora; kinoya, istiora) — borlikdagi narsa va voqealarning nomini toʻgʻridan-toʻgʻri atamasdan, ularni bilvosita, yaʼni turli xil soʻz yoki tasviriy iboralar bilan ifodalash; majoziy ifodalardan biri (mas, «sher» oʻrnida «hayvonlar shoqi»; «paxta» oʻrnida «oq oltin», Alisher Navoiy oʻrnida «oʻzbek adabiy tilining asoschisi» iboralarining koʻllanishi). Perifrazada tasvirlanayotgan tushunchaning ayni matn va … Читать далее
MUBOLAGʻA, giperbola — obrazli ifoda: adabiy asarda voqelikda mavjud va yoʻq, boʻlishi dargumon shaxs, jonli va jonsiz narsa, voqea, hodisalarning nisbiylik mezonlari asosida kattalashtirib, burttirib, lofqofli aks ettirilishi. Mubolagʻa li aksning bosh alomatlari hayotiylikdan chekinish, favquloddaviylik, gʻayritabiiylikdir. Mubolagʻa li inʼikoslar oʻxshatish, istiora, sifatlash, jonlantirish, taʼriz, tazod va b. badiiylik vositalarining muayyan darajadagi xizmatlari tufayli yaratiladi. … Читать далее
MUSTAY KARIM (taxallusi; asl ism-sharifi Karimov Mustafo Safig) (1919.20.10, Boshqirdiston, Chishmin tumani Klyashevo qishlogʻi) — boshqird yozuvchisi. Boshqirdiston xalq sho-iri (1963). Boshqirdiston pedagogika intining adabiyot f-tini tugatgan (1941). 2jaxrnurushi qatnashchisi. «Bahor sadolari» (1940), «Mening tulporim» (1943), «Sheʼrlar» (1944), «Qaytish» (1947), «Tanlangan asarlar», «Yevropa — Osiyo» (1954) va b. sheʼriy toʻplamlar muallifi. Mustay Karimning «Toʻy davom … Читать далее
MUTALLIBOV Solih (1900, 19. 3 – Toshkent — 1979.18.3) — tilshunos olim. Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1971). Boshlangʻich taʼlimni eski maktabda olgan, soʻng madrasada oʻqigan (1912—16). Oʻqituvchilar kursini (1918) tamomlab, internat, maktablarda dare bergan. Samarqand Ped. akademiyasida oʻqigan (1928—31). Tosh-kentda 3xotinqizlar bilim yurtida oʻqituvchi (1932—34). Ped. ilmiy tadqiqot in-tida xodim (1934-36). Oʻzbekiston FA Til … Читать далее
MIRZAKALON ISMOILIY (1908.15.10, Ush — 1986.5.5, Toshkent) — yozuvchi, tarjimon. Uzbekistonda xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi (1983). Urta Osiyo untining sharq f-tida oʻqigan (1928—30), rabfakda dare bergan. Uzbekiston Davlat nashriyoti (1932—37), Toshkent kinostudiyasi (1937-38), Yozuvchilar uyushmasi (1939), «Qizil Uzbekiston» gaz. (1948-49) va «Sharq yulduzi» jur. da (1949—50) ishlagan. 2-jahon urushi qatnashchisi. Qatagʻonga uchrab 1950-55 y. larda … Читать далее